Alatir'

Alatir'
Алатырь (ven.)
Улатӑр (čuv.)
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2021)	32,265 ristitud
Pind	41,68 km²
Pämez'	Pavel Arinin; (heinku 2023—)
Telefonkod	+7−83 531-xx-xxx
Avtokod	21, 121
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Alatir' (ven.: Ала́тырь, čuv.: Улатӑр, erz.: Ратор ош) om Venäman lidn da lidnümbrik Čuvašijan Tazovaldkundan suvipäivlaskmas. Se om Čuvašijan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe, Alatirin rajonan administrativižeks keskuseks mugažo, ei ole rajonan palaks.

Istorii[vajehta | vajehtada tekst]

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan lidnan statusanke Nikon-patriarhan aigkirjas vl 1552. Sil aigal lidnusen aluz om pandud Ivan Grazijan käskön mödhe, no löutihe amušt lidnust, om 10.-12. voz'sadoiden arheologižid löudmižid. Lugetas 1552. vot lidnan alusenpanendan vodeks oficialižikš. Nimituz libub mordvinan Ratorlei-gidronimaspäi (Раторлей).

Vl 1893 «Ruzajevk — Kanaš»-raudtejono läbiti lidnad. Se šingotaškanzihe teravas, no uz' nevondkundaline administrativine jagand jäi lidnad regioniden röunoidenno.

Alatir' šingotase mehanižel tegimel (varapalad raudten täht), elektroladimiden tegimel^[1], maidon edheotandal. Nevondkundaližen aigan radoiba mugažo soitoiden (pianino, tal'jankad, jäntked) i suksiden fabrikad.

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada tekst]

Lidn sijadase Alatir'-jogen oiktal randal sen lanktendan sijas Sur-jogehe, Sur-jogen hural randal (Volgan oigedpol'ne bassein), 130 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Matkad Čeboksarhasai om 150 km pohjoižhe orhal vai 190 km avtotedme. Lähembaine lidn om Ardatov (Mordovii) 20 km päivlaskmha orhal.

Tobmuz[vajehta | vajehtada tekst]

Alatir' om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks.

Lidnan pämez' om sen Administracijan pämez' vn 2023 kül'mkuspäi. Edeližed lidnan Administracijan pämehed oma Denis Trifonov (keväz'ku 2022 — semendku 2023), Sergei Lukišin (eloku 2020 — viluku 2022), Vladimir Stepanov (heinku 2019 — heinku 2020), Jurii Bogolübov (uhoku 2018 — kezaku 2019). Lidnümbrikon Deputatoiden suiman ezimez' (lidnümbrikon pämez' edel vn 2023 kül'mkud) om Vladimir Kosolapenkov vn 2022 sulakuspäi. Edeline suiman ezimez' om Denis Trifonov (reduku 2020 — keväz'ku 2022).

Eläjad[vajehta | vajehtada tekst]

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 38 203 ristitud. Kaik 35 298 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 47 700 eläjad vozil 1992 i 1993. Kaks'kümnenden voz'sadan augotišes Alatir' oli kaikiš järedamb lidn nügüdläižen Čuvašijan territorijal, 25 tuhad ristituid elihe lidnas.

Rahvahad (ozutadud rahvahudenke vl 2010): venälaižed — 87,8 %, mordvinalaižed — 8,45 %, čuvašalaižed — 3,1 %, totarlaižed — 0,65 %.

Ortodoksižen hristanuskondan 29 pühäpertid^[2] oma kaičenus i saudud lidnas: Eläban Eziauguižen Stroican mez'jumalankodi (päjumalanpert', seičeme jumalanpertid, časoun'), Kijevo-Nikolajevskii Novodevičii naižjumalankodi (koume jumalanpertid), Pühän Hengen Alatirin jumalankodi (koume jumalanpertid), koume päjumalanpertid, kümne jumalanpertid i časoun'. Islaman pühäpert' om avaitud.

Professionaližen opendusen aluzkundad oma Alatirin tehnologine kolledž^[3] i Alatirin raudtetehnikum — Samaran raudteiden valdkundaližen universitetan filial.