Tartu

Vikipedii-späi
Tartu
 Lidnanznam
 Flag
Valdkund Estinma
Eläjiden lugu (2023) 97,435 ristitud
Pind 38,98 km²
Tartu
Pämez' Urmas Klaas
(sulaku 2014—)
Telefonkod +372-xxx-xxxx
Aigvö tal'vel UTC+2,
kezal UTC+3


Lidnan kart ümbrištonke (2012)

Tartu (mugažo estin kelel, virktas [ˈtɑrtˑu], sijaline Tarto; vozil 1224−1893 Derpt) om kahtenz' surtte Estinman lidn eläjiden lugun mödhe. Se sijadase valdkundan päivnouzmas, om Tartun makundan administrativižeks keskuseks.

Istorii[vajehta | vajehtada tekst]

Eländpunkt om tetab Tarbatu-nimenke 1. voz'tuhan keskespäi. 1030-nz' voz' lugese lidnan alusenpanendan vodeks, Tartu mainitase ezmäižen kerdan kirjutadud purtkiš kuti Jur'jev-lidn anastandan tagut Kijevan Jaroslav Melev-ruhtinasel i oli nimitadud hänen hristanuskondan Jurii-nimen mödhe.

Tartu šingotase mašiništonsauvomižel, sömtegimištol (olud[1] i alkogolitomižed jomad, jauh, erazvuiččed konservad), poligrafijal, IT-kompanijoil, turizmal (14 adivpertid) i openduzkeskuseks universitetan mediciniženke klinikanke.

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada tekst]

Tartun kart (2020)

Lidn sijadase Emäjogen randoil (lankteb Peipusjärvhe), korktusil 79 metrhasai, 57 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Tallidnhasai om 185 km lodeheze avtotedme vai raudtedme.

Klimat om ven kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +6,3 C°, kezakun-elokun +15,5..+18 C°, tal'vkun-uhokun −2,1..−4,4 C°. Ekstremumad oma −38,6 C° (tal'vku) i +35,2 C° (eloku). Kezaaigan minimum om −2,2 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +13 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus-elokus. Paneb sadegid 673 mm vodes, enamba kezakus (88 mm) i elokus (79 mm), vähemba uhokus-sulakus (35..39 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 65..70 % röunoiš sulakus-kezakus, 82..89 % sügüz'kus-uhokus. Tal'vaig om pil'vesekaz lujas, semendku-heinku oma päivoikahad.

Tobmuz[vajehta | vajehtada tekst]

Tartun municipalitetan (est.: Tartu linn) pind om 154 km². Ilmatsalu-žilo (347 rist. vl 2020), Märj-žilo (Märja, 619 rist. vl 2020) i kümne küläd mülüdas sihe Tartun ližaks. Lidn ičeksaz jagase 18 nimitadud oficialižeks mikrorajonaks (linnaosa).

Urmas Klaas radab lidnan pämehen (est.: Tartu linnapea) vn 2014 sulakuspäi. Edeline lidnan pämez' om Urmas Kruuze (Urmas Kruuse, sulaku 2007 — keväz'ku 2014).

Eläjad[vajehta | vajehtada tekst]

Vn 2011 Estinman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 97 600 ristituid. Kaik 93 715 eläjad oli lidnas vl 2018. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 113 977 eläjad vl 1989.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2011): estilaižed — 81,7 %, venänikad — 14,7 %, ukrainalaižed — 0,9 %, suomalaižed — 0,7 %, vaugedvenälaižed — 0,4 %, toižed rahvahad i rahvahuden ozutandata — 1,6 %.

Tartun universitet (alusenpanend 1632), Estinman openduzministruz i Estinman rahvahaline muzei sijadasoiš Tartus.

Transport[vajehta | vajehtada tekst]

Avtobusad oma kundaližeks transportaks lidnas. Voib sadas jonusel Tallidnhasai i Valghasai.

Tartun civiline lendimport[2] (TAY / EETU, 26 tuh. passažiroid vl 2018) sijadase kümnes kilometras suvipäivlaskmha lidnan keskusespäi. Tehtas reisid Hel'sinkinnoks.

Avton seižmine om maksutoi Tartus, konz nece om ozutadud znamal i časud oma pandud vedajan tulendan aiganke.

Galerei[vajehta | vajehtada tekst]

Homaičendad[vajehta | vajehtada tekst]

  1. Oludenkeitandan A. Le Coq-kompanijan sait (alecoq.ee). (est.) (angl.)
  2. Tartun lendimportan sait (tartu.tallinn-airport.ee). (est.) (angl.)

Irdkosketused[vajehta | vajehtada tekst]