Sal'vador
Flag
| Valdkundznam |
| Pälidn | San Sal'vador |
| Eläjiden lugu (2018) | 6,187,271[1] ristitud |
| Pind | 21,044 km² |
 | |
| Kel' | ispanijan |
| Valdkundan pämez' | Najib Bukele |
| Päministr | hän-žo |
| Religii | hristanuskond, ateizm |
| Valüt | bitkoin (₿) (XBT) AÜV:oiden dollar ($) (USD) |
| Internet-domen | .sv |
| Telefonkod | +503 |
| Aigvö | UTC−6 |
Sal'vador (ispanine virkand [el salβaˈðoɾ]), täuz' oficialine form — El' Sal'vadoran Tazovaldkund (isp.: República de El Salvador), om kaikiš penemb da tihedašti elänzoittud valdkund Keskuzamerikas. Pälidn da kaikiš suremb lidn om San Sal'vador.
Etimologii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Valdkundan nimituz ispanijan kelel (El Salvador) znamoičeb «Sünd».
Istorii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Vn 1821 sügüz'kun 15. päiväl Sal'vador tedištoiti ičeze ripmatomudes Ispanijaspäi.
Valdkundan ezmäine Konstitucii oli olmas vspäi 1824. Jäl'gmäine nell'toštkümnenz' lugul Konstitucii[2][3] om väges vspäi 1983 äiluguižidenke vajehtusidenke, vn 2014 versii om möhembaine.
Geografijan andmused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Sal'vador om mavaldkundröunoiš Gondurasanke (röunan piduz — 342 km) pohjoižes da päivnouzmas, Gvatemalanke (203 km) päivlaskmas. Ühthine röun kuivmadme — 545 km. Valdkundan suvižed randad lainištab Tün' valdmeri. Randanpird om 307 km.
Sal'vadoran territorijan tobj pala om sättud vulkanoil mägišt 600..700 m ü.m.t. korktusil väghiženke mahudenke. Valdkundal om kaks' lämoimägiden čepid — pohjoine da suvine. Manrehkaidused oma paksud. Kaikiš korktemb čokkoim om El'-Pital'-mägenpä, 2730 m valdmeren pindan päl. Kaikiš znamasižemb Lemp-jogi jokseb man pohjoižespäi süvedme (450 m) alangodme. Tünen valdmererandaline alangišt om 10..30 km levette.
Randišton klimat om tropine, mägištol om ven klimat. Kaikuččen kun kesklämuz om +25..+29 C° randištol, +23 C° mägištol. Semendkul-redukul paneb sadegid, kül'mkul-sulakul kuiv sezon oleskeleb. Vodes voib panda sadegid kahthe tuhazesai millimetroid, läz kaikuttušt vot se veb sur'vedennoks.
Londuseližed pävarad oma raudkivend, vas'kkivend, boksitad, kuld; toižed oma cink, hobed, platin, hahktin, artut', ozrikkivi, mramor, mouckivi.
Tobmuz
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Sal'vador om unitarine konstitucine prezidentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (isp.: Presidente de El Salvador), hän-žo om ohjastusen pämez' da armijan päkäsknik. Kaik rahvaz valičeb prezidentad videks vodeks, kahtenden strokun voimuseta. Ministrad da varaprezident oma abuiš prezidental.
Parlament om üks'kodine Käskusenandai Suim (isp.: Asamblea Legislativa), mugažo rahvaz valičeb sen 84 ühtnijoid koumeks vodeks. Ülembaine Käskuzkund om käskuzkundaline tobmuz, se kogoneb vižtoštkümnes sudijaspäi.
Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2018 4. päiväl keväz'kud. Valitihe prezidentad ühtel tural vn 2019 3. päiväl uhokud, nügüdläine Najib Bukele-prezident sai 53,1 %. Edeline Sal'vador Sančes Seren-prezident (2014−2019) sai 50,11 % kahtendel tural.
Administrativiž-territorialine jagand
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Kacu kirjutuz: Sal'vadoran administrativiž-territorialine jagand.
Sal'vador jagase nell'toštkümneks departamentaks (isp.: departamento). Departamentad alajagasoiš municipijoikš (isp.: municipio), kaik niid om 262.
Eläjad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Sal'vadoras elädas sal'vadoralaižed. Vn 2014 heinkus valdkundan eläjiden lugu oli 6,125,512 ristitud. Kaikiš suremb valdkundan ristitišt om nügüd'.
Ristitišt augotižlibundan mödhe vl 2007: segoitadud augotižlibundanke (mestizo) — 86,3 %, evropalaižed — 12,7 %, indejalaižed — 0,2 % (heiden kesken lenka, kakavira, nahua-pipil), afrikalaižed — 0,1 %, toiženke augotižlibundanke — 0,7 %.
Uskondan mödhe (2014): riman katolikad — 50 % (valdkundaline religii), protestantad — 36 %, toižed uskojad — 2 %, religijatomad — 12 %.
Sal'vadoran toižed sured lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vl 2007, surembaspäi penembha): Santa Ana, Sojapango, San Migel'. Lidnalaižiden pala om 73,4 % (2020).
Ižanduz
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Sal'vador om šingotai agrariž-industrialine valdkund, šingotase vitkos, rippub irdpol'žes torguindaspäi lujas märas. Vl 2024 valdkundan nominaline kogosüdäiprodukt oli 37,17 mlrd. US$ ekvivalentas (98. sija mail'mas; US$5,825 ühtele hengele, 107. sija) vai 77,61 mlrd. US$ tazostadud ostmižmahtusen mödhe (104. sija; US$12,172 ühtele hengele, 104. sija). Industrijan päsarakod oma himine (sidä kesken heretusiden pästand), tekstiline, kivivoin i kebnoiden metalloiden samine, sömtegimišt (sidä kesken jomad), meblin tehmine. Finansine voz' zavodiše 1. vilukud.
Kogosüdäiproduktan palad (2012): maižanduz 10,5 %, tegimišt 30,0 %, holitišiden sfer 59,4 %. Radajiden järgenduz sektoroidme (vn 2011 andmused): maižanduz 21 %, tegimišt 20 %, holitišiden sfer 58 %.
Vl 2012 valdkundan päeksport oli erazvuiččed sobad (läz 40 %), sahar da magedad jomad (6 %), elektrokondensatorad (6 %), kofe (5 %); toine eksport — raudtegesed (2 %), kivivoin ümbriradmižen produktad (2 %), kuld (1 %), spirt, elektruz, zelläd; toštmižeksportan tavarad. Importan tavarad oma erazvuitte torhuz, kapitaližed tavarad, kulutajiden tavarad, kivivoi, poltuz i elektruz, söndtavarad. Vl 2021 import ületi eksportad läz kahthe kerdha. Irdpol'žen torguindan päižed partnörad (2019) oma AÜV (Sal'vadoran eksportan 40 % i importan 30 %), Gvatemal (eksportan 15 % i importan 13 %), Gonduras (eksportan 15 %), Kitai (importan 14 %).
Galerei
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Prezidentan pert' (Casa Presidencial), San Sal'vador, eloku 2019
Sal'vadoran Varoiden Keskuzbank (Banco Central de Reserva de El Salvador, San Sal'vador)
Sal'vadoran Nacionaline teatr San Sal'vadoran istorižes keskuses (sügüz'ku 2013)
Sal'vadoran čomamahtoine muzei (San Sal'vador, kül'mku 2015)
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Irdkosketused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- El' Sal'vadoran Tazovaldkundan prezidentan oficialine sait (presidencia.gob.sv). (isp.)
- El' Sal'vadoran Tazovaldkundan parlamentan oficialine sait (asamblea.gob.sv). (isp.)
 |
Sal'vador Vikiaitas |
| Pohjoižamerikan valdkundad | ||
 | ||