Cirkonii

Cirkonijan brusuded ühten kubižen santimetran kohtha.

40	0 0 2 10 18 8 2
Zr 91,224
Cirkonii

Cirkonii (Zr — zirconium latinan kelel) om 40nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om nelländen gruppan laptalagruppas, tabluden videndes periodas.

Element om levitadud londuses, pala Man litosferas — 170..250 grammad tonnas. Germanijalaine Martin Genrih Klaprot-himik avaiži cirkonijan vl 1789. Mülüb mineraloihe gafnijan ühtes.

Biologišt rolid ei ole, segoitamatomad vedes cirkonijan ühtnendad oma inertižed himižešti bioümbrištos. Metall sättub proteziruimha luid i hambhid.

Fizižed ičendad

Cirkonii om plastine hoštai hobedaižvauged metall. Pölü palab i poukahtub il'mas. Metall oleskeleb kahtes kristalližes modifikacijas järgeližel painudel: α-Zr geksagonaliženke seglusenke kändase β-cirkonijaks kubiženke seglusenke 863 C° (ližasegoitusita) lämudel.

Atommass — 91,224. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 6,506 g/sm³. Suladandlämuz — 2128 K (1855 C°). Kehundlämuz — 4650 K (4377 C°).

Londuseline cirkonii kogoneb vides izotopaspäi, nell' oma stabiližed: ⁹⁰Zr (51,46%), ⁹¹Zr (11,23%), ⁹²Zr (17,11%), ⁹⁴Zr (17,4%), ⁹⁶Zr (2,8%, T_½=2 × 10¹⁹ vot). Tetas mugažo 28 ratud radioaktivišt izotopad 78..89, 93, 95, 97..110 atommassanke, i 6 izomärad, kaikiš hätkemb om ⁹³Zr-izotop 1,53 mln vozid pol'čihodamižen pordonke.

Kävutand

Ottas kävutamižhe metallurgijas legiruindližaduseks. Vajehtadas hüväsuguižid metalloid tehnikas. Tehtas astjoid, südäitukuižiden reaktoriden paloid, muiktusenvastašt mašiništod. Kävutadas praznikambuškelusen šlibakoikš, palab teravas i läz savuta.

Irdkosketused

• Cirkonii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz cirkonijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)