Romanii: Erod versijoiden keskes
pEi ole vajehtusen ühthevedoid |
pEi ole vajehtusen ühthevedoid |
||
Rivi 19: | Rivi 19: | ||
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]+2,<br />kezal [[UTC]]+3 |
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]+2,<br />kezal [[UTC]]+3 |
||
}} |
}} |
||
'''Romanii''' ([[romanan kel'|roman.]]: ''România''), nece om täuz' oficialine nimituz, om valdkund [[Evrop]]an suvipäivnouzmpoles, [[Balkanan pol'sar'|Balkanan pol'saren]] pohjoižpäivnouzmpoles. |
'''Romanii''' ([[romanan kel'|roman.]]: ''România''), nece om täuz' oficialine nimituz, om valdkund [[Evrop]]an suvipäivnouzmpoles, [[Balkanan pol'sar'|Balkanan pol'saren]] pohjoižpäivnouzmpoles. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Buharest]]. |
||
Vspäi 2007 valdkund om [[EÜ]]:n ühtnijaks, vspäi 2004 — [[PAKO]]:n ühtnijaks. |
|||
== Istorii == |
== Istorii == |
||
Vl 1877 semendkun 9. päiväl Romanii tedištoiti ripmatomudes [[Ottomanan imperii|Ottomanan imperijaspäi]]. |
|||
Romanijan Konstitucijad vahvištihe vl 1991 tal'vkun 8. |
Romanijan Konstitucijad vahvištihe vl 1991 tal'vkun 8. päiväl kaiken rahvahan referendumal. Vl 2003 redukul järgvajehtusid panihe sättumha EÜ:n käskusištole. |
||
== Geografijan andmused == |
== Geografijan andmused == |
||
[[Fail:Romania location map Topographic.png|thumb|left|250px|Romanijan reljefan kart.]] |
[[Fail:Romania location map Topographic.png|thumb|left|250px|Romanijan reljefan kart.]] |
||
Romanii om |
Romanii om mavaldkundröunoiš [[Bolgarii|Bolgarijanke]] suves (röunan piduz — 631 km), [[Serbii|Serbijanke]] (546 km) da [[Mad'jaranma]]nke (448 km) päivlaskmas, [[Ukrain]]anke pohjoižes da suvipäivnouzmas (649 km), [[Moldavii|Moldavijanke]] päivnouzmas (681 km, se otab [[Prut]]-jogen tobman palan). Ühthine röunoiden piduz om 2955 km<ref name="statro07">Anuarul Statistic al României. Ediția 2007. {{ref-ro}}</ref>. |
||
Romanijan suvipäivnouzmaižed randad lainištab [[Must meri]]. Randanpird om 193,5 km<ref name="statro07"/>. |
Romanijan suvipäivnouzmaižed randad lainištab [[Must meri]]. Randanpird om 193,5 km<ref name="statro07"/>. |
||
Rivi 36: | Rivi 38: | ||
Veden pind — 3%. Kaikiš suremb jogi om [[Dunai]], se formiruib järedad suhištod (toine surtte Evropas) [[Must meri|Mustha merhe]] lankten. |
Veden pind — 3%. Kaikiš suremb jogi om [[Dunai]], se formiruib järedad suhištod (toine surtte Evropas) [[Must meri|Mustha merhe]] lankten. |
||
Londuseližed |
Londuseližed pävarad oma [[äimetalližed kivendod]], [[kivivoi]], [[londuseline gaz]], [[mec]]ad (14% territorijad, tobman palan koskmatomad), [[kivihil']], [[kuld]], [[raud|raudkivend]]; toižed varad — [[keitandsol]], [[gidroenergii]]. |
||
== Politine sistem == |
== Politine sistem == |
||
Rivi 44: | Rivi 46: | ||
Valdkundan pämez' om prezident. Kaik rahvaz valičeb händast 5 vodeks. Prezidental toižen strokun om voimuz, a koumen — eile. Nügüdläine prezident radab vspäi 2004. Hän paneb radsijha päministrad, ka hö ühtes oma radonoigendajan tombuden pämehed. Päministr paneb ministrid radnikusile. |
Valdkundan pämez' om prezident. Kaik rahvaz valičeb händast 5 vodeks. Prezidental toižen strokun om voimuz, a koumen — eile. Nügüdläine prezident radab vspäi 2004. Hän paneb radsijha päministrad, ka hö ühtes oma radonoigendajan tombuden pämehed. Päministr paneb ministrid radnikusile. |
||
Romanijan parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Senat (roman. ''Senat''), se mülüb 137 ühtnijad. Alakodi om Deputatoiden Kodi ([[romanan kel'|roman.]] ''Camera Deputaţilor'') 332 deputatanke (18 heišpäi oma rahvahanvähembusiden täht). Molembiden Kodiden ühtnijoid valitas kaiken rahvahan änestusel 4 vodeks. |
Romanijan parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Senat ([[romanan kel'|roman.]] ''Senat''), se mülüb 137 ühtnijad. Alakodi om Deputatoiden Kodi ([[romanan kel'|roman.]] ''Camera Deputaţilor'') 332 deputatanke (18 heišpäi oma rahvahanvähembusiden täht). Molembiden Kodiden ühtnijoid valitas kaiken rahvahan änestusel 4 vodeks. |
||
== Administrativiž-territorialine jagand == |
== Administrativiž-territorialine jagand == |
||
''Kacu kirjutuz: [[Romanijan administrativiž-territorialine jagand]].'' |
''Kacu kirjutuz: [[Romanijan administrativiž-territorialine jagand]].'' |
||
Romanii alajagase 41 ümbrikho (roman. ''žudec'') da sen ližaks |
Romanii alajagase 41 ümbrikho ([[romanan kel'|roman.]]: ''žudec'') da sen ližaks ühthe tazostadud ümbrikonke [[Buharest]]an municipalitetha. Ümbrikod alajagase penembaižihe ühtnikoihe: 2686 kommunha (külätahoiš) da 236 lidnmunicipalitetha. 13092 küläd mülüdas kommunihe. |
||
Romanijan ümbrikod ühtenzoittud 8 šingotesen regionha statistikan täht, ned eile administrativižed ühtnikad. |
Romanijan ümbrikod oma ühtenzoittud 8 šingotesen regionha statistikan täht, ned eile administrativižed ühtnikad. |
||
== Eläjad == |
== Eläjad == |
||
Romanijas elädas [[romanijalaižed]]. |
Romanijas elädas [[romanijalaižed]]. |
||
Romanijan toižed surembad lidnad (enamba 200 tuh. |
Romanijan toižed surembad lidnad (enamba 200 tuh. ristitud vl 2011 rahvahanlugemižen mödhe<ref>[http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/sR_Tab_31.xls Ristitišt vl 2011 redukun 20. päiväl. — Romanijan Nacionaline statistikan institut (recensamantromania.ro).] {{ref-ro}}</ref>, surembaspäi penembha): [[Kluž Napok]], [[Timišoar]], [[Jassi]], [[Konstanc]], [[Kraiov]], [[Brašov]], [[Galac]], [[Ploješti]]. |
||
== Rahvahanižanduz == |
== Rahvahanižanduz == |
Vajehtuz 4. Kezaku 2015, kell 21:56
Flag |
Valdkundznam |
Pälidn | Buharest |
Eläjiden lugu (2013) | 21,790,479[1] ristitud |
Pind | 238,391 km² |
Kel' | romanan |
Valdkundan pämez' | Trajan Besesku |
Päministr | Viktor Ponta |
Religii | hristanuskond |
Valüt | romanijan lei (RON) |
Internet-domen | .ro[2] |
Telefonkod | +40 |
Aigvö | tal'vel UTC+2, kezal UTC+3 |
Romanii (roman.: România), nece om täuz' oficialine nimituz, om valdkund Evropan suvipäivnouzmpoles, Balkanan pol'saren pohjoižpäivnouzmpoles. Pälidn da kaikiš suremb lidn om Buharest.
Vspäi 2007 valdkund om EÜ:n ühtnijaks, vspäi 2004 — PAKO:n ühtnijaks.
Istorii
Vl 1877 semendkun 9. päiväl Romanii tedištoiti ripmatomudes Ottomanan imperijaspäi.
Romanijan Konstitucijad vahvištihe vl 1991 tal'vkun 8. päiväl kaiken rahvahan referendumal. Vl 2003 redukul järgvajehtusid panihe sättumha EÜ:n käskusištole.
Geografijan andmused
Romanii om mavaldkundröunoiš Bolgarijanke suves (röunan piduz — 631 km), Serbijanke (546 km) da Mad'jaranmanke (448 km) päivlaskmas, Ukrainanke pohjoižes da suvipäivnouzmas (649 km), Moldavijanke päivnouzmas (681 km, se otab Prut-jogen tobman palan). Ühthine röunoiden piduz om 2955 km[3].
Romanijan suvipäivnouzmaižed randad lainištab Must meri. Randanpird om 193,5 km[3].
Karpatad ičeze 14 mägisel'gil ristikoitas kaiked valdkundad. Niiden tobj pala sijadase man keskuses. Täs Vrančan zon om, se kucub manrehkaidusiden kajadusid Venäman lodehel. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Moldavänu-mägi, 2544 m valdmeren pindan päl.
Veden pind — 3%. Kaikiš suremb jogi om Dunai, se formiruib järedad suhištod (toine surtte Evropas) Mustha merhe lankten.
Londuseližed pävarad oma äimetalližed kivendod, kivivoi, londuseline gaz, mecad (14% territorijad, tobman palan koskmatomad), kivihil', kuld, raudkivend; toižed varad — keitandsol, gidroenergii.
Politine sistem
Ohjandusen form om unitarine segoitadud tazovaldkund.
Valdkundan pämez' om prezident. Kaik rahvaz valičeb händast 5 vodeks. Prezidental toižen strokun om voimuz, a koumen — eile. Nügüdläine prezident radab vspäi 2004. Hän paneb radsijha päministrad, ka hö ühtes oma radonoigendajan tombuden pämehed. Päministr paneb ministrid radnikusile.
Romanijan parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Senat (roman. Senat), se mülüb 137 ühtnijad. Alakodi om Deputatoiden Kodi (roman. Camera Deputaţilor) 332 deputatanke (18 heišpäi oma rahvahanvähembusiden täht). Molembiden Kodiden ühtnijoid valitas kaiken rahvahan änestusel 4 vodeks.
Administrativiž-territorialine jagand
Kacu kirjutuz: Romanijan administrativiž-territorialine jagand.
Romanii alajagase 41 ümbrikho (roman.: žudec) da sen ližaks ühthe tazostadud ümbrikonke Buharestan municipalitetha. Ümbrikod alajagase penembaižihe ühtnikoihe: 2686 kommunha (külätahoiš) da 236 lidnmunicipalitetha. 13092 küläd mülüdas kommunihe.
Romanijan ümbrikod oma ühtenzoittud 8 šingotesen regionha statistikan täht, ned eile administrativižed ühtnikad.
Eläjad
Romanijas elädas romanijalaižed.
Romanijan toižed surembad lidnad (enamba 200 tuh. ristitud vl 2011 rahvahanlugemižen mödhe[4], surembaspäi penembha): Kluž Napok, Timišoar, Jassi, Konstanc, Kraiov, Brašov, Galac, Ploješti.
Rahvahanižanduz
Romanijan päeksport om metallad, mašinansauvomižen produkcii tegimišton täht, avtod; toine eksport — programad kompjuteroiden täht, sobad (sidä kesken sodasobad), plastmassad, räzinad, zelläd.
Homaičendad
- ↑ Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013. — U.S. Department of Commerce. — Census.gov. (angl.)
- ↑ Mugažo .eu kuti EÜ:n ühtnii.
- ↑ 3,0 3,1 Anuarul Statistic al României. Ediția 2007. (rom.)
- ↑ Ristitišt vl 2011 redukun 20. päiväl. — Romanijan Nacionaline statistikan institut (recensamantromania.ro). (rom.)
Irdkosketused
- Romanijan ohjastusen oficialine sait. (rom.) (angl.)
- Romanijan parlamentan oficialine sait. (rom.) (angl.)
- Romanijan prezidentan oficialine sait. (rom.)
Evropan valdkundad | ||
Alamad | Albanii | Andorr | Armenii1 | Azerbaidžan1 | Avstrii | Bel'gii | Bolgarii | Bosnii da Gercegovin | Čehanma | Danii | Estinma | Francii | Grekanma | Gruzii1 | Horvatii | Irlandii | Islandii | Ispanii | Italii | Kazahstan1 | Kipr1 | Latvii | Lihtenštein | Litvanma | Lüksemburg | Mad'jaranma | Mal't | Moldov | Monako | Mustmägi | Norvegii | Pohjoižmakedonii | Pol'šanma | Portugalii | Ročinma | Romanii | San Marino | Saksanma | Serbii | Slovakii | Slovenii | Suomenma | Sur' Britanii | Šveicarii | Turkanma1 | Ukrain | Vatikan | Vaugedvenäma | Venäma1 | ||
1 Om Azijas mugažo. |