Grenlandan kel'
Grenlandan kel' (ičeze nimituz Kalaallisut) om grenlandalaižed-rahvahan kel'. Se om üks' eskimosiž-aleutižiš kelišpäi, danižen Grenland-avtonomijan oficialine kel'. Läz 49 tuhad pagižijoid elädas siš. Lähižed keled oma Kanadan eskimosižed keled — ozutesikš, inuktitut da toižed eskimosižed keled.
Nügüdlaine situacii[vajehta | vajehtada tekst]
Grenlandan kel' om levitadud Grenland-saren päivnouzmaižel, suvipäivlaskmaižel da pohjoižpäivnouzmaižel randištoil. Kelel om paginoid, päivlaskmpol'ne pagin om oficialine vodespäi 2009. Kaks' oficiališt kel't oli Grenlandas edel 2009. vot, danijan i grenlandan, no siš vodespäi grenlandan kel' linni sen man üks'jäižeks oficialižeks keleks. Grenlandan školiš opetas danijan kelel päpaloin tähäsai.
Vl 2006 kaik oli 56 tuhad ristituid grenlandan kelen mahtusidenke; heišpäi läz 49 tuhad eliba Grenlandas da 7 tuhad eliba Danijas. Grenlandan eläjiden 80..85 procentad kävutadas necidä kel't päižeks, se om üks'jäine kel' avtonomijan äjiden ristituiden täht. Sil-žo aigal Grenlandan ristitišton kahesandez (6500 eläjad) kävutab vaiše danijan kel't.
Grammatik[vajehta | vajehtada tekst]
Grenlandan keles voib tartta suffiksoid sanantüvehe agjatomašti, sikš sana oleskeleb pit'kaks lujas. Grenlandan kel' om ergativine kel', ergativan ozutai tartub aktantha.
Nimed (nominad) toižetasoiš luguidme da kändoidme; kaik om kahesa kändod grenlandan keles. Mugažo possessivine form om nimil. Verboil ei ole aigad; aigan ozutajad oma mugoižed sanad, kuti, ozutesikš, «homen», «eglai» da toižed.
Kirjamišt[vajehta | vajehtada tekst]
Nügüd'aigan kaik Grenlandan eläjad mahttas lugeda da kirjutada.
Nügüdläižes kirjamištos om 19 kirjant:
- Aa, Ee, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv.
Velgsanoiš kavütadas mugažo nenid kirjamid (niid om kümne): Bb, Cc, Dd, Ww, Xx, Yy, Zz, Ææ, Øø, Åå.