Kacu tekst Bel'gii

{{10000}}{{A10000}}
{{Valdkund
| Nimi = Bel'gijan Kunigahuz<br />Koninkrijk België <small>(alam.)</small><br />Royaume de Belgique <small>(fr.)</small><br />Königreich Belgien <small>(saks.)</small>
| Flag = Flag of Belgium.svg
| Valdkundznam = Great coat of arms of Belgium.svg
| Valdkundznam text = Bel'gijan valdkundznam
| Flag text = Bel'gijan flag
| Pälidn = Brüssel'
| Eläjiden lugu = 11,570,762<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/be.html Bel'gijan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — ''Cia.gov''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 2018
| Pind = 30,528
| Kart = EU-Belgium.svg
| Kel' = [[alaman kel'|alaman]], [[francijan kel'|francijan]], [[saksan kel'|saksan]]
| Valdkundan pämez' = [[Filipp (Bel'gijan kunigaz)|Filipp I]]
| Päministr = [[Vil'mes Sofi|Sofi Vil'mes]]
| Religii = [[ateizm]], [[hristanuskond]]
| Valüt = [[evro]] (€) (EUR)<ref>Edel 1999 vot — [[bel'gijan frank]].</ref>
| Internet-domen = [[.be]]<ref>Mugažo [[.eu]] kuti [[EÜ|EÜ:n]] ühtnii.</ref>
| Telefonkod = +32
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]+1,<br/>kezal [[UTC]]+2
}}
'''Bel'gii''' ({{lang-nl|België}}, {{lang-fr|Belgique}}, {{lang-de|Belgien}}), täuz' oficialine nimi — '''Bel'gijan Kunigahuz''', om valdkund [[Evrop]]an päivlaskmas, [[Pohjoižmeri|Pohjoižmeren]] randal. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Brüssel']].

Vspäi 1949 om [[Pohjoižatlantižen kožundkirjutesen organizacii|PAKO:n]] ühtnii (alusenpanijaks). Vspäi 1957 om [[Evropan Ühtištuz|EÜ:n]] ühtnijan (mugažo ühteks alusenpanijoišpäi).

== Istorii ==
Vn 1830 4. päiväl redukud Bel'gii tedištoiti ičeze ripmatomudes [[Alamad|Alamaišpäi]].

Valdkundan Konstitucii<ref>[http://www.constituteproject.org/ontology/Belgium?lang=en Bel'gijan Konstitucijan tekst ''constituteproject.org''-saital.] {{ref-en}}</ref> om vahvištadud vl 1831, se om väges möhembaižidenke vajehtusidenke, ned oliba paksud vspäi 1980.

== Geografijan andmused ==
[[Fail:Belgium relief location map.jpg|thumb|left|250px|Bel'gijan topografine kart.]]
Bel'gijal om mavaldkundröunoid [[Alamad|Alamaidenke]] pohjoižes (röunan piduz — 478 km), [[Germanii|Germanijanke]] päivnouzmas (133 km), [[Lüksemburg]]anke suvipäivnouzmas (130 km), [[Francii|Francijanke]] suves da päivlaskmas (556 km). Ühthine röunoiden piduz — 1297 km. Valdkundan lodehližed randad lainištab [[Pohjoižmeri]], sen randan pird — 66 km. Ühthine pind — 30 528 km².

Koume londuselišt rajonad om valdkundas: [[Ardennad]] suvipäivnouzmas, keskuzülüz 100..200 m ü.m.t., mererandaline tazangišt pol'deroidenke, siš om tarhoid 2 m alemb meren tazopindad. Kaikiš korktemb čokkoim om Ardenniden [[Botranž]]-mägi 694 m ü.m.t.

Vozne vedhuz om 20,8 km³, ottas kävutamižhe koumandest (2005). Järved oma ratud tobjimalaz. Znamasižed joged oma [[Maas]] i [[Šel'd]], lanktas merhe Alamaiden territorijal.

Klimat om [[ven vö|ven]] valdmeren. Tal'v om vihmoikaz, hala i lumi oleskeldas harvoin. Keza om viluhk vihmoidenke.

Londuseližed varad oma [[sauvondmaterialad]], [[karbonatad]], [[lete|letked]], väghine [[mahuz]].

== Politine sistem ==
[[Fail:Brussel Parlementsgebouw.jpg|thumb|right|250px|Bel'gijan federaline parlament [[Brüssel'|Brüsseliš]].]]
Ohjandusen form om parlamentine [[konstitucine monarhii]]. Bel'gii om federativine valdkund vspäi 1980, kaks'jäine federacii. Nece znamoičeb, miše ičeohjastuz om kahten parametran mödhe — regionil (3) da kel'kundoil (3) — üks'-se valdkundan territorijal.

Valdkundan pämez' om [[Filipp (Bel'gijan kunigaz)|Filipp I]]-kunigaz (vspäi 2013). Monarh vahvištab päministrad ({{lang-fr|Premier ministre de Belgique}}, {{lang-nl|Eerste minister van België}}, {{lang-de|Premierminister von Belgien}}), toižid ministrid i sudijoid radnikusile, voib pästta parlamentad radmaspäi. Ohjastusen ministriden pol' om Flandrijan (alamankel'žes) kel'kundaspäi i pol' francijankel'žes kel'kundaspäi.

Federaline parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Senat ({{lang-nl|Senaat}}, {{lang-fr|le Sénat}}, {{lang-de|der Senat}}) 60 ühtnijanke (50 kel'kundoišpäi i valitud senatorad todas völ 10). Alakodi om Ezitajiden Kodi ({{lang-nl|Kamer van Volksvertegenwoordigers}}, {{lang-fr|la Chambre des Représentants}}, {{lang-de|die Abgeordnetenkammer}}), kaik rahvaz valičeb sen 150 deputatad videks vodeks.

Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2019 26. päiväl semendkud. [[Sofi Vil'mes]] radab päministraks vs 2019 redukun 27. päiväspäi.

== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Bel'gijan administrativiž-territorialine jagand]].''

Bel'gii jagase koumeks regionaks: [[Flandrii]] (alajagase videks agjaks), [[Vallonii]] (mugažo 5 agjaks), [[Brüsselin pälidnaine ümbrik]]. Ühten aigan valdkund jagase koumeks kel'kundaks: Flandrijan kel'kund, francijankel'ne da saksankel'ne kundad.

== Eläjad ==
Bel'gijas elädas [[bel'gijalaižed]]. Vl 2013 valdkundan eläjiden lugu oli 10 444 268 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'. Kodikel': [[alaman kel']] — koume videndest, [[francijan kel']] — kaks' videndest, [[saksan kel']] — vähemb mi 1%.

Rahvahad (2012): [[bel'gijalaižed]] — 75,2%, [[italijalaižed]] — 4,1%, [[marokolaižed]] — 3,7%, [[francijalaižed]] — 2,4%, [[turkad]] — 2,0%, [[alamalaižed]] — 2,0%, toižed rahvahad — 10,6%.

Uskondan mödhe (2009): riman [[katoline jumalankodikund|katolikad]] — 50,0%, [[protestantizm|protestantad]] da toižed [[hristanuskond|hristanuskojad]] — 2,5%, [[islam]]anuskojad — 5,0%, [[judaizm|judaistad]] — 0,4%, [[buddizm|buddistad]] — 0,3%, [[ateizm|ateistad]] — 9,2%, religijatomad — 32,6%.

Toižed sured lidnad (enamba 150 tuh. ristituid vl 2013, surembaspäi penembha): [[Antverpen]], [[Gent]], [[Šarlerua]], [[L'jež]]. Vl 2013 kaik oli 71 lidnad valdkundas enamba mi 30 tuh. eläjidenke. Lidnalaižiden pala om 98,1% (2020).

== Ižanduz ==
Šingotadud postindustrialine ižanduz, om äi eksportan edheotandoid. Avtoiden, tekstilin, metallan i himijan produktoiden tehmine. Ratas energijan koume nelländest kahtel atomelektrostancijal.

Vl 2009 Bel'gijan päeksport oli [[himine tegimišt|himižen tegimišton]] erazvuitte produkcii — [[voižim]]ad, [[glikozidad]], [[polimerizacii|polimerizacijan]] produktad (läz 16%), [[zell'|zelläd]] (11%), [[avto]]d da niiden palad (8%); toine eksport oli [[sobad]] (läz 4%), [[diamant]]ad (3%), [[raud]]an da [[teraraud]]an lehtesed (2%), [[londuseline gaz]] (1%).

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
;Tobmuz
* [http://www.monarchie.be/ Bel'gijan monarhan oficialine sait (''monarchie.be'').] {{ref-nl}} {{ref-fr}} {{ref-de}} {{ref-en}}
* [http://www.dekamer.be/ Bel'gijan federaližen parlamentan Alakodin oficialine sait (''dekamer.be'').] {{ref-nl}} {{ref-fr}}
* [http://www.belgium.be/ Bel'gijan federaližen ohjastusen oficialine sait (''belgium.be'').] {{ref-nl}} {{ref-fr}} {{ref-de}} {{ref-en}}
* [http://www.diplomatie.be/moscowru/ Bel'gijan sur'oigenduzkundan Venämas lehtpol' ''diplomatie.be''-saital.] {{ref-ru}}
;Turizm
* [http://www.visitbelgium.com/ Bel'gijan turizmkomitetan informacine sait (''visitbelgium.com'').] {{ref-en}}
{{Commons|Belgium}}

{{Evrop}}

[[Kategorii:Bel'gii| ]]