Kacu tekst Berlin

{{1000}}{{A10000}}
{{Eländpunkt
 | Nimi = Berlin
 | Lidnanznam = DEU Berlin COA.svg
 | Flag = Flag of Berlin.svg
 | Lidnanznam text = Berlinan lidnanznam
 | Flag text = Berlinan flag
 | Valdkund = Saksanma
 | Eläjiden lugu = 3,677,472
 | Voz' = 2022
 | Pind = 891.68
 | Fail = Berlin Montage 4.jpg
 | Pämez' = Kai Vegner<br/>(sulaku 2023—,<br/>''Kai Wegner'')
 | Telefonkod = +49-30
 | Aigvö = tal'vel [[UTC]]+1,<br />kezal [[UTC]]+2
}}
[[Fail:Marble Screenshot OpenStreetMap.png|thumb|left|250px|Lidnan kart (2008)]]
'''Berlin''' (mugažo [[saksan kel'|saksan kelel]], virktas: [bɛɐ̯ˈliːn]) om [[Saksanma]]n [[pälidn]], kaikiš järedamb lidn Saksanman Federativižes Tazovaldkundas, üks' sen 16 maišpäi.

Megapolisan pind om 891,68 km², se om 14nz' sija federacijanmaiden keskes. Eläjiden lugu om enamb 3,7 millionad ristituid, lidnaglomeracijas — 6,1 mln (vl 2019). Se om kahtenz' lidn [[Evropan Ühtištuz|Evropan Ühtištuses]] ristituiden lugun mödhe [[London]]an jäl'ghe da videnz' lidn pindan mödhe.

== Istorii ==
Läz 1200. vot kaks' torguindlidnad — Köll'n da Berlin — oli nügüd'aigaižen Berlinan sijal. Vodel 1307 ühtištadihe lidnad da tegiba ühthišt lidnališt nevondkundad (ratuš). Jäl'ghepäi lidn oli Brandenburgan markgrafkundan/kurfürstkundan pälidnan (vodelpäi 1417), [[Prussii|Prussijan]] (vodespäi 1618) da [[Germanijan imperii|Saksanman imperijan]] (vspäi 1871) istorižen pälidnan.

[[Toine mail'mansoda|Toižen mail'mansodan]] jäl'ghe [[Jaltan konferencii|Jaltan konferencijan]] pätandan mödhe jagatihe Berlinad nelläks okkupacižeks sektoraks. Möhemba ühtištuihe koumed sektorad [[Päivlaskmpol'ne Berlin|Päivlaskmpol'žeks Berlinaks]], kudamb iče mülüi SFT:ha. Vn 1961 elokun 13. päiväspäi [[Berlinan sein]] ümbärzi Päivlaskmpol'žen Berlinan. Berlinan sein oli üks' [[Viluvoin]]an päsimvolišpäi, muretihe sidä vozil 1989−1990. Germanijan ühtenzoitamižen jäl'ghe vl 1990 ühtenzoittud Berlin om sen pälidnaks, de-fakto vspäi 1999, konz Saksanman parlament da federaližed ministrused sirdihe sihe [[Bonn]]aspäi.

Nügüd'aigan Berlin om valdkundan znamasine politine, ekonomine, kul'turine da tedoline keskuz, rahvahidenkeskeižiden torguindjarmankoiden da ozutelendoiden sijaduz. Tegimišton päižed sarakod oma radioelektronikan pästand, mašinansauvomine, transportsauvond.

== Geografijan andmused ==
Berlinan sijaduz om valdkundan pohjoižpäivnouzmas, Šprejen da Hafelän jogiden randoil, [[Brandenburg]]an federaližen man keskuses, kudambha iče lidn ei mülü (vspäi 1920). Korktused oma 34..115 m ü.m.t., lidnan istorine keskuz om saudud alangos.

Klimat om valdmeren, [[ven vö|venon]] kontinentaližen klimatan röunal. Keza om päivoikaz, tal'vaig om pil'vekaz lujas. Voden keskmäine lämuz om +9,9 C°, kezakun-elokun +17,6..+19,6 C°, tal'vkun-uhokun +0,7..+1,8 C°. Ekstremumad oma −26,0 C° (uhoku) i +38,4 C° (kezaku-eloku). Kezaaigan minimum om +1,3 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +19,2 C° (uhoku). Ei olele haloid kezakus-elokus. Paneb sadegid 532 mm vodes, läz tazomäras vodes läbi, enamba semendkus-elokus (52..70 mm kus), vähemba uhokus (30 mm) i sulakus (28 mm). Paneb lunt 24 päiväd tal'ves keskmäras. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 66..69 % röunoiš sulakus-elokus, 81..88 % redukus-uhokus.

== Tobmuz ==
[[Fail:Berlin Subdivisions.svg|thumb|left|250px|Berlinan ümbrikoiden i rajoniden kart (2010) ezilidnoidenke, keskuzümbrik om ''Mitte'']]
Berlin jagase 12 ümbrikoks, ned alajagasoiš 96 rajonaks.

Lidnan-federacijanman pämez' om burgomistr ({{lang-de|Regierender Bürgermeister von Berlin}}). Edeližed lidnan pämehed oma Franciska Giffai (''Franziska Giffey'', tal'vku 2021 — sulaku 2023), Mihael' Müller (''Michael Müller'', tal'vku 2014 — tal'vku 2021).

== Eläjad ==
Kaik 3 611 222 ristitud elihe lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 4 332 834 eläjad vl 1930, Toižen mail'man sodan jäl'ghe — nügüd'.

Religijan mödhe (2022): [[protestantizm|protestantad]] — 15 %, [[katoline jumalankodikund|katolikad]] — 9 %, [[islam]]anuskojad — 4 %, [[judaizm]]an uskojad — 1 %, toižed uskojad — 0,5 %, religijatomad i toižed vastused — 72 %.

== Transport ==
Berlinas om kundališt transportad: [[avtobus]]oid, [[tramvai]]d (vspäi 1865), [[elektrojonuz|lidnelektrojonusid]]. Velosipedad oma lujas populärižed. Vodespäi 1902 metropoliten radab lidnas (''U-Bahn Berlin'', vspäi 2009 om kümne jonod, 173 stancijad, 152 km raudted). Lidnelektrojonusiden verk nimitase ''S-Bahn Berlin'', se om 331 km pitte 166 stancijanke.

Berlin om jalos järedaks transportsol'meks mugažo. Kaik 12 päraudtestancijad ratas lidnas. Rahvahidenkeskeine civiline Berlin-Brandenburg Villi Brandtan nimed<ref>[http://ber.berlin-airport.de/ Rahvahidenkeskeižen Berlin-Brandenburg-lendimportan sait (''ber.berlin-airport.de'').] {{ref-de}} {{ref-en}}</ref> (''BER / EDDB'', 20 mln passažiroid vl 2022) radab lidnan suvipäivnouzmaiženno röunanno 18 kilometras keskusespäi vn 2020 kül'mkuspäi, Brandenburg-federacijanman territorijal. Enččes erigoittud Berlin-Šönefel'd-lendimport om sen terminalaks nomer viž. Tehtas reisid Evropan pälidnoihe i surihe lidnoihe, Turkanmaha, Dubaihe, Nju Jorkha, om sezončarterreisid Keskmeren i Egiptan lebutahoiže. Enzne Berlin-Tegel'-lendimport (''TXL'') lidnan lodehes om sauptud vn 2020 redukus.

== Sport ==
Vodel 1936 Kezaližed Olimpižed vändod mäniba Berlinas. Lidn vastsi vn 2006 Mail'man futbolčempionatan finalad.

== Galerei ==
<gallery mode="packed" heights="125px">
Berlin Mitte by night.JPG|Berlinan keskuzpalan nägu öl (2005)
Berlin, Mitte, Lustgarten, Dom.jpg|Berlinan kafedraline päjumalanpert' keskuzpalas (Saksanman evangeline jumalankodikund), vn 2010 nägu
Brandenburger Tor Blaue Stunde.jpg|Brandenburgan verai vl 2005
Reichstag - front view.jpg|Raihstag (2005)
Bodemuseum - Front.jpeg|Bode-muzei vl 2008
Berlin-Mitte Humboldt-Uni 05-2014.jpg|Berlinan universitet Gumbol'dtan nimed, päsauvuz lidnan keskuzpalas vl 2014
Flughafen BER Terminal 2.jpg|Berlin-Brandenburg-lendimportan terminal nomer 2 vl 2020
</gallery>

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [http://berlin.de/ Lidnan ohjastusen portal (''berlin.de'').] {{ref-de}} {{ref-en}} {{ref-fr}} {{ref-it}}
* [http://berlin-ru.net/ Berlinan oficialine venäkel'ne biznes-portal (''berlin-ru.net'').]
{{Commons|Berlin}}

{{Saksanman federacijanmad}}
{{Evropan pälidnad}}

[[Kategorii:Berlin| ]]
[[Kategorii:Saksanman lidnad]]
[[Kategorii:Eländpunktad kirjamišton mödhe]]
[[Kategorii:Saksanma|*]]
[[Kategorii:Pälidnad]]