Kacu tekst Butan

{{10000}}{{A10000}}
{{Valdkund
| Nimi = Butanan Kunigahuz<br />འབྲུག་ཡུལ་<br /><small>''(Druk Jul)''</small>
| Valdkundznam = Emblem of Bhutan.svg
| Flag = Flag of Bhutan.svg
| Valdkundznam text = Butanan valdkundznam
| Flag text = Butanan flag
| Pälidn = Thimphu
| Eläjiden lugu = 766,397<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bt.html Butanan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — ''Cia.gov''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 2018
| Pind = 38,394
| Kart = LocationBhutan.svg
| Kel' = [[dzongke]]
| Valdkundan pämez' = [[Džigme Khesar Namgjal Vangčuk]]
| Päministr = [[Cering Lotai|Lotai Cering]]
| Religii = [[buddizm]], [[induizm]]
| Valüt = [[Butanan ngultrum]] (BTN)<ref>Om [[Indijan rupii|Indijan rupijha]] tartutadud, rupii mugažo kävutase rahoikš.</ref>
| Internet-domen = [[.bt]]
| Telefonkod = +975
| Aigvö = [[UTC]]+6
}}
'''Butan''' ({{lang-dz|འབྲུག་ཡུལ་}} [ʈuk̚˩.yː˩] ''Druk Jul'' «Drakonan ma»), täuz' oficialine nimi — '''Butanan Kunigahuz''' ({{lang-dz|འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་}} ''Druk Gjal Khap''), om mererandatoi valdkund [[Suviazii|Suviazijas]], [[Gimalajad|Gimalajiden]] päivnouzmpoles. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Thimphu]].

== Istorii ==
Vn 1907 17. päiväl tal'vkud Butanan aluz om pandud, [[Sur' Britanii]] oli sen süzerenan. Butan sai ripmatomut [[Indii|Indijanke]] ühtes vl 1949, no todesti sidä hätken aigan ičeze izoläcijan tagut, i kändihe [[Ühtenzoittud Rahvahiden Organizacii|ÜRO:n]] ühtnijan vaiše vl 1971.

Valdkundan ezmäine Konstitucii oli vahvištadud vl 1953. Koumanz' lugul Konstitucii<ref>[http://www.constituteproject.org/ontology/Bhutan?lang=en Butanan Konstitucijan tekst ''constituteproject.org''-saital.] {{ref-en}}</ref> tuli väghe vl 2008.

== Geografijan andmused ==
[[Fail:Bhutan topo en.jpg|thumb|left|250px|Butanan topografine kart]]
Butan om röunoiš [[Kitai]]nke pohjoižes (röunan piduz — 477 km), [[Indii|Indijanke]] (659 km) päivnouzmas, suves da päivlaskmas. Ühthine röunoiden piduz — 1136 km.

Reljef om mägikaz. Valdkundan enamba pol't sijadase koume tuhad metrid ü.m.t. korktusil da sen enamba. Kaikiš korktemb čokkoim om [[Gangkar Puensum]]-mägi, 7570 m valdmeren pindan päl. [[Jäžom]]ad i igähižed lumed ottas territorijan videndest.

Klimat om erazvuitte: [[tropine vö|tropine]] suvitazangištoil, kontinentaline keskuzalangištoil, vilu [[Gimalajad|Gimalajil]].

Londuseližed pävarad oma [[raud|raudkivend]], [[kivihil']], [[vas'k]], [[hahktin]], [[cink]], [[mramor]], [[mec]], [[gidroenergii]].

== Politine sistem ==
[[Fail:View of Tashichodzong from the NE.jpg|thumb|right|250px|''Tašičo Dzong''-jumalankodi — Butanan ohjastusen ištundoiden sija [[Thimphu]]s vspäi 1952]]
Ohjandusen form om unitarine [[konstitucine monarhii]]. Valdkundan pämez' om [[Džigme Khesar Namgjal Vangčuk]]-kunigaz vn 2008 kül'mkun 6. päiväspäi, videnz' Butanan kunigaz lugul. Kunigaz ({{lang-dz|འབྲུག་རྒྱལ་པོ}} ''Druk Gjalpo'' «drakoniden kunigaz») om armijan-ki päkäsknik. Ohjastuz ([[dzongke]]: ལྷན་རྒྱས་གཞུང་ཚོགས་ ''Lhengje Žungtšog'') kogoneb kümnes ministraspäi (''ljonpo:späi''), heišpäi valitas üht päministraks voččeks strokuks.

Parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Nacionaline Nevondkund ({{lang-dz|གི་རྒྱལ་ཡོངས་ཚོགས་སྡེ་}} ''Gjeljong Tšogde'') 25 ühtnijanke, kaik rahvaz valičeb 20 heišpäi videks vodeks i kunigaz paneb radsijha vit ristitud. Alakodi om Nacionaline Suim ([[dzongke]]: གི་རྒྱལ་ཡོངས་ཚོགས་འདུ་
''Gjeljong Tšogdu'') 47 ezitajanke, kaik rahvaz valičeb heid videks vodeks.

Parlamentan ühtnijoiden üläkodin järgenduseližed valičendad oliba vn 2018 20. päiväl sulakud, alakodin järgenduseližed valičendad — vl 2018 (15. sügüz'ku i 18. reduku). [[Lotai Cering]] radab päministran vn 2018 kül'mkun 7. päiväspäi.

== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Butanan administrativiž-territorialine jagand]].''

Butan jagase nelläks agjaks (üks'lugu ''dzongdei''), ned alajagasoiš 20 ümbrikoks (''dzonghag'').

== Eläjad ==
Butanas elädas [[butanalaižed]]. Vl 2014 valdkundan eläjiden lugu oli 733 643 ristitud. Kaikiš suremb valdkundan ristitišt om nügüd'.

Uskondan mödhe (2005): lamaistižen [[buddizm]]an polenpidajad — 75,3 %, [[induizm|induistad]] — 22,1 %, toižed uskojad i religijatomad — 2,6 %.

Toižed sured lidnad (enamba 20 tuh. ristituid, surembaspäi penembha): [[Phunčoling]], [[Punakh]].

== Ižanduz ==
Vl 2009 Butanan päeksport oli [[gidroenergii]] (42 %), [[raud|ferroühthesuladused]] (18 %); toine eksport — [[cement]] (5 %), [[vas'k]] (4 %), [[teraraud]] (3 %), himižed substancijad (4 %), [[mec]], [[kartohk]], [[fruktad]].

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [http://www.bhutan.gov.bt/ Butanan Kunigahusen oficialine nacionaline portal (''bhutan.gov.bt'').] {{ref-en}}
{{Commons|Bhutan}}

{{Azii}}

[[Kategorii:Butan| ]]