Kacu tekst Kazan'

{{A10000}}
{{Eländpunkt
 | Nimi = Kazan'<br />Казань <small>(ven.)</small><br />Казан / Qazan <small>(tot.)</small>
 | Lidnanznam = Coat of Arms of Kazan (Tatarstan).svg
 | Flag = Flag of Kazan.svg
 | Lidnanznam text = Kazanin lidnanznam
 | Flag text = Kazanin flag
 | Valdkund = Venäma
 | Eläjiden lugu = 1,259,173
 | Voz' = 2022
 | Pind = 638.39
 | Fail = Kazan collage big.jpg
 | Pämez' = Il'sur Metšin<br/>(kül'mku 2005—)
 | Telefonkod = +7-843-xxx-xxxx
 | Avtokod = 16. 116. 716
 | Aigvö = [[UTC]]+3 ([[MSK]]+0)
}}
[[Fail:Kazan location map.svg|thumb|left|250px|Lidnan kart (2016)]]
'''Kazan'''' ({{lang-ru|Каза́нь}}, {{lang-tt|Казан / Qazan}}) om kudenz' surtte millionerlidn, lidnümbrik da järed raudtesol'm [[Venäma]]s. Se om [[Tatarstanan Tazovaldkund]]an administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn.

== Istorii ==
Ezmäižen kerdan lidn mainitase kirjutadud purtkiš vl 1391. Vozil 1438−1552 Kazan' oli [[Kazanin hankund]]an pälidnan. Vl 2005 oigetihe Kazanin olendan tuhant voz'päiväd.

Kazan' šingotase mašinansauvomižel (koume aviategint), himižel i kivivoinhimižel sarakoil, sömtegimištol, turizmal (3,5 mln turistoid vl 2019), bankoil.

== Geografijan andmused ==
Lidn sijadase [[Kazank]]-jogen molembil randoil sen [[Volg]]ha lanktendan sijas, Volgan hural randal, 60 metrad valdmeren pindan päl keskmäižel korktusel. Matkad [[Moskv]]hasai om 820 km päivlaskmha orhal.

Klimat om [[ven vö|ven]] kontinentaline. Suvine i päivlaskmaine tulleid enambištudas. Voden keskmäine lämuz om +5,1 C°, kezakun-elokun +18,3..+20,5 C°, tal'vkun-uhokun −8,0..−10,0 C°. Ekstremumad oma −46,8 C° (viluku) i +39,0 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om −1,4 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +6,1 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus-elokus (elokun minimum om +1,0 C°). Paneb sadegid 563 mm vodes, enamba kezakus-elokus (60..67 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (30..34 mm kus).

== Tobmuz ==
[[Fail:Схема районов Казани.jpg|thumb|left|250px|'''Kazanin rajonad:'''<br />
1. Aviasauvomižen rajon<br />
2. Vahitovan rajon<br />
3. Kirovan rajon<br />
4. Moskvan rajon<br />
5. Uden Savinovon rajon<br />
6. Volgaveren rajon<br />
7. Nevondkundaline rajon]]
Kazan' om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks. Lidn jagase seičemeks administrativižeks rajonaks. Severziden-se rajoniden administracijad oma ühthižed, kaik nell' om niid, sen ližaks vanhan lidnan ičeze administracii radab.

== Eläjad ==
Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe Kazan'-lidnan eläjiden lugu oli 1 143 535 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Enamba 1,7 mln ristituid elädas lidnaglomeracijas (2022).

Rahvahad (vn 2010 rahvahanlugemine, enamba 0,3 %)<ref>[http://www.tatstat.ru/VPN2010/DocLib8/нац%20состав.pdf Национальный состав населения Республики Татарстан по переписи 2010 года по городским округам и районам (Tatarstanan Tazovaldkundan ristitišton rahvahaline mülükund vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe lidnümbrikoidme da rajonidme) // ''Tatstat.ru''], 3 lpp. — Lp. 3. {{ref-ru}}</ref>: [[venälaižed]] — 48,5 %, [[totarlaižed]] — 47,4 %, [[čuvašalaižed]] — 0,8 %, [[ukrainalaižed]] — 0,4 %, [[marilaižed]] — 0,3 %, toižed rahvahad — 2,3 %, rahvahuden ozutandata — 0,3 %.

== Transport ==
Tähäsai kaikiš populärižemb kundaline transport om avtobusad, ned ottas kaikiden passažoroiden nell' videndest. Trolleibusad, tramvaid, kiruhtramvaid, ezilidnelektrojonused da taksid oma kundaližtransportaks mugažo. [[Kazanin metropoliten|Kazanin metro]] om rados vspäi 2005 (vl 2015: üks'jäine jono, 10 stancijad, 15,8 km raudted).

Kaik kaks' päraudtestancijad, nell' avtobusstancijad, jogistancii i jogiport oma lidnas. Ümbäravtote i avtotesild Volgas päliči oma saudud.

Rahvahidenkeskeine civiline Kazan'-lendimport Gabdulla Tukain nimed<ref>[http://kazan.aero/ Kazan'-lendimportan sait (''kazan.aero'').] {{ref-ru}} {{ref-en}} {{ref-tt}}</ref> ({{lang-tt|Габдулла Тукай исемендәге Казан Аэропорты}}, ''КЗН / KZN / UWKD'', 3,8 mln passažiroid vl 2021) sijadase 26 km suvipäivnouzmha lidnan keskusespäi. Se tegeb reisid Venämadme da Keskuzazjian maihe, mugažo čarterreisid Venäman turistoiden navedijoihe verhiže maihe. Om erasid il'mteid Tatarstanan-ki järedoihe lidnoihe. Sen ližaks, viž penembid lendimportad oma avaitud lidnas da sen ümbrištos: Borisoglebskoje (Kazanin aviategimen kodvport), Judino (Kazanin punolendimiden tegimen kodvport), Kurkači i Višnövk (sportaviacii i ühthižen kävutandan), privatine Karaiševo-lendimport.

== Galerei ==
<gallery mode="packed" heights="125px">
Мэрия Казани.JPG|Lidnan merii (2014)
Kazan Center from Fizkorpus.jpg|Kazanin lidnankeskuz Kremlinke tagamal (2003)
Мечеть Кул Шариф - вид с башни.jpg|«Kul Šarif»-pämečet' Kremliš, vn 2016 nägu
Kazansky Bogoroditsky Monastery (2020-09-02) 11.jpg|Kazanin Jumalanmaman mez'jumalankodi, vn 2020 nägu
Volga River. Temple of All Religions P8150028 2200.jpg|Kaikiden religijoiden pühäpert', vn 2017 nägu
Административное здание и проходные КМПО (г. Казань, 17 мая 2011 г.).JPG|Kazanin likutimensauvomižen tegimištoline ühtelmaz (kontor i tulend, 2011)
Kazan IT-Park in 2015.jpg|IT-park vl 2015
Научная библиотека имени Н.И. Лобачевского.jpg|Kazanin (Volgaveren) federaližen universitetan tedokirjišt Nikolai Lobačevskijan nimed (2020)
Театр имени Камала.jpg|Tataran valdkundaline akademine teatr Galiasgar Kamalan nimed (2009)
Kazan. Puppet theater P8111949 2200.jpg|Tataran valdkundaline «Ekijat»-tätüteatr (2017, ''Sarn'')
View on the Kazan Arena.jpg|«Ak Bars Arena» (2018, vll 2013−2019 «Kazan' Arena»)
Korston Hotel&Mall Kazan 3.jpg|«Korston»-moll i adivpert' (2013)
Rachport.jpg|Jogivagzal vl 2010
Привокзальная площадь аэропорта Казань.JPG|''Kazan' ''-lendimportan terminalad vl 2014
Kazan-train-station-7407.jpg|''Kazan'-Passažirine''-päraudtestancii vl 2007
</gallery>

== Tetabad sündnuded ==
* [[Asadullin Al'bert|Al'bert Asadullin]] (sünd. 1948) — Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman pajatai.
* [[Hamatova Čulpan|Čulpan Hamatova]] (sünd. 1975) — totarlaine naine, Venäman aktris, TV-vedai, kundan šingotai.
* [[Ishaki Gajaz|Gajaz Ishaki]] (sünd. 1878 − kol. 1954) — oli totarlaine kirjutai da politik.
* [[MakSim (pajatai)|MakSim]] (Marina Abrosimova) (sünd. 1983) — venälaine pajatai.
* [[Šaläpin Födor|Födor Šaläpin]] (sünd. 1873 − kol. 1938) — oli venälaine operan pajatai.

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [http://www.kzn.ru/ Kazan'-lidnan tobmuden portal (''kzn.ru'').] {{ref-ru}} {{ref-en}} {{ref-tt}}
{{Commons|Kazan}}

{{Tatarstanan Tazovaldkundan lidnad}}
{{Venälaižen Federacijan subjektoiden pälidnad}}

[[Kategorii:Kazan'| ]]
[[Kategorii:Tatarstanan Tazovaldkundan lidnad|*]]
[[Kategorii:Tatarstanan Tazovaldkundan lidnümbrikod]]
[[Kategorii:Venäman lidnad]]
[[Kategorii:Eländpunktad kirjamišton mödhe]]
[[Kategorii:Tatarstanan Tazovaldkund|*]]