Kacu tekst Vašington (lidn)

{{1000}}{{A10000}}
{{Eländpunkt
 | Nimi = Vašington<br />Washington, D.C.
 | Lidnanznam = Seal of the District of Columbia.svg
 | Flag = Flag of Washington, D.C.svg
 | Lidnanznam text = Vašingtonan lidnanznam
 | Flag text = Vašingtonan flag
 | Valdkund = Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad
 | Eläjiden lugu = 689,545
 | Voz' = 2020
 | Pind = 177
 | Fail = Marchforlife2009alldotorg.JPG
 | Pämez' = Müriel Bauzer<br/>(viluku 2015—,<br/>''Muriel Bowser'')
 | Telefonkod = +1-202
 | Aigvö = tal'vel [[UTC]]−5,<br />kezal [[UTC]]−4
}}
{{Znamoičendad|Vašington}}
[[Fail:Washington DC US street map.svg|thumb|left|250px|Lidnan kart (2024)]]
'''Vašington''' ([[anglijan kel'|anglijan kelel]]: ''Washington, D.C.'' [ˈwɑʃɪŋtən ˌdiː ˌsiː]) om [[Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad|Amerikan Ühtenzoittud Valdkundoiden]] pälidn. Oficialine nimi om '''Kolumbijan federaline ümbrik'''. Se om ičenaine territorii, kudamb ei mülü toižihe štatoihe.

Lidnan deviz om ([[latinan kel'|latinan kelel]]): ''Justitia Omnibus'' ({{lang-en|Justice for All}}, «Oigedsudind kaikiden täht»). 

== Lidnan nimed ==
Lidn sai ičeze nimen ezmäižen Ühtenzoittud Štatoiden prezidentan [[Vašington Džordž|Džordž Vašingtonan]] mödhe. Vodespäi 1871 Vašington, Džordžtaun da toižed rajonad oma ühtenzoittud Kolumbijan federaližhe ümbrikho (anglijan kelel: ''District of Columbia'', lühüdas: ''D.C.''). Amerikalaižed tobjimalaz kuctas paginas lidnan «Di-Si»:kš vai «Vašington Di-Si»:kš, miše erištada lidnad [[Vašington (štat)|ühtennimižes štataspäi]] AÜV:oiden lodehel.

== Istorii ==
Vašingtonan alusenpanendan dat om 1791. voz'.

== Geografii ==
Vašington sijadase AÜV:oiden pohjoižpäivnouzmas, 53 kilometras Atlantižen valdmeren randištospäi. Lidnan sijaduz om [[Potomak]]-jogen pohjoižrandal, sil om röunad [[Virginii]]-štatanke suvipäivlaskmal da [[Merilend]]-štatanke kaikil toižil polilpäi. Puištod ottas lidnan videndest, saum vezid om kümnendez (18,71 nellikkilometrad). Lähembaine toine sur' lidn om [[Baltimor]] pohjoižpäivnouzmas.

Klimat om [[subtropine vö|subtropine]] neps. Voden keskmäine lämuz om +15,2 C°, kezakun-elokun +24,6..+27,2 C°, tal'vkun-uhokun +3,1..+5,4 C°. Ekstremumad oma −26 C° (viluku, uhoku) i +41 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om +6 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +29 C° (uhoku). Paneb sadegid 1062 mm vodes, läz tazomäras kuidme, enamba semendkus-heinkus i sügüz'kus (100..110 mm kus), vähemba uhokus (67 mm). Paneb lunt 35 sm tal'ves. Keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 58..70 % voden aigan.

== Tobmuz ==
Vn 2015 vilukun 2. päiväspäi [[Bauzer Müriel|Müriel Elizabet Bauzer]] radab 8. lidnan pämehen (meran, {{lang-en|Mayor}}). Nece naine vajehti endišt [[Grei Vinsent|Vinsent Grei]]-pämest.

[[Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad|Valdkundan]] koumen tobmuden oksiden ezitaikundad sijadasoiš Vašingtonas, sidä kesken AÜV:oiden prezidentan rezidencii ([[Vauged Pert']]) om, mugažo rahvahaližen znamoičendan muzejad da muštpachad. [[Mail'man bank]]an, [[Rahvahidenkeskeine valütfond|Rahvahidenkeskeižen valütfondan]], Amerikan valdkundoiden organizacijan (AVO), Amerikoidenkeskeižen bankan da Panamerikaižen tervudenorganizacijan päfaterad oma lidnas.

== Ristitišt ==
Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 802 178 eläjad vl 1950. Sid' ristitud sirdaškanziba ezilidnoihe, i vl 2010 kaikenaigaižiden eläjiden lugu oli 601 723 ristitud lidnan röunoiden südäimes. Köläidimenvuičcen migracijan taguiči ezilidnoišpäi ristitišt sureneb muupäivin ühthe millionhasai. Kaik 693 972 eläjad oli lidnas vl 2017. Vašingtonan lidnaglomeracijan eläjiden lugu om 6,3 millionad ristituid (2020, kudenz' surtte AÜV:oiš), oli 6,1 mln eläjid vl 2017.

Eläjad religijan mödhe (vl 2000): hristanuskojad — 58,1 % ([[katoline jumalankodikund|katolikad]], [[baptizm|baptistad]]), [[islam]]anuskojad — 10,6 %, [[judaizm]]an uskojad — 4,5 %, toižiden religijoiden polenpidajad i religijatomad — 26,8 %.

== Transport ==
Avtobusad, ezilidnelektrojonused, velosipedad i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas da sen ezilidnoiš. Vodespäi 1976 metropoliten radab lidnas ({{lang-en|Washington Metro, Metrorail, Metro}}, vspäi 2023 om kuz' jonod, 98 stancijad, 208 km raudted). Päraudtestancii om kaikiš järedambišpäi AÜV:oiš.

Kaik koume lendimportad om läz lidnad, kaikid niid kävutadas tazomäras:
* Rahvahidenkeskeine civiline ''Vašington Dalles''-lendimport<ref>[http://flydulles.com/ Rahvahidenkeskeižen Vašington Dalles-lendimportan sait (''flydulles.com'').] {{ref-en}} {{ref-it}} {{ref-pt}} {{ref-de}} {{ref-es}} {{ref-fr}} {{ref-ru}} {{ref-ja}} {{ref-zh}} {{ref-ko}}</ref> (''IAD / KIAD'') sijadase 42 km päivlaskmha lidnan keskusespäi. Sišpäi tehtas reisid mail'man äjihe maihe, mugažo AÜV:oidme;
* Toine znamoičendal om Rahvahidenkeskeine civiline ''[[Baltimor]]/Vašington''-lendimport Targud Maršallan nimed (''BWI''), se sijadase 48 km pohjoižpäivnouzmha lidnan keskusespäi. Lendimportaspäi tehtas reisid Keskuzamerikan maihe, Kanadha da [[Reikjavik]]ha, no tobjimalaz AÜV:oiden lidnoihe;
* Rahvahaline ''Vašington''-lendimport [[Ronal'd Reigan]]an nimed (''DCA'') radab südäireisiden täht vaiše, sijadase ani lidnan röunan taga Potomak-jogen randal, vides kilometras suvhe lidnan keskusespäi.

== Lidnan nägud ==
<gallery mode="packed" heights="125px"> 
US Capitol from NW.JPG|AÜV:oiden parlament — Kongressan pert' (Kapitolii, 2006)
Washington National Cathedral in Washington, D C 1.jpg|Vašingtonan kafedraline päjumalanpert', vn 2011 nägu
Jefferson Memorial At Dusk 1.jpg|[[Džeffersonan memorial]] (2011)
WhiteHouseSouthFacade.JPG|AÜV:oiden prezidentan rezidencii — [[Vauged Pert'|Vauktan Pertin]] suvine ocsein (2006)
The Pentagon US Department of Defense building.jpg|AÜV:oiden kaičendministruz ([[Pentagon]]) vl 1998 vai sen aigemba
</gallery>

[[Fail:Washington Monument Panorama.jpg|thumb|center|750px|<center>Vašingtonan monumentan panoram (2008)</center>]]

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [http://dc.gov/DC/ Federaližen Kolumbii-ümbrikon tobmuden sait (''dc.gov'').] (anglijan kelel)
{{Commons|Washington, D.C.}}

{{AÜV:oiden järedad lidnad}}
{{Pohjoižamerikan pälidnad}}

[[Kategorii:Vašington| ]]
[[Kategorii:Amerikan Ühtenzoittud Valdkundoiden lidnad]]
[[Kategorii:Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad|*]]
[[Kategorii:Eländpunktad kirjamišton mödhe]]
[[Kategorii:Pälidnad]]