Kacu tekst Viipur

{{Eländpunkt
 | Nimi = Viipur<br />Выборг
 | Lidnanznam = Coat of arms of Vyborg.svg
 | Flag = Flag of Vyborg.svg
 | Lidnanznam text = Viipurin lidnanznam
 | Flag text = Viipurin flag
 | Valdkund = Venäma
 | Eläjiden lugu = 71,772
 | Voz' = 2023
 | Pind = 160,85
 | Fail = Vyborg montage 2017.jpg
 | Pämez' = Dmitrii Nikulin<br/>(sügüz'ku 2017—)
 | Telefonkod = +7-81378-xx-xxx
 | Avtokod = 47
 | Aigvö = [[UTC]]+3 (MSK+0)
}}
[[Fail:Suomenvedenpohja osm 20100602.svg|thumb|left|250px|Lidnan da sen ümbrišton transporttekart (2010)]]
'''Viipur''' ({{lang-ru|Вы́борг}}, {{lang-fi|Viipuri}}, {{lang-sv|Viborg}}) om lidn, municipaline ühtnik (lidnankund) da [[Baltijan meri|Baltijan meren]] järed meriport [[Venäma]]n i sen [[Leningradan agj]]an lodehes. Viipur om [[Viipurin rajon (Leningradan agj)|Viipurin rajonan]] administrativine keskuz da sen kaikiš suremb lidn.

== Istorii ==
Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud [[ročilaižed|ročilaižil]] vl 1293 kuti ''Viborgan lidnuz''. Žilo lidnusenke saiba lidnan oiktusid vl 1403. 1930-nzil vozil lidn oli Suomenman tegimišton znamasižeks keskuseks.

Lidn oli mülütadud [[Nevondkundaline Ühtištuz|NSTÜ:he]] vn 1940 sulakuspäi [[Karjalaiž-Suomalaine NST|Karjalaiž-Suomalaižen NST:an]] palaks. Vozil 1941 (sügüz'ku) — 1944 (kezaku) oli okkupiruidud Suomenman sodavägil. Mülüb [[Venäman NFST]]:n [[Leningradan agj]]aha vspäi 1944.

Viipurin ižandusen päsarakod oma laivoiden da meriplatformoiden sauvomine, sauvondmaterialiden tehmine, ladimiden da vilugoitimiden pästand, mašinoidensauvomine, turizm, [[ozrikkivi|ozrikkiven]] samine, sömtegimišt.

== Geografijan andmused ==
Lidn sijadase rajonan lodehes, [[Karjalan kagluz|Karjalan kaglhan]] päivlaskmas, [[Viipurin laht]]en ozrikkivižel päivnouzmaižel randal, [[Suomen laht]]en pohjoižrandal, 0..51 m korktusil, koume metrad ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad [[Piter]]in keskushesai om 136 km avtotedme, om 100 km sen röunhasai orhal, [[Suomenma]]n röunhasai — 30 km lodeheze orhal. Lähembaine lidn da port om [[Visock]] 20 km suvipäivlaskmha orhal lahtedme vai 30 km avtotedme.

Viipur om municipaližen ühtnikan üks'jäižeks eländpunktaks. Se jagase kümneks territorialižeks rajonaks vspäi 2008. Viipurin rajonan administracii tegeb likvidiruidud vl 2014 lidnan administracijan velgusidme.

== Eläjad ==
Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 79 962 ristitud, kaks' videndest rajonan ristitištos. Kaik 78 457 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli läz 81 tuhad eläjid vozil 1986−1996 i 2012−2013.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2002): [[venälaižed]] — 90,2 %, [[ukrainalaižed]] — 2,4 %, [[vaugedvenälaižed]] — 1,3 %, [[totarlaižed]] — 0,5 %, toižed rahvahad i rahvahuden ozutandata — 5,6 %.

[[Ortodoksine hristanuskond|Ortodoksižen hristanuskondan]] ühesa pühäpertid<ref>[http://sobory.ru/geo/locat/327 Viipurin pühäpertid ''sobory.ru''-saital] {{ref-ru}}</ref> oma kaičenus i saudud lidnas: Spasan Toižetamižen kafedraline päjumalanpert', Raštvoiden päjumalanpert', kuz' jumalanpertid i časoun'. Niiden ližaks phh. Petran da Pavlan garnizonine päjumalanpert', koume jumalanpertid i časoun' ei ole kaičenus. [[Protestantizm]]an viž pühäpertid oma avaitud (lüteranižuz, adventistad, baptizm da tž.), mugažo [[mormonad|mormonoiden]] kundan pühäpert' om olmas.

Viipurin politehnine kolledž<ref>[http://politeh.vbglenobl.ru/ Viipurin politehnižen kolledžan sait (''politeh.vbglenobl.ru'').] {{ref-ru}}</ref>, agrotegimištoližen i meckompleksan tehnikum<ref>[http://vtalk-vbg.ru/ Viipurin agrotegimištoližen i meckompleksan tehnikuman sait (''vtalk-vbg.ru'').] {{ref-ru}}</ref> oma lidnan professionaližen opendusen aluzkundoikš. Mugažo Leningradan agjan medicinižen profšingotesen keskusen filial (edel 2022. vot Viipurin medkolledž), nellän üläopendusen aluzkundan filialad (Piter, Puškin) ratas lidnas.

Edeline lidnan da rajonan pämez' oli Aleksandr Lisov (semendku 2014 — sulaku 2017, ''Александр Лысов''), koli läžundaspäi.

== Transport ==
Avtobusad da taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Ezilidnelektrojonused ühtenzoittas [[Piter]]inke. «[[Allegro (elektrojonuz)|Allegro]]»-kiruhjonused tehtas seižutest lidnas.

[[Saiman kanal]] augotase lidnas. «[[Pohjoižvalu]]»-gazanveim (''Nord Stream'') zavodiše lidnan ümbrištos.

== Galerei ==
<gallery mode="packed" heights="125px">
Гор. администрация, Выборг.jpg|Viipurin rajonan administracijan sauvuz, vhesai 2014 lidnan ohjastusen pert'
Tower of St. Olav (2).jpg|Ph. Olafan lidnuz Zamkan sarel lidnan keskuses, vn 2021 nägu
Rockwool-Vyborg.JPG|«Rockwool-north»-tegim Lazarevk-tegimištzonas vl 2010
Hotel Druzhba In Vyborg.jpg|«Družba»-adivpert' (2021, «sebruz»)
Железнодорожная станция Выборг.jpg|''Viipur''-päraudtestancii vl 2013
</gallery>

== Tetabad sündnuded == 
* [[Ahtisaari Martti|Martti Ahtisaari]] — Suomenman enzne prezident.
* [[Petrov Vitalii (avtovoibištelii)|Vitalii Petrov]] — Venäman sportnik-avtovoibištelii.

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [http://city.vbg.ru/ Municipaližen «Viipur-lidn»-ühtnikan oficialine sait (''city.vbg.ru'').] {{ref-ru}}
* [http://vbglenobl.ru/ Leningradan agjan Viipurin rajonan tobmuden aluzkundoiden oficialine sait (''vbglenobl.ru'').] {{ref-ru}} {{ref-en}}
{{Commons|Vyborg}}

{{Leningradan agjan lidnad}}

[[Kategorii:Viipur| ]]
[[Kategorii:Venäman lidnad]]
[[Kategorii:Leningradan agjan lidnad]]
[[Kategorii:Viipurin rajon (Leningradan agj)|*]]