Kacu tekst Čečenijan Tazovaldkund

{{A10000}}
{{Venälaižen Federacijan subjekt
|Nimi           = Čečenijan Tazovaldkund
|Venälaine nimi = Чеченская Республика
|Flag           = [[Fail:Flag of the Chechen Republic.svg|150px|Čečenijan Tazovaldkundan flag]]
|FSCoA          = [[Fail:Coat of Arms of Chechnya (2020-).svg|110px|Čečenijan Tazovaldkundan znam]]
|FlagLnk        = Čečenijan Tazovaldkundan flag
|CoALnk         = Čečenijan Tazovaldkundan znam
|FSMap          = [[Fail:Map of Russia (2014–2022) - Chechnya.svg|300px]]
|FSCtrWhat      = Pälidn
|FSCtrNm        = [[Groznii]]
|AreaRnk        = 76
|TotArea        = 15647
|WaterPrcnt     = 1.82
|PopRnk         = 33
|Eläjiden lugu  = 1,436,981
|PopCtDate      = 2018
|PopDens        = 91.84
|GDPRnk         = 71
|GDP            = 166,7
|GDPCtDate      = 2016
|GDP(PPP)       = 118,7
|FedDistrNm     = Pohjoižkavkazan
|EcRegNm        = Pohjoižkavkazan
|OfLangs        = [[venäkel']], [[čečenan kel']]
|HeadTtl        = Tazovaldkundan pämez'
|HeadNm         = [[Kadirov Ramzan|Ramzan Kadirov]]
|ViceTtl        = Ohjastusen ezimez'
|ViceNm         = [[Edel'gerijev Ruslan|Ruslan Edel'gerijev]]
|LegislTtl      = Parlamentan ezimez'
|LegislNm       = [[Daudov Magomed|Magomed Daudov]]
|FSAnthem       = 
|Domain         = 
|CadNo          = 20, 95
|MSK            = [[UTC]]+3 ([[MSK]]+0)
}}
'''Čečenijan Tazovaldkund''' ({{lang-ru|Республика Чечня}}, {{lang-ce|Нохчийн Республика}}) vai muite '''Čečenii''' vai '''Čečnä''' ({{lang-ru|Чечня}}, {{lang-ce|Нохчийчоь}}) om [[Venäma]]n tazovaldkund ([[Venälaižen Federacijan subjektad|subjekt]]).

Se mülüb [[Pohjoižkavkazan federaline ümbrik|Pohjoižkavkazan federaližhe ümbrikho]].

Čečenijan pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Groznii]].

== Keled ==
Čečnän valdkundkeled oma [[venäkel']] da [[čečenan kel']].

== Istorii ==
Čečenijan Tazovaldkund om olmas vs 1992 tal'vkun 10. päiväspäi [[Čečenijan da Ingušetijan Tazovaldkund|Čečenijan da Ingušetijan]] čihodamižen jäl'ghe.

Vozil 1992−1999 tazovaldkund oli ripmatoman de fakto, se eli läbi kahtes sodas. Vozil 1999−2009 tazovaldkund oli «terroranvastaižen operacijan» zonaks.

Vn 2009 16. päiväl sulakud terroranvastaine režim oli heittud, ižandusen udessündutamine jätksihe.

Čečenijan Tazovaldkundan Konstitucii<ref>[http://constitution.garant.ru/region/cons_chech/ Čečenijan Tazovaldkundan Konstitucijan tekst. — ''Constitution.garant.ru''.] {{ref-ru}}</ref> om vahvištadud vn 2003 23. päiväl keväz'kud kaiken rahvahan referendumal da om väges nügüd' möhembaižidenke vajehtusidenke da ližadusidenke.

== Geografijan andmused ==
[[Fail:Chechen Republic relief location map.jpg|thumb|left|250px|Čečenijan Tazovaldkundan reljefan kart.]]
Čečenijal om röunoid [[Dagestanan Tazovaldkund]]anke pohjoižes, päivnouzmas da suvipäivnouzmas, [[Gruzii|Gruzijanke]] suvipäivlaskmas, [[Ingušetijan Tazovaldkund]]anke päivlaskmas, [[Pohjoižosetijan — Alanijan Tazovaldkund]]anke da [[Stavropolin rand]]anke lodehes. Čečenijan Tazovaldkund om mererandatoi.

Pind om 15 647 km². [[Mec]]ad seištas ezimägištoil. Znamasižed joged oma [[Terek (jogi)|Terek]] da [[Sunž (Terekan ližajogi)|Sunž]]. Läz kaik joged oma Terekan ližajoged. Kaik joged mülüdas [[Kaspijan meri|Kaspijan meren]] basseinha. Kaik om 14 järved tazovaldkundas, kaikiš suremb niišpäi om [[Kezenojam]] (2,4 km², 72 m süvütte) suvipäivnouzmaižel röunal Dagestananke.

Reljef om tazo tazovaldkundan pohjoižes, kukhikaz da ezimägišton keskuses, mägikaz suves. Kaikiš korktemb čokkoim om [[Kavkazan Pämägisel'g]]an [[Tebulosmt]]-mägenpä ({{lang-ce|Tuloi Lam}}) tazovaldkundan suvipäivlaskmas, Gruzijanke röunal (4492 m).

Klimat om kontinentaline läm' kuiv pohjoižes, mägiden vilu neps mägiš. Heinkun keskmäine lämuz om +21..+25 C°. Vilukun lämuz om −3 C° pohjoižtazangištoil da −12 C° mägiden pautkil. Paneb sadegid 300 mm vodes keskmäras pohjoižtazangištoil da 1000 mm vodes mägiden pautkil.

Londuseližed varad oma [[kivivoi]], [[londuseline gaz]], [[sauvondmaterialad]] ([[mouckivi]], [[sauvondgips]], [[savi|saved]], [[lete|letked]], [[dolomit]]), mineraližed [[muju]]d, [[vezi|reskvezi]], [[mustma]].

== Tobmuz ==
Tazovaldkundan pämez' ({{lang-ce|Нохчийн Республикин Куьйгалхо}}, {{lang-ru|Глава Чеченской Республики}}) om [[Kadirov Ramzan|Ramzan Kadirov]], radab vs 2007 uhokun 15. päiväspäi koumanden strokun. Ramzan Kadirov oli vahvištadud radnikusele möst Tazovaldkundan Parlamental vn 2011 5. päiväl keväz'kud [[Medvedev Dmitrii|Venäman prezidentan]] taričendan mödhe, i om valitud kaikel rahvahal (18.09.2016) videks vodeks, sai 97,94 % änid.

Čečenijan Tazovaldkundan Parlament om tazovaldkundan üks'kodižeks parlamentaks 41 ezitajanke, vaiš 10 heišpäi ratas kaikenaigašti. [[Daudov Magomed|Magomed Daudov]] radab sen ezimeheks vs 2015 heinkun 3. päiväspäi.

Radonoigendai tobmuz om Čečenijan Tazovaldkundan Ohjastuz. [[Edel'gerijev Ruslan|Ruslan Edel'gerijev]] radab Ohjastusen ezimeheks vs 2012 semendkun 24. päiväspäi. Ohjastusen ezmäine varaezimez' da nell' Ohjastusen muite varaezimest oma hänele abhu. Tazovaldkundan ministrused, ohjandused da komitetad alištudas Ohjastusele.

Parlamentan ühtnijoiden edelstrokuižed valičendad oliba vn 2016 18. päiväl sügüz'kud (4. kucund).

== Eläjad ==
Vl 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 1 268 989 ristitud<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (''gks.ru'').] {{ref-ru}}</ref>. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd' (edel vl 1994 — 1 307 071 rist.). Eläjiden keskes vaiše koumandez om lidnalaine.

Kaik om [[Čečenijan Tazovaldkundan lidnad|üks'toštkümne lidnad]] tazovaldkundas. Ei ole lidnanvuiččid žiloid vspäi 2009. Toižed järedad lidnad (enamba 50 tuh. ristituid, surembaspäi penembha) oma [[Urus-Martan]], [[Gudermes]], [[Šali]]. Vl 2017 kaik oli 27 eländpunktad enamba mi 10 tuh. eläjidenke.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2010): [[čečenalaižed]] — 95,1 %, [[venälaižed]] — 1,9 %, [[kumikad]] — 1,0 %, [[avarad]] — 0,4 %, toižed rahvahad — 1,4 %, rahvahuden ozutandata — 0,2 %.

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [http://www.ramzan-kadyrov.ru/ Čečenijan Tazovaldkundan pämehen oficialine informacine sait (''ramzan-kadyrov.ru'').] {{ref-ru}}
* [http://www.chechnya.gov.ru/ Čečenijan Tazovaldkundan pämehen da Ohjastusen oficialine portal (''chechnya.gov.ru'').] {{ref-ru}}
* [http://www.parlamentchr.ru/ Čečenijan Tazovaldkundan Parlamentan oficialine sait (''parlamentchr.ru'').] {{ref-ru}}

{{Čečenijan Tazovaldkundan lidnad}}
{{Venälaižen Federacijan subjektad}}

[[Kategorii:Čečenijan Tazovaldkund| ]]