Kacu tekst Šrilank

{{10000}}{{A10000}}
{{Valdkund
| Nimi = Šrilankan Demokratine Socialistine Tazovaldkund<br />ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය <small>(singal.)</small><br /><small>''(Sri Lankaa Pradžathanthrika Samadžavadi Džanaradžaja)''</small><br />இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு <small>(tamil.)</small><br /><small>''(Illankai Čananaajaka Čosalisa Kudijarasu)''</small>
| Valdkundznam = Coat of arms of Sri Lanka.svg
| Flag = Flag of Sri Lanka.svg
| Valdkundznam text = Šrilankan valdkundznam
| Flag text = Šrilankan flag
| Pälidn = Šri Džajavardenepura Kotte
| Eläjiden lugu = 22,576,592<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ce.html Šrilankan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — ''Cia.gov''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 2018
| Pind = 65,610
| Kart = Sri Lanka in its region.svg
| Kel' = [[singalan kel'|singalan]], [[tamilan kel'|tamilan]]
| Valdkundan pämez' = [[Radžapaksa Gotabaja|Gotabaja Radžapaksa]]
| Päministr = [[Radžapaksa Mahinda|Mahinda Radžapaksa]]
| Religii = [[buddizm]]
| Valüt = [[šrilankan rupii]] (LKR)
| Internet-domen = [[.lk]], [[.இலங்கை]]
| Telefonkod = +94
| Aigvö = [[UTC]]+5:30
}}
'''Šrilank''' ({{lang-si|ශ්‍රී ලංකා}} ''śrī laṃkāva'', {{lang-ta|இலங்கை}} ''ilaṅkai''), oficialižikš '''Šrilankan Demokratine Socialistine Tazovaldkund''' ({{lang-si|ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය}}, vepsän transkripcii: ''Sri Lankaa Pradžathanthrika Samadžavadi Džanaradžaja'', {{lang-ta|இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு}}, vepsän transkripcii: ''Illankai Čananaajaka Čosalisa Kudijarasu''), om valdkund [[Suviazii|Suviazijas]] [[Šrilank (sar')|ühtennimižel sarel]] [[Indostan]]an suvipäivnouzman merirandan veres.

Šrilankan pälidn om [[Šri Džajavardenepura Kotte]], kaikiš järedamban [[Kolombo]]-lidnan kaimdai. Parlament da Ülembaine käskuzkund sijadasoiš pälidnas, sil-žo aigal prezidentan da ohjastusen rezidencijad sijadasoiš Kolombos.

== Etimologii ==
Valdkundan da saren «Sri Lanka»-nimi znamoičeb «loštai, säijii sar'» [[sanskrit]]al. Vhesai 1972, edel Ceilonan ut nimed, nece sar' nimitadas vaiše ''Lanka'' («sar'»).

Enzne valdkundan nimi oli '''Ceilon''', {{lang-ta|ஈழம்}}, «īḻam»-sanaspäi. «Ceilon» om tamiline nacionaline saren nimi, sil mugažo oma znamoičendad: ''[[euphorbia]]'', ''[[pal'mvin]]'', ''[[kuld]]''<ref>[http://dsal.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/contextualize.pl?p.1.tamillex.872723 Tamil lexicon (Tamilan vaihišt). University of Madras. 1924−36. (Online edition at the University of Chicago, ''dsal.uchicago.edu''.)] {{ref-en}}</ref>).

== Istorii ==
Vn 1948 4. päiväl uhokud Šrilank sai ripmatomut [[Sur' Britanii|Sures Britanijaspäi]].

Valdkundan ezmäine Konstitucii oli väges vspäi 1833. Nügüdläine seičemenz' lugul Konstitucii<ref>[http://www.constituteproject.org/ontology/Sri_Lanka?lang=en Šrilankan Konstitucijan tekst ''constituteproject.org''-saital.] {{ref-en}}</ref> om vahvištadud vl 1978, vajehtihe sidä 10 kerdad, vn 2015 versii om väges.

== Geografijan andmused ==
[[Fail:Sri Lanka relief location map.jpg|thumb|left|250px|Šrilankan reljefan kart.]]
Šrilank otab ühtennimižen saren da sen lähižiden peniden sariden. [[Indostan]] da [[Indii]] levigandeb 50 kilometras [[Polkan sal'm]]en taga. Šrilankan randad (randpird — 1340 km) lainištab [[Indine valdmeri|Indižen valdmeren]] [[Bengalijan laht]].

Randaližed tazangištod 30..200 metrad ü.m.t. korktusenke ottas Šrilankan enamban territorijad. Mägitazangišt om saren keskuses. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om [[Pidurutalagal]]-mägi, 2524 m mail'man meren pindan päl. Saum vezid om kaks' procentad. Znamasižed joged oma [[Mahaveli Gang]], [[Kelani]], [[Kalu]], [[Aruvi Aru]].

Päiči mägid, Šrilankan kaikel territorijal om räk da upar'. Sadegoičeb 800..1900 mm vodes. Klimat om [[subekvatorialine vö|subekvatorialine]] mussonine.

Londuseližed varad oma [[mouckivi]], [[savi|saved]], [[fosfatad]], [[grafit]], [[gidroenergii]].

== Tobmuz ==
Šrilank om unitarine konstitucine [[segoitadud tazovaldkund|prezidentiž-parlamentine]] tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident ({{lang-si|ශ්‍රී ලංකා ජනාධිපති}} ''Šrī Lankā Džanādhipathi'', {{lang-ta|இலங்கை சனாதிபதி}} ''Ilankai Džanātipati''), kaik rahvaz valičeb händast videks vodeks. Toižen strokun voimuz om prezidental.

Parlament om üks'kodine ({{lang-si|ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුව}} [śrī laṁkā pārlimēntuva], {{lang-ta|இலங்கை பாராளுமன்றம்}} [ilaṅkai pārāḷumaṉṟam]), se mülütab 225 ühtnijad, valitas heid kaikel rahvahal videks vodeks. Vaiše parlament voib säta käskusid. Mitte partii vägestab valičendoid, ka sen lider kändase valdkundan päministraks ({{lang-si|ශ්‍රී ලංකා අග්‍රාමාත්‍ය}} ''Šrī Lankā agrāmāthja'', {{lang-ta|இலங்கை பிரதமர்}} ''Ilankai piratamar''). Mugažo nimitadas päministrikš agjoiden pämehid.

Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2015 17. päiväl elokud. Valitihe prezidentad järgkerdan vn 2019 16. päiväl kül'mkud, [[Gotabaja Radžapaksa]] sai vagestust (52,25% änid) da radab sen-žo voden kül'mkun 18. päiväspäi. [[Mahinda Radžapaksa]] om pandud päministran vn 2019 kül'mkun 21. päiväspäi, hän-žo radoi päministran vll 2004−2005 i oli valdkundan prezidentan vll 2005−2015.

== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Šrilankan administrativiž-territorialine jagand]].''

Administrativiž-territorialižikš Šrilank jagase 9 agjaks ({{lang-si|පළාත}} ''Paḷāta'', {{lang-ta|மாகாணம்}} ''Mākāṇam''), ned alajagasoiš 25 ümbrikoks ({{lang-si|දිස්ත්‍රි‌ක්‌ක}} ''Disa'', {{lang-ta|மாவட்டம்}} ''Māwaddam'').

== Eläjad ==
Šrilankas elädas [[lankalaižed]]. Vl 2014 valdkundan ristitišt oli 21 866 445 eläjad. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Keled kävutandas (procent ristitištospäi vl 2012): [[singalan kel']] — 87,0%, [[tamilan kel']] — 28,5%, [[anglijan kel']] — 23,8%. Anglijan kel' om rahvahidenkeskeižen kontaktoiden kel' Šrilankan Konstitucijan mödhe, mugažo valdkundan ohjastusen kel'.

Uskondan mödhe (2012): [[buddizm|buddistad]] — (oficialine religii) — 70,2%, [[induizm|induistad]] — 12,6%, [[islam]]anuskojad — 9,7%, riman [[katoline jumalankodikund|katolikad]] — 6,1%, toižed [[hristanuskond|hristanuskojad]] — 1,3%, toižed uskojad — 0,1%.

Šrilankan järedad lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vl 2010<ref>[http://archive.is/20130209161903/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1284053162&lng=de&des=wg&geo=-127&srt=npan&col=adhoq&msz=1500&men=gcis&lng=en Sri Lanka: largest cities and towns and statistics of their population (1981, 2001, 2007, 2010. Šrilank: kaikiš surembad lidnad i niiden ristitišton statistik). — ''World-gazetteer.com''.] {{ref-en}}</ref>, surembaspäi penembha): [[Kolombo]], [[Dehivala Maunt Lavinii]], [[Moratuv]]. Vl 2010 kaiked oli 24 lidnad enamba 50 tuhad eläjidenke. Lidnalaižiden pala om 18,7% (2020).

== Rahvahanižanduz ==
Šrilankan päeksport om erazvuiččed [[sobad]] (läz 47%), [[čai]] (14%), [[šin]]ad da [[räzin]] (7%), toine [[maižanduz|maižandusen]] produkcii (6%: [[nižu]], [[änik]]od, [[kokospal'm|kokospähkmed]], [[kukuruz]], [[tabak]]); toine eksport — [[diamant]]ad (3%), [[laiv]]ad, [[ballast]] da [[veneh]]ed, [[kivi (material)|kived]].

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
;Tobmuz
* [http://www.gov.lk/ Šrilankan ohjastusen oficialine portal (''gov.lk'').] {{ref-en}}
* [http://www.president.gov.lk/ Šrilankan prezidentan oficialine sait (''president.gov.lk'').] {{ref-en}}
* [http://www.parliament.lk/ Šrilankan parlamentan oficialine sait (''parliament.lk'').] {{ref-en}}

;Ühthine informacii valdkundas
* [http://www.statistics.gov.lk/ Šrilankan rahvahanlugemižen da statistikan departamentan sait (''statistics.gov.lk'').] {{ref-en}}
{{Commons|Sri Lanka}}

{{Azii}}

[[Kategorii:Šrilank| ]]