Aparteid

Vikipedii-späi
Aparteidan znam anglijan i afrikaans kelil

Aparteid vai Rassanerigoičend (afrik.: apartheid «erigoičend» — elämižes, rados i m.e.) oli Suviafrikan Tazovaldkundan Nacionaližen partijan oficialine valdkundaline politik vll 1948−1994.

Märhapanend[vajehta | vajehtada tekst]

Segregacii mitte taht tundusen mödhe voib nimitadas aparteidaks SAT:an istorižen segregacijan analogijan mödhe. Väritused aparteidas ezitihe erasen aigan Brazilijan, Francijan i Saudoiden Arabijan tobmudele. Vl 1973 ÜRO:n Päassamblei vahvišti «Rahvahidenkeskeine konvencii aparteidan ogeruden tugedamižes i ustavzoitandas sen tagut»-dokumentad. Rahvahidenkeskeižen kriminaližen käskuzkundan Riman statut om väges vs 2002 heinkun 1. päiväspäi, se harakterizuib aparteidad ühteks 11 ogerudespäi ristitližusen vaste.

Istorii Suviafrikas[vajehta | vajehtada tekst]

Vägestunu Nacionaline partii vahvišti käskusiden tobjad palad vhesai 1960 kaičemba vaugedverišt penembust, mugažo Konstitucijan kohendusid. Niiden mödhe kel'dod oliba mille taht rasale päiči vauktad — tulda kuna taht ičeze sijadusespäi-«bantustanaspäi», kävutada vaugedverižiden valdkundaližid aluzkundoid, muzaverižed valitihe ezitajid vaiše ičeze tobmuden aluzkundoihe, anastihe rahvahanikust heil, eländsijid-ki erasti. Transport i sportjoukud oliba erižed 1980-nzihe vozihesai. Nened kel'dod jätiba jäl'gid Suviafrikan kul'turas tähäsai.

Toižed valdkundad (AÜV) pučihe mugoižes käskusištospäi, Afrikan enččed kolonijad kändiba valdkundoikš i pörduiba muzaverižen ristitišton oiktusid, sil-žo aigal Suviafrik oti kävutamižhe uzid käskusid erigoičemha ristituid.

Pučind aparteidaspäi[vajehta | vajehtada tekst]

Vaugedverižen ristitišton palan vähenemine videndespäi kümnendeshesai vll 1940−1990 vei aparteidan politikan tühjitusennoks. Frederik de Klerkan ohjastuz zavodi reformid vl 1990. Pästtihe türmatud politižikš mehid (Nel'son Mandela i völ 6 tuhad ristituid), se vei joudjaližennoks üläühthižennoks valičendannoks vl 1994. Aparteidan sisteman likvidacii abuti kaita federativišt valdkundad i heitta rahvahidenkeskeižid sankcijoid.

Homaičendad[vajehta | vajehtada tekst]