Aparteid

Aparteidan znam anglijan i afrikaans kelil

Aparteid vai Rassanerigoičend (afrik.: apartheid «erigoičend» — elämižes, rados i m.e.) oli Suviafrikan Tazovaldkundan Nacionaližen partijan oficialine valdkundaline politik vll 1948−1994.

Märhapanend

Segregacii mitte taht tundusen mödhe voib nimitadas aparteidaks SAT:an istorižen segregacijan analogijan mödhe. Väritused aparteidas ezitihe erasen aigan Brazilijan, Francijan i Saudoiden Arabijan tobmudele. Vl 1973 ÜRO:n Päassamblei vahvišti «Rahvahidenkeskeine konvencii aparteidan ogeruden tugedamižes i ustavzoitandas sen tagut»-dokumentad. Rahvahidenkeskeižen kriminaližen käskuzkundan Riman statut om väges vs 2002 heinkun 1. päiväspäi, se harakterizuib aparteidad ühteks 11 ogerudespäi ristitližusen vaste.

Istorii Suviafrikas

Vägestunu Nacionaline partii vahvišti käskusiden tobjad palad vhesai 1960 kaičemba vaugedverišt penembust, mugažo Konstitucijan kohendusid. Niiden mödhe kel'dod oliba mille taht rasale päiči vauktad — tulda kuna taht ičeze sijadusespäi-«bantustanaspäi», kävutada vaugedverižiden valdkundaližid aluzkundoid, muzaverižed valitihe ezitajid vaiše ičeze tobmuden aluzkundoihe, anastihe rahvahanikust heil, eländsijid-ki erasti. Transport i sportjoukud oliba erižed 1980-nzihe vozihesai. Nened kel'dod jätiba jäl'gid Suviafrikan kul'turas tähäsai.

Toižed valdkundad (AÜV) pučihe mugoižes käskusištospäi, Afrikan enččed kolonijad kändiba valdkundoikš i pörduiba muzaverižen ristitišton oiktusid, sil-žo aigal Suviafrik oti kävutamižhe uzid käskusid erigoičemha ristituid.

Pučind aparteidaspäi

Vaugedverižen ristitišton palan vähenemine videndespäi kümnendeshesai vll 1940−1990 vei aparteidan politikan tühjitusennoks. Frederik de Klerkan ohjastuz zavodi reformid vl 1990. Pästtihe türmatud politižikš mehid (Nel'son Mandela i völ 6 tuhad ristituid), se vei joudjaližennoks üläühthižennoks valičendannoks vl 1994. Aparteidan sisteman likvidacii abuti kaita federativišt valdkundad i heitta rahvahidenkeskeižid sankcijoid.