Gladiolus

Gladiolus
Järgeline gladiolus (Gladiolus communis) Madridas, heimon tipine erik
Tedoklassifikacii
Valdkund: Kazmused Palakund: Änikkazmused (Magnoliophyta) Klass: Üksidülehtesižed (Monocotyledoneae) Kund: Asparagusänikoižed (Asparagales) Sugukund: Irisaižed (Iridaceae) Heim: Gladiolus
Latinankel'ne nimi
Gladíolus L. (1753)
Sistematik Vikierikoiš Kuvad Vikiaitas ITIS 43293 NCBI 49747

Gladiolus (mugažo latinan kelel), om äivoččiden änikoičijoiden kazmusiden heim Irisaižed-sugukundaspäi. Heim kogoneb läz 300 erikoišpäi, sädihe enamba vit tuhad sortuid.

Leviganduz

Nimituz libub latinižes gladius-sanaspäi «mek», kazmusen irdnägun mödhe edel änikoičendad i sen jäl'ghe. Kazmused Gladiolus-heimospäi libudas suvižen Afrikan (erikoiden tobj pala), Evrazijan (10 erikod) i Madagaskaran (9 erikod) agjoišpäi. Kazvatadas gibridoid saduiš kaiked mail'madme.

Ümbrikirjutand

Äivozne kazmuz, laukkera udištase jogo vodel. Seikhed kazdas 50..150 sm kortte. Oiktad lehtesed oleldas 50..80 sm pitte i varmitadas pit'käd seikhed. Änikuz om pit'k mugažo, 80 santimetrhasai pitte. Čaptud änikused jädas veresikš vedes seišten 10..12 päivhäsai.

Om äi koričmaid semnid, no äikerdoitas laukkeroil da niiden urbil.

Kävutand

Kazvatadas dekorativižeks kazmuseks, üks' sort eläb kümnehe vodhesai tobjimalaz. Voib ližata jauhtud laukkerad paštamha leibäd. Ottihe evrazižid erikoid kuti diuretine i hambhankibunvastaine abutuz.

Sätas saduiden sortuid erazvuiččiden erikoiden gibridizacijal da selekcijal 17. voz'sadaspäi, sil aigal vedihe suviafrikaižid erikoid Evropha. Gofriruidud änikod oma sadud ezmäižen kerdan AÜV:oiš vl 1907. Sortuiden ezmäine rahvahidenkeskeine klassifikacii oli olmas vspäi 1945. Gladiolusan kaik sortud mülüdas Gladiolus × hybrydus-erikho.

Valitud erikod

• Gladiolus communis — Järgeline gladiolus, heimon tipine erik.
• Gladiolus imbricatus — Somusekaz gladiolus
• Gladiolus murielae — Mürielan gladiolus
• Gladiolus palustris — Sogladiolus
• Gladiolus tenuis — Hoik gladiolus