Kacu tekst Zubr

{{10000}}{{A10000}}
{{Taxobox
 | name         = Zubr
 | image file   = Bison bonasus (Linnaeus 1758).jpg
 | image descr  = Zubr
 | regnum       = Živatad
 | phylum       = [[Sel'gjäntkeižed]] (''Chordata'')
 | classis      = [[Imetaiživatad]] (''Mammalia'')
 | ordo         = [[Šorpkabjaižed]] (''Artiodactyla'')
 | familia      = [[Pall'azsar'vižed]] (''Bovidae'')
 | genus        = [[Bizonad]] (''Bison'')
 | species      = '''Zubr'''
 | latin        = {{btname|Bison bonasus|([[Linnei Karl|Linnaeus]], 1758)}}  
 | wikispecies  = Bison bonasus
 | commons      = Category:Bison bonasus
 | itis         = 183836
 | ncbi         = 9902
 | range map    = Bison bonasus historic holocene.svg
 | range legend = <small>{{legend|#c1c100|Leviganduz golocenas}}{{legend|#005300|Areal istorižes aigas}}{{legend|#ED1C24|Eländtahod 20. voz'sadal}}</small>
}}
'''Zubr''' vai '''Evropine zubr''' vai '''Evropine bizon''' ([[latinan kel'|latinan kelel]]: ''Bison bonasus'') om [[Pall'azsar'vižed|Pall'azsar'vižiden]] sugukundan (''Bovidae'') bizoniden heimon erik, imetaiživat. Hän om jalos läheline [[amerikaine bizon|amerikaižid bizonid]]. Hö voidas poiktas da andeltas plodukahid norid jäl'gpol'vid — [[zubrobizon]]id. Zubr mülüb Londusen kaičusen rahvahidenkeskeižen ühtištusen [[Rusked kirj|Rusttha kirjha]].

== Areal ==
Istorižiš aigoiš zubran areal oli suremb. Zubrad eliba [[Pirenejan nem'|Pirenejan nemespäi]] Päivlaskmpol'žehe [[Sibir'|Sibirihesai]], sidä kesken [[Anglii|Anglijas]] da Suvipol'žes [[Skandinavii|Skandinavijas]]. Hö eliba mecoiš da avoinuzil tahoil. Intensivižen ristitmectusen taguiči zubrad linni živat, kudamb vasttase vaiše šohroiš. Pigai hö eliba vaiše [[Belovežan pušč]]as da [[Kavkaz]]al.

[[Ezmäine mail'man voin|Ezmäine mail'man soda (voin)]] da murendatišen {{k|разрухи}} voded linni katastrof zubroiden täht. Peitmecnikad surmičiba jäl'gmäšt zubrad, kudamb eli valdal Belovežan puščas [[Vaugedvenäma]]s, vodel 1921. Koume jäl'gmäšt zubrad, kudambad eliba valdal Kavkazal, om surmičetud peitmecnikoil 1927. vodel. Vaiše 66 zubrad oli kaiken mail'man živatpuištoiš.

Nügüd'aigan küksetud valdal živatpuištoišpäi zubrad elädas [[Pol'šanma]]s, [[Vaugedvenäma]]s, [[Litvanma]]s, [[Moldov]]as, [[Ukrain]]as da [[Venäma]]s (Kavkazal, rahvahaližes «[[Orelan polesje]]»-puištos).

== Irdpol'ne nägu ==
Zubr om kaikiš järedamb da jügedamb imetaiživat [[Evrop|Evropižes kontinentas]] da jäl'gmäine evropine mechärgan ezitai. Hibjan piduz om 330 sm:hasai, korktuz säguhusai om 2 m:hasai, hibjan vedaduz sabustab 1 tonnad. Hänen karv om muzabur, tal'vel om lujas paks; sägul, kaglal da löudal om pit'k. Noril vazoil karv om rusttahk. Hibjrungon ezine pala om massivine, kagl om lühüd, pä om pen', lasketud, bardanke da kahtenke penidenke sirpinvuiččidenke sarvidenke.

Zubran erikos om 2 alaerikod — Belovežine zubr (''B. b. bonasus'') da Kavkazine zubr (''B. b. caucasus''). Ristitud koletiba Kavkazižid zubroid 1927. vodeks. Nügüd' Kavkazas elädas zubrobizonad, kudambid ristit elätoiti.

== Elonlad ==
Zubrad elädas penil kogoil, niil om koumespäi kaks'kümnehesai živatad (augul emäčud da nored vazad). Zubroiden kogon lider om emäč. Ižačud elädas üksin da ühtetas kogohe vaiše kärban aigan. Londuseližes populäcijas kärb oleleb elokus—sügüz'kus. Kesketi konkurirujad ižačud voidas torata emäčun tagut. Tal'vel kogod ühtetas surembha kogoho, kudambiš om äjak-se ižačud.

Emäčun kohtukahuz' jatkub 9 kud. Semendkun da heinkun keskes sündub üks' vaza (kaks'jäižed om harv), kudamban mass om 20..25 kg da kudamb imeb mamanmaidod 1 voden igähäsai.

Zubroiden ezmäižed vihanikad om peitmecnikad da [[händikaz|händikanad]]. Zubr voib eläda 28-voččehe igähäsai.

== Söte ==
Sömižen aug om heinasižed [[kazmused]], puiž-penzhiine söm, [[karbe|karpked]], plodud.

== Galerei ==
<gallery mode="packed" heights="125px">
Wisent.jpg
Bison bonasus right eye close-up.jpg
Altamira, bison, museum 02.JPG|Kuva [[Al'tamir (mägikar)|Al'tamir]]-mägikaras
Wisentsauerland.jpg|Zubr Zauerland-mägiagjas Saksanman päivlaskmas (2006)
Fleischextrakt 0002774 m.jpg|''Liebig''-lihaekstraktan italine reklamtedotuz, läz 1900. vot
Żubroń head Białowieża cropped.jpg|Belovežine zubr
Ruseckas-Stumbro medžioklė.jpg
</gallery>

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?Mammals/268.html Venäman sel'grodaižed živatad: Zubr ''sevin.ru''-saital.] (venäkelel)
* [http://npbp.brestobl.com/spraw/zubr/40.html Evropalaine zubr ''npbp.brestobl.com''-saital.] (venäkelel)

[[Kategorii:Pall'azsar'vižed]]
[[Kategorii:Živatad kirjamišton mödhe]]
[[Kategorii:Imetaiživatad]]