Andižan

Andižan
Andijon / Андижон

Valdkund	Uzbekistan
Eläjiden lugu (2020)	441,700 ristitud
Pind	74,3 km²
Telefonkod	+998−74
Aigvö	UTC+5

Andižan (uzb.: Andijon / Андижон) om Uzbekistanan lidn valdkundan päivnouzmas. Se om valdkundan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe, Andižanan agjan administrativine keskuz.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud 6.-4. voz'sadal edel meiden erad arheologijan andmusiden mödhe, oli znamasižeks keskuseks Šuuktel. Lidn mainitase 9. voz'sadaspäi m.e kuti Andukan, 15. voz'sadal — feodaližen valdkundan Andigan-pälidn. Nimitadas nügüdläižikš 16. voz'sadaspäi.

Andižan šingotase äjil tegimil, niiden tobj pala om valdkundaline, sidä kesken neniš ižandusen sarakoiš: mašinansauvomine (äjad avtopalad «General Motors»-korporacijan avtotegimen täht Asak-ezilidnas, mašiništ maižandusen, kivivoin da gazan sarakon täht, inženerižed instrumentad, kaläskad mehile), elektrotehnine (likutimed, pompad, koditehnik), kaikenvuitte tekstiline tegimišt (puvillan, villan da šuukan ümbriradmine, kangaz- i omblendfabrikad, kengiden edheotandad), sauvondmaterialiden tegimed (sidä kesken cementan i stöklan), sömtegimišt (20 tegint da kombinatad), himižiden substancijoiden i meblin pästand.

Geografijan andmused

Lidnan sijaduz valdkundas (2005)

Lidn sijadase agjan keskuzpalas, Ferganan alangištos, 490 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Taškenthasai om 260 km päivlaskmha-lodeheze orhal vai 360 km avtotedme. Lähembaine järed lidn om Oš (Kirgizstan) 40 km suvipäivnouzmha.

Klimat om subtropine terav kontinentaline kuivahk. Keza om räk da päivoikaz, tal'v om pil'vekaz. Voden keskmäine lämuz om +14,5 C°, kezakun-elokun +26,0..+27,9 C°, tal'vkun-uhokun −0,1..+2,8 C°. Paneb sadegid 244 mm vodes, enamba uhokus-keväz'kus (32..33 mm kus) i kül'mkus-tal'vkus (30..33 mm kus), vähemba heinkus-sügüz'kus (3..5 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 46..57 % röunoiš semendkus-elokus, 77..86 % kül'mkus-uhokus.

Eläjad

Vl 2008 lidnan eläjiden lugu oli 350 300 ristitud, vl 2017 — 425 500 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd', otab agjan läz seičemendest. Enamba 700 tuhad ristituid elädas ezilidnoidenke.

Professionaližen opendusen aluzkundad oma 15 akademišt profil'liceid, 28 kolledžad i viž valdkundališt profškolad, ühesa tehnikumad, universitet i kuz' institutad, Taškentan üläopendusen aluzkundoiden kaks' filialad, kvalifikacijan lujendusen kaks' institutad da kaks' universitetad. Znamasine üläopendusen aluzkund om Andižanan valdkundaline universitet Zahriddin Muhammed Baburan nimed (uzb.: Zahiriddin Muhammad Bobur nomidagi Andijon davlat universiteti). Universitetan aluz om pandud vl 1931 kut pedinstitut, om universitetaks vspäi 1992, kaik 23 tuh. üläopenikoid opetas sen ühesal fakul'tetal.

Transport

Avtobusad, maršruttaksid i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Vll 1970−2002 trolleibusverk radoi, se oli 70 km pitte. Kaks'kilometrine kervačte radab lidnan suvipäivnouzmas (koume stancijad). Lidn om nellän čuradusen raudtesol'meks, ühtenzoitase elektrojonusil alangišton toižidenke suridenke lidnoidenke. Kaks' päraudtestancijad: Andižan I i Andižan II, kaks' raudtestancijad ratas niiden ližaks: Andižan Pohjoine i Andižan Suvine.

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline Andižan-lendimport Baburan nimed (AZN / UTFA / АНЖ) sijadase lidnan suvipäivlaskmaižel röunal. Tehtas reisid Venäman surihe lidnoihe i Taškentha.

Irdkosketused

• Andižanan agjan tobmuden oficialine sait (andijan.uz). (uzb.)