Funkcii (matematik)

Kahten vajehtujan funkcijan grafik $f(x,y)=\sin(x-\sin(2y))$

Funkcii om sättund kahten äjüden keskes, sen aigan toižen äjüden üks'jäine element sättub toižen äjüden jogahižele elementale^[1].

Paksumba kaiked «funkcii»-termin znamoičeb lugufunkcijad, toižin sanoin mugomad funkcijad, kudambas argumentan i funkcijan znamoičendad oma lugud. Kožub kuvata niid funkcijoid grafikoiden nägul.

Funkcijan matematine el'genduz kuvastab intuitivišt mel'kuvad siš, kut üks' suruz märhapaneb täuzin toižen suruden znamoičendad. Ozutesikš, $x$ -vajehtujan znamoičend märhapaneb $x^{2}$ -kuvandan znamoičendad üks'znamaižikš. Muga-žo kun znamoičend märhapaneb sen jäl'geližen kun znamoičendad üks'jäižel mahtusel. Funkcijan ozutez elospäi: jogahižele ristitule voib panda sättundaks hänen biologišt tatad üks'znamaižikš. Analogižikš, edelpäi anttud algoritm sädab lähtendznamoičendad tulendznamoičendan mödhe.

Gotfrid Leibnic-polimat kävuti «funkcii»-terminad ezmäižen ičeze käzikirjutusiš kaidos el'genduses (1673. voz')^[2]. Johann Bernulli-matematikantedomez' andoi terminale lähižembad nügüd'aigaižele el'gendust ičeze kirjeižes Leibnicannoks^[3]. Äjüziden teorijan sädandan jäl'ghe Julius Dedekind (1887) i Džuzeppe Peano (1911) formuliruiba funkcijan nügüdläšt universališt märhapanendad.

Funkcijoiden valitud toižendad: nellikfunkcii, trigonometrine, logarifmine, äiznamaine, järgenduzfunkcii, parakaz funkcii, vastfunkcii, ühthižfunkcii.

Funkcii harakterizuiše nenil parametroil: funkcijan märhapanendan tarh, maksimuman punktad, minimumad, kaik ekstremumad, funkcijan monotonižusen keskustad, funkcijan pönguden intervalad (oleleb ülähäks pöng (a;b)-intervalas i alahaks pöng).

Homaičendad

↑ Makaričev Ju. N., Mindük N. G., Neškov K. I., Feoktistov I. E. Алгебра. 7 класс. Углублённый уровень (Algebr. 7. klass. Süvetud tazopind). — 3. pästand. — M.: Prosveščenije, 2021. — 304 lp. — Lp. 185. ISBN 978-5-09-077916-6 (ven.)
↑ Как возникло и развивалось понятие функции (Kut funkcijan tärtuz sündui da šingotihe) / Kvant-aiglehtez (kvant.mccme.ru). 1977. — 07.
↑ Zorič V. A. Lugo 1. Некоторые общематематические понятия и обозначения (Erased-se matematižed tärtused i znamoičendad). § 3. Функция // Математический анализ (Matematine analiz). Kirj 1, nellänz' pästand. — M.: MCNMO, 2002. — 664 lp. — Lpp. 13, 22, 25, 31. ISBN 5-94057-056-9.

Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe.

[1] Makaričev Ju. N., Mindük N. G., Neškov K. I., Feoktistov I. E. Алгебра. 7 класс. Углублённый уровень (Algebr. 7. klass. Süvetud tazopind). — 3. pästand. — M.: Prosveščenije, 2021. — 304 lp. — Lp. 185. ISBN 978-5-09-077916-6 (ven.)

[2] Как возникло и развивалось понятие функции (Kut funkcijan tärtuz sündui da šingotihe) / Kvant-aiglehtez (kvant.mccme.ru). 1977. — 07.

[3] Zorič V. A. Lugo 1. Некоторые общематематические понятия и обозначения (Erased-se matematižed tärtused i znamoičendad). § 3. Функция // Математический анализ (Matematine analiz). Kirj 1, nellänz' pästand. — M.: MCNMO, 2002. — 664 lp. — Lpp. 13, 22, 25, 31. ISBN 5-94057-056-9.

[1]

[2]

[3]