Koir

Venälaine mectuzkoir

Valdkund:	Živatad
Tip:	Sel'gjäntkeižed (Chordata)
Klass:	Imetaiživatad (Mammalia)
Heimkund:	Lihansöjad (Carnivora)
Sugukund:	Koiranvuiččed (Canidae)
Heim:	Händikahad (Canis)
Erik:	Händikaz (Canis lupus)
Alaerik:	Koir

Latinankel'ne nimi

Canis lupus familiaris (Linnaeus, 1758)

Sistematik
Vikierikoiš

Kuvad
Vikiaitas

ITIS 726821

NCBI 9615

Koir (latin.: Canis lupus familiaris) om kodiživat, händikahan kodikoittud alaerik, Koiranvuiččiden sugukundaspäi. Koir om populärižemb (kažin rindal) «živat-kompan'jon».

Ižač om ižakoir, emäč — emäkoir, koiranpoigaine kuctase kužu:ks i kičuk:aks.

Ümbrikirjutand

Živat om kodikoittud Afroevrazijan territorijal möhäližes paleolitas (40..12 tuh. vozid tagaz). Äi koiransuguid om sätud selekcijan abul.

Keskmäine koir eläb 10..13 vot. Kohtusen hätkeližuz om 58..68 päiväd, emäkoir sündutab kuz' kužud kerdalaz keskmäras.

Kävutand

Koirad oma tetabad ičeze openduzmahtusil, vändon navedindal, socialižel ičtazvedandal. Živat kävutase kaičemha territorijad eskai ižandoiden unen aigan, mecadamha, vedamha nartoid, om dekorativižid suguid. Kaimdajad koirad oma sogedoiden ristituiden täht. Radnikoičendan specializacijad voidas olda ristituiden i substancijoiden ecind, ühtnend sodategendoihe, nüguhiriden püdand, kodiživatoiden kaičend omaluižel.

Koirvodind om koiriden kazvatuz.

Koiran sugud

Bolon'jalaine koir
Irdkoir
Mectuzkoir, sidä kesken Küksii koir vai Sabutaikoir
Paimenkoir vai Lambazkoir

Koiraha sidotud vepsän muštatišed

Ei koir ujumaha opete händad ligotamata.

Ei ole küläd koiratomad, a mad mehetomad.

Ei sil meri pagan ole, mi koirad randas lipitadas.

Hebod taganpäi, koirad edespäi, ristitud kaikiš polišpäi tarbiž varaita.

Kenen koir om, ka sen pertin-ki varjoičeb.

Koir ei opete ujumaha händad ligotamata.

Koir ei pane pahaks, konz leibäl lödas.

Koir koirad tundištab / Koir koiran tedab.

Koir nutab, tullei kandab.

Koir om harjenu kivilaudoid nolmaha, ka ei sa küksta. (har'gmusen väges)

Koiral om seičeme puheged keles.

Koiral oružj om kerdal.

Koiran keles om nell'kümne spravitust.

Koirid ajelta. (ištta radmata)

Koiridenke eläda, koiran kartte nutta.

Konz mechudele mända, siloi koir-ki sötta.

Kudamb koir nutab, se ei pure.

Küläd eile koiratomad, mad eile mehetomad.

Mustad koirad vauktaks ei voi pesta.

Nutai koir jänišad ei sa.

Ostaiži koir leibäd, da dengoid ei ole.

Pen' koiraine igän om kužuine.

Putui kuti koirale kürz.

Tahtoi koir kürzad, a putui kunutad.

Varaida sidä koirad, kudamb venub, a ei sidä, kudamb nutab.

Kacu mugažo

Homaičendad