Sent Pol (lidn, Minnesot, AÜV)

Sent Pol
Saint Paul
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad
Eläjiden lugu (2023)	303,820 ristitud
Pind	145,31 km²
Pämez'	Melvin Karter; (viluku 2018—,; Melvin Carter)
Telefonkod	+1−651
Aigvö	tal'vel UTC−6,; kezal UTC−5

Sent Pol (angl.: Saint Paul [ˌseɪnt ˈpɔːl], lüh. angl. St. Paul) om AÜV:oiden lidn, Minnesot-štatan administrativine keskuz sen alusenpanendan aigaspäi (kuti territorii — vspäi 1849), sen kahtenz' surtte lidn. Lidn om štatan Ramsi-ümbrikon tobmuden sijaduseks.

Lidn om punümbriradmižen da himižen tegimišton keskuz, mugažo järedan maižanduzrajonan keskuz.

Istorii

Vl 1805 amerikaižen armijan Zebulon Paik-oficer osti tarh 400 km² pindal indejalaižil Mississipi-jogen molembil randoil sauvomha fortad. Vl 1819 Snelling-lidnuz oli saudud. Sid' pagenijad Francižes Kanadaspäi zavottihe sirtas sihe. Vl 1841 Lüsjen Gal'ter-pap' Kvebekaspäi sauvoi časounäd ph. Pauloin nimed. Časounän mödhe žilod udesnimitihe-ki. Sent Pol-žilo sai lidnan oficiališt statusad vn 1854 keväz'kun 4. päiväl, sil-žo vodel kapitolii oli saudud.

1860-nzil vozil Sent Pol oli röunaks civilizuidud Amerikan Päivnouzman da Mecpäivlaskmpolen keskes.

Sent Pol šingotase holitišiden sferal, mail'man 3M-korporacijan (materialad) i Ecolab-kompanijan (kodihimii) päfaterad sijadasoiš lidnas. Vll 1924−2011 Ford-kompanijan avtotegim radoi lidnas, privatine individualine pertišt om saudud sen sijas.

Geografijan andmused

Lidnan sijaduz Ramsi-ümbrikos i Minnesot-štatas vn 2005 kartal

Lidn sijadase štatan päivnouzmas. Se seižub jogiden da järviden keskes, 251 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Sent Pol sijadase Mississipi-jogen hural randal, sen ühthejoksmusenno Minnesot-jogenke. Minnesotan kaikiš suremb Minneapolis-lidn levitase päivlaskmha štatan pälidnaspäi. Sent Polan ühthine pind om 145,31 km², sidä kesken kuivma 134,61 km², vezi otab 10,7 nellikkilometrad.

Klimat om kontinentaline. Kaks'jaižiden-lidnoiden aglomeracii om kaikiš vilumb sija AÜV:oiden aglomeracijoiden keskes enamba mi 500 tuh. eläjidenke. Vodenkeskeine lämuz om +8,1 C°, kezakun-elokun keskmäine lämuz om +20,4..+22,9 C°, tal'vkun-uhokun −5,7..−8,7 C°. Ekstremumad oma −41 C° (viluku) i +40 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om +1 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +18 C° (uhoku). Paneb sadegid 742 mm vodes, keza om vihmakaz (101..118 mm semendkus-elokus), tal'v om kuiv (12..17 mm tal'vkus-uhokus).

Tobmuz

Sent Pol jagase 17 planiruindan rajonaks (angl.: planning district), vai 15 istorižeks lidnanlaptaks (angl. neighborhood).

Lidnan tobmuden pämez' om mer. Edeline mer om Kris Koulmen (Chris Coleman, viluku 2006 — viluku 2018).

Eläjad

Vn 2010 AÜV:oiden rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 285 068 ristitud, vn 2020 — 311 527 ristitud. Kaik 297 640 eläjad oli lidnas vl 2014. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 310..313 tuhad eläjid vll 1950−1970 (313 411 ristitud vl 1960) i 311 527 eläjid vl 2020.

Augotižlibundan mödhe (2020): evropalaižed — 48,8 % (ispanijalaižita), azijalaižed — 19,2 %, afroamerikalaižed — 16,5 %, latinoamerikalaižed i ispanijalaižed — 9,7 %, indejalaižed — 1,0 %, toižen augotižlibundan — 4,8 %, segoitadud augotižlibundanke — 7,6 %. Evropižen augotižlibundan keskes (2007): saksalaižed — 26,4 %, irlandijalaižed — 13,8 %, norvegijalaižed — 8,4 %, ročilaižed — 7,0 %, anglijalaižed — 6,2 %.

Lidn om konurbacijas Minneapolisanke, ned ühtes oma tetabad kut «kaks'jaižed-lidnad» (angl.: Twin cities). Niiden aglomeracii otab kuz'toštkümnent sijad AÜV:oiš ristitišton lugun mödhe (3,4 mln vl 2014).

Transport

Avtobusad da kiruhlidnelektrojonused oma kundaližeks transportaks lidnan südäimes.

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline Minneapolis / Sent Pol-lendimport^[1] (MSP / KMSP, 39,5 mln passažiroid vl 2019) sijadase kuz'toštkümnes kilometras suvipäivlaskmha lidnan keskuzpalaspäi. Sišpäi tehtas reisid Kanadha, Meksikha, Japonijha da Paivlaskmaižen Evropan maihe, mugažo AÜV:oidme.

Galerei

Lidnan tobmuden sauvuz i Ramsi-ümbrikon käskuzkundan sijaduz (2005)
Pühän Pavlan kafedraline päjumalanpert', vn 2011 nägu (riman katoline, om saudud vll 1906–1915)
Lidnan azjaline keskuz vl 2010
Metropolitenine valdkundaline universitet (2019)
Äimetoine Xcel Energy Center-aren lidnan keskuzpalas (2006)
Sent Polan Keskuzline Depo-päraudtestancii vl 2015 (Union Depot)