Vedenalaine laiv

Kaikiš surembiden mail'mas VA-laivoiden «Akul»-projektan nevondkundaline strategine TK-17-laiv läz Arhangel'skad, 1986

Vedenalaine laiv om mahtajiden lasktas vedhe, süveta vedes i rata čuklos hätken aigan laivoiden klass.

VA-laivad oma sodamerilaivišton vedenalaižiden vägiden aluseks äjiš valdkundoiš. Necen laivan klassan kaikiš znamasižemb taktine ičend i eduz om peitol'žuz. Toižiden laivoiden erineden, vedenalaine laiv voib vajehtada ičeze ištumižsüvüt vedes päballastan cisterniden täutandan abul laidantagaižel vedel, muga voib lasktas vedhe, mända čuklos i sid' libudas pindale möst. Laskendan vedes süvüz i hätkeližuz märičese ujundmahtusen varal.

Istorii

Uil'jam Bourn-anglijalaine ümbrikirjuti grenlandišt vedenalašt laivad tülenin karvoišpäi vl 1578. Ezmäine ratud VA-laiv oli sätud Londonas alamaižel Kornelius Drebbel'-inženeral (1572−1633) Anglijan Džeims I-kunigahan täht vl 1620, laiv radoi meloil i oli kodvdud Temzas satusekahašti.

VA-laiv löuzi sodakävutandad 19. voz'sadan aigan, ezmäine kävutand tegihe Rahvahanikoiden sodan AÜV:oiš aigan Konfederacijan laivištos. Venäman imperii kävutaškanzi laivoid čuklos Venälaiž-Japonižen sodan aigan (1904−1905). Ezmäižen mail'man sodan aigan 600 VA-laivad upotiba 55 järedad sodalaivad (linkorad, kreiserad), 105 esmincad, 33 vedenalašt laivad i tuhad torguindlaivoid, Germanine imperii kävuti VA-laivoid enamba kaiked. Sil aigal i 40 vot dizel'elektrižed VA-laivad oliba levitadud, dizel'likutim radoi meren pindal i täuteli batarejoid. Vedenalaižed laivad dizel'elektriženke shemanke oma laivištos nügüd'-ki.

Toižendad

Sodakävutandale ližaks ottas VA-laivoid tedoidusiden, turizman, varatoitmižen i počtan tondan, privatižen elon täht. Om penid VA-laivoid radioohjastusen al, tömehištota.

Klassificiruidas VA-sodalaivoid:

• energetižen pämašinan mödhe: atomižed, dizel'elektrižed, purugazižed, poltuzelementoil;
• vedenahtištusen mödhe: vedenalaižed kreiserad, kreiserižed, sured, keskmäižed, pened, üläpened;
• kävutandan mödhe: strategižed, äimetoižed, specialižen kävutandan;
• päižen azegišton mödhe: ballistižed raketad, suugikahad raketad, torpedod, torpedraketižed.