Čendu

Čendu
成都
*(Chéngdū)*
	Lidnanznam;
Valdkund	Kitai
Eläjiden lugu (2020)	15,419,445 ristitud
Pind	3,679,9 km²
Pämez'	Lo Cän; (sügüz'ku 2016—)
Telefonkod	+86-(0)28
Aigvö	UTC+8

Čendu (kit.: 成都, pin'jin': Chéngdū [ʈʂʰə̌ŋ.tú] «kändamha pälidnaks») om lidn-millioner Kitain suvipäivlaskmas. Se om Sičuan'-agjan administrativine keskuz i kaikiš suremb lidn.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 311 EME. Sil aigalpäi i 1. voz'tuhan aigan lidn oli neniden car'kundoiden-valdkundoiden pälidnaks: Šu (edel 316 vot e.m.e.), Šu-Han' (221−263), Čen (4. voz'sadan ezmäine pol'), Päivlaskmaine Šu (5. voz'sadan augotiž), Aigaline Šu (907−925), Möhäine Šu (934−965).

Čendu šingotase verhiden maiden kapitalanpanmižen kaikiš järedambaks keskuseks valdkundan päivlaskmpoles. Mail'man vižsadaspäi 260 kompanijan alajagused sijadasoiš täs. Lidn om avtoiden da niiden varapaloiden tegijoiden ühteks keskusišpäi Kitaiš, valdkundan lendimensauvomižen i kompjuterprogramiden sädandan järed keskuz. Järedad sarakod oma elektronine i elektrotehnine (pol'veimed, lämuzdiodad, koditehnik), mašinansauvomine (energetine, vedimed, vagonad), mineraližiden heretusiden i kombisötken pästand (Kitain kuz' tegijad), sauvondmaterialiden pästand (cement, stökol). Litijan kaikiš suremban mail'mas Tianqi Lithium-kompanijan (Tän'ci Litium) päfater sijadase täs.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Sičuanin katl'usen päivlaskmas, Min'czän-jogialangšton randoil, 500 metrad ü.m.t. keskmäižel korktusel. Lidnümbrikon korktused vajehtasoiš 378..5364 m röunoiš. Cin'lin-mäged oma pohjoižhe lidnaspäi, ned kaitas tahondad Sibirin vilun ličendaspäi. Joged (kit. üks'lugu «he») oma Czin', Fu i Ša, mülüdas Janczin hurapol'he basseinha.

Klimat om subtropine mussonan valatoitusenke, pil'vekaz vodes läbi, sügüz'kus-keväz'kus eriližešti. Voden keskmäine lämuz om +16,8 C°, kezakun-elokun +24,5..+25,8 C°, tal'vkun-uhokun +6,0..+8,5 C°. Kezaaigan minimum om +14,2 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +24 C° (uhoku). Ekstremumad oma −6,5 C° (viluku) i +39,4 C° (eloku). Ei voi panda halad sulakus-kül'mkus. Il'man lämuz voib ületada +30 C° keväz'kus-redukus. Paneb sadegid 911 mm vodes, enamba heinkus-elokus (199..238 mm kus), vähemba kül'mkus-keväz'kus (7..24 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 73..84 % röunoiš voden aigan.

Tobmuz

Čendu-lidnümbrik jagase kaks'toštkümneks nimitadud lidnrajonaks, koumeks küläümbrikoks i videks lidnaks. Viden keskuzližen lidnrajonan ühthine pind om 465,88 km².

Eläjad

Vn 2010 Kitain rahvahanlugemižen mödhe lidnümbrikon eläjiden lugu oli 14 047 625 ristitud, heišpäi lidnanlaptoiš — 7 415 590 ristitud 1 761 km² pindal. Kaik 11 430 000 ristitud elihe lidnanlaptoiš vl 2018. Vl 2014 kaik 14 427 500 eläjad oli lidnümbrikos 14 378,18 km² pindal, vn 2020 rahvahanlugemižen mödhe — 20 937 757 eläjad. Kaikiš suremb lidnan i lidnümbrikon ristitišt om nügüd'.

Transport

Avtobusad oma kundaližeks transportaks lidnas da sen ümbrištos. Metro radab vspäi 2010 (kuz' jonod, 151 stancijad i 196 km raudted oma vl 2018). Kaik om nell' päraudtestancijad, kiruhraudte ühtenzoitab Čuncinanke.

Rahvahidenkeskeine civiline Čendu Šuanlü-lendimport^[1] (CTU / ZUUU, kit.: 成都双流国际机场, 40,1 mln passažiroid vl 2021) sijadase kuz'toštkümnes kilometras suvipäivlaskmha lidnan keskuzpalaspäi. Tehtas reisid Suvižen i Päivnouzmaižen Azijan maihe, mugažo Kitain lidnoihe.

Galerei

Buddizman Daci-pühäpert' (大慈寺, Dàcí Sì «lopmätoman ühtnendan gorähä da hüväsüdäimel'žusen») lidnan keskuzpalas, vn 2018 nägu
Viden feniksan sauvuz amuižes Luodai-lidnas (20 km Čendun keskuzpalaspäi), vn 2010 nägu
Čendun korktoiden tehnologijoiden šingotesen industrialine zon vl 2018
Finansine Tän'fu-keskuz vl 2020
Nügüd'aigaižen čomamahton Čendu Tän'fu-muzei (2021)
Rahvahidenkeskeižes Čendu Šuanlü-lendimportas vl 2012
Čendu Suvine-päraudtestancii (Čendunan) vl 2017