Mine sisu juurde

Bakterijad

Vikipedii-späi
1
Bakterijad
Bakterijad
Bakterijiden erazvuiččend
Tedoklassifikacii
Ülävaldkund: Bakterijad
Valdkund: *
Latinankel'ne nimi
Bacteria Woese et al., 1990


Sistematik
Vikierikoiš


Kuvad
Vikiaitas

ITIS 50
NCBI 2

Bakterijad (latin.: Bacteria, üks'lugu bacterium, amuižgrek.: βακτήριον-sanaspäi bakterion «kaluine») om üks'stajižiden mikroorganizmiden ülävaldkund.

Vodele 2018 tedomehed ümbrikirjutiba severz'-se tuhad bakterijoiden erikoid. Lugetas, miše niiden erikoiden ühthine lugu om 107..109 vai sen enamba.

Bakteriologii tedoidab bakterijid, se om mikrobiologijan palaks. Tedomehed-bakteriologad voidas kazvatada laboratorijas ezitajid vaiše poles bakterijiden palakundoišpäi.

Ezmäižed bakterijad erigoičiba arhejoišpäi 3...2,5 mlrd vozid tagaz. Man biosferas om 5 ⋅ 1030 bakterijid, niiden biomass ülitab živatoiden i kazmusiden ühthišt biomassad.

Ümbrikirjutand

[vajehta | vajehtada lähtetekst]

Bakterijad sadas severzid-se mikrometrid pitte, niiden metabolizm erineb lujas palakundoidme. Stajad oleldas erazvuiččed formal, šurunvuiččes i kaluiženvuiččespäi spiralihesai. Bakterijad om üks' kaikiš amuižembiš elon formišpäi Mas, voib vastata niid ümbrišton kaikiš sijiš. Ned elänzoittas mahust, resken i solavan veden vezištoid, muiktoid hulid purtkid, radioaktivižid jändusid, man koren süvižid šoiduid. Bakterijad oma kazmusiden i živatoiden simbiontad vai parazitad.

Tedoidusen istorii

[vajehta | vajehtada lähtetekst]

Alamaine Antoni van Levenguk-londusentedoidai nägi bakterijoid ezmäižen vl 1676 ičeze tehtud mikroskopan abul. Tedomez' ümbrikirjuti kaclendoid oigetud Londonan kunigazližhe sebrha kirjeižiden serijas, sen paloin nimitadud hänel animalkuli:kš protistoid. Bakterijiden suruded oliba Levengukan mikroskopiden tarkoiktusen röunal, hänen linzad oliba üks'jäižed koveritomad, i sen jäl'ghe niken ei nägend bakterijid läz sadad vot. Mel'hetartuz Levengukan kaclendoihe sündui stajan teorijan šingotesen tagut.

Saksalaine Hristian Gotfrid Erenberg-tedomez' tariči bakterijad-terminad vl 1828.

  • Acidobacteria
  • Actinobacteria
  • Aquificae
  • Armatimonadetes
  • Bacteroidetes
  • Balneolaeota
  • Caldiserica
  • Calditrichaeota
  • Chlorobi
  • Chloroflexi
  • Chrysiogenetes
  • Cianobakterijad (Cyanobacteria)
  • Deferribacteres
  • Deinococcus-Thermus
  • Dictyoglomi
  • Elusimicrobia
  • Fibrobacteres
  • Firmicutes
  • Fusobacteria
  • Gemmatimonadetes
  • Kiritimatiellaeota
  • Lentisphaerae
  • Nitrospirae
  • Planctomycetes
  • Proteobacteria
  • Rhodothermaeota
  • Spirochaetae
  • Synergistetes
  • Tenericutes
  • Thermodesulfobacteria
  • Thermotogae
  • Verrucomicrobia



Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe.