Maidte

Vikipedii-späi
Maidten ühthižen nägun model'

Maidte om spiraline galaktik baranke keskuzpalas. Päiväižen sistem (Orionan hijamas) da nägubiden pal'hal sil'mal tähthiden enambuz sijadasoiš sen südäimes.

Nägubad tähthad i vauged sumosine šoid öližel taivhal oma sen-žo galaktikan palad. Ma sijadase Maidten südäimes, ka sen eläjad ei voigoi nähta ičeze galaktikan formad tarkoikti, no voidas säta modelid.

Ümbrikirjutand[vajehta | vajehtada tekst]

Galaktikan jüžmak südäin sijadase keskuzpalas, üläjüžmak must reig om sen keskuses — Ambui A*. Lugetas viž hijamad statistikan andmusiden mödhe: Persein, Orionan, Ambujan, Centavran i Joucnen. Galaktikan disk om ümbärtud galol, se galo om tähthiden penen palan i pimedan materijan sijaduz.

Maidten diametr om läz 100 000 vauktuzvozid, keskmäine sanktuz — 1 000 vauktuzvot, galon sferine diametr om 5..10 tuhad vauktuzvozid. Galaktikas om 200..400 billionad tähthid, kaikiš vanhemb niišpäi, HE 1523-0901, om olmas 13,2 milliardad vozid. Maidten mass om läz 1..2 × 1012 Päiväižen massad, se om surehk spiraližen galaktikan täht. Tähthidensündundan piguz om 1,6..2 Päiväižen massad vodes. Supernova-tähtaz süttutab meiden galaktikas kerdan vižkümnes vodes keskmäras.

Nece om üks'jäine galaktik (tetabišpäi nügüdläižen aigan), kudambas elo om olmas.

Lähine ümbrišt[vajehta | vajehtada tekst]

Maidte Andromedan galaktikan (M31) i Koumesaumnikan galaktikan (M33) ühtes sätas Galaktikoiden Sijališt gruppad enamba mi 40 kaimdajanke penenke galaktikanke. Meiden galaktikal om enamba mi 20 kaimdajad-galaktikad, niišpäi kaikiš surembad oma Sur' i Pen' Magellanan Pil'ved. Maidte om kahtenz' surtte gruppas Andromedan galaktikan jäl'ghe. Varastadas, miše meiden galaktik linneb ühtištudud Andromedan galaktikanke nelläs milliardad voziš, elliptižen galaktikan sädandanke.

Homaičendad[vajehta | vajehtada tekst]


Irdkosketused[vajehta | vajehtada tekst]

  • Milky Way – Mozaik Maidten kuvišpäi sciencealert.com-saital. (19. keväz'ku 2021)