Svökl (heim)

Svökl
Järgeline svökl (Beta vulgaris) om heimon tipine erik
Tedoklassifikacii
Valdkund: Kazmused Palakund: Änikkazmused (Magnoliophyta) Klass: Kaksidülehtesižed (Dicotyledones) Kund: Uniheinänikoižed (Caryophyllales) Sugukund: Amarantižed (Amaranthaceae) Heim: Svökl
Latinankel'ne nimi
Béta L., 1753
Sistematik Vikierikoiš Kuvad Vikiaitas ITIS 20680 NCBI 3554

Svökl (latin.: Beta) om üks'voččiden, kaks'voččiden i äivoččiden heinäsižiden kazmusiden heim. Kogoneb 10 erikospäi. Mülütadas Amarantižed-sugukundha. Maižanduseline svökl om järgeližen svöklan alaerikod.

Leviganduz

Kul'turine kazmuz libub Edahaižen Päivnouzman i Indijan mecerikoišpäi, ottihe lehtesid sömäks amussai. 20. voz'sadaspäi kaik svöklan erikod oma kaikil kontinentil päiči Antarktidas.

Svökl mainitaškanzihe Keskmeren maiš i Vavilonas, kävutihe jurid vaiše zelläks. Amuižed grekalaižed arvostiba svöklad i toihe sidä Apollon-jumalale andaks. Teofrastan mödhe, ezmäižed jur'plodud oliba tetabad 4. voz'sadal EME. Järgeližen svöklan kul'turižed jur'plodud sünduiba meiden eran augotišel. Tetihe niiš Venäs avaros 10.-11. voz'sadal, kazmuz leviganzi Evropan päivlaskmas i pohjoižes 13.-14. voz'sadal. Svöklan sötmižtoižend om sätud Saksanman territorijal 16. voz'sadas, sahartoižend — sigä-žo 19. voz'sadan augotišele.

Kävutand

Ottas kävutamižhe läz kaikiden erikoiden lehtesid i jur'ploduid — ristituile sömäks, živatištole sötmižkazmuseks, mugažo torhudeks tegimištos. Saharsvökl om saharan kahtenz' purde mail'mas saharrogon jäl'ghe.

Jur'plod mülütab kalijad, antioksidantoid, foliimuiktust. Alendab veren painut, rahvahaline medicin spravitab umbaidusid svöklan abul.

Erikod

• Beta corolliflora — Vencutänikoine svökl
• Beta ×intermedia
• Beta lomatogona
• Beta macrocarpa
• Beta macrorhiza
• Beta nana
• Beta palonga
• Beta patula
• Beta trigyna
• Beta vulgaris — Järgeline svökl, heimon tipine erik

Homaičendad

Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe.