Sahar (produkt)

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Sahar om saharozan kodinimi, tarbhaine sömprodukt. Ottas kävutmižhe saharad konditerižes tegemištos da kulinarijas. Hil'vezikon toižend.

Saharan kristallad

Toižendad

Om äi saharan toižendoid. Sahar-lete voib mülütada 0,25 procenthasai ližadusid, rafinad — 0,1 procenthasai. Mail'man saharan tobj pala tegese saharrogospäi, penemb tehtas saharsvöklaspäi, mugažo vahtaren südäivedespäi, pal'maspäi (jagre) i sahardurraspäi.

Sahar oleskeleb vauged i koričma mujul, niiden sötmižičendad oma erazvuiččed. Formad: lete, palliškoil, tuhk, monokristall (kandiniruidud sahar), sirop, saharpä (enččel). Ladlused palliškoiden täht: hambastim i pihthed.

Tehmižen istorii

Saharan kut erigoittud substancijan kodima om Indii (sanskr.: शर्कर śarkarā «letkesine sahar»). Saharrogo kazvab sen londuses i kändihe torhudeks. Amuižen aigan saihe saharan koričmuruid saharrogon südäivedespäi i muga toihe Evropha. Rimalaižed teziba saharas Egiptan torguindan kal't, kävutand oli medicinine. Ištutadihe saharrogod Sicilijas i nügüdläižen Ispanijan suves, no Rimalaine imperii čihozi, i mugoine maižanduzvero kadoi sen ühtes.

Kändihe sömproduktaks Evropas 16. voz'sadal, torguind šingotaškanzi Amerikan kolonijoidenke, kuna Hristofor Kolumb toi ujuden saharrogon čokvezoid vspäi 1492.

Vl 2015 sömsaharan mail'man tehmine oli 167,5 mln tonnoid, sidä kesken seičeme kahesandest saharrogospäi i kahesandez saharsvöklaspäi. Pätegijad (2016): Brazilii 35 mln t (päeksportirui), Indii 27, Evropan Ühtištuz 13,8, Tailand 11,5 (toine eksportirui), Kitai 9,8 (päimportirui), AÜV 7,4, Venälaine Federacii 6,7, Meksik 6, Pakistan 5,2, Avstralii 4,8.

Söndarvuz

Saharan saharoz čihodase teravas sömänsulatuztraktas glükozaks i fruktozaks, ned tuldas verenpörundha. Glükoz kattab organizman energijan kadotusid enamba pol't. Glükoz abutab maksale pid'oitelda zaborkfunkcijad toksižid substancijoid vaste, se tegese glükozan ühtnendan tagut glükuronižiden parmuiktusiden sädamižhe, ka saharan otand südäimehe rekomenduiše maksan erasil-se läžundoil i travindoiden aigan.

1 čailuzik = 4 g saharad = 16 kkal.

Vauktan saharan energetine arvuz om 387 kkal (1619 kDž) 100 grammas, siš läz ei ole mikroelementoid, koričman saharan erineden, kudamb mülütab B-gruppan vitaminoid i mikroelementoiden znamasižid lugumärid, i sen energetine arvuz om 377 kkal (1576 kDž) 100 grammas.

Vajehtimed

Saharan londuseližed vajehtimed oma mezi, fruktad da marjad.

Himižed vajehtimed (ksilit, sorbit, aspartam) oma olmas razvdusen spravitandan täht.

Homaičendad

Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe.