Napol'

Napol'
Napoli

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Italii
Eläjiden lugu (2022)	909,048 ristitud
Pind	117,27 km²
Pämez'	Gaetano Manfredi (reduku 2021—)
Telefonkod	+39-(0)81
Aigvö	tal'vel UTC+1, kezal UTC+2

Lidnan kart (2014)

Napol' vai Neapol' (ital.: Napoli [ˈnaːpoli], sijaline pagin: Napule [ˈnɑːpələ] vai [ˈnɑːpulə], amuižgrek.: νέα πόλις nea polis «uz' lidn») om lidn da meriport Italijan suves. Se om valdkundan koumanz' surtte lidn, Kampanii-agjan (regionan) da sen Metropolitenižen Napol'-lidnan administrativine keskuz.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud amuižil grekalaižil 8. voz'sadal edel m.e. Partenop-nimenke mifologižen Partenopa-sirenan nimen mödhe. Mülüi Riman Tazovaldkundha, oli Rimalaižen imperijan palaks. Vozil 638−1137 oli Napolin gercogkundan pälidnaks.

Vozil 1942−43 Napol' oli alištunu amerikalaižiden bombardiruindale, äjad pertid oliba murenuded. Om äi mel'heižtahoid lidnas tähäsai, oz., 12. voz'sadan Kastel'-del'-Ovo-lidnuz Tirrenižen meren sarel. Lugetas Napolid klassižen piccan sündnundan sijaks (ital.: pizza napoletana) tomatoiden tondan Evropha jäl'ghe vspäi 1522.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Vezuvii-vulkanan pautkidenno, Keskmeren Napolin lahten randoil, 0..453 m korktusil, 100 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Rimhasai om 200 km lodeheze. Lujad manrehkaidused oleldas (jäl'geline oli vl 1980), lämoikividen da tuhkan heitandad (jäl'geline oli vl 1944). Antižed Pompei- i Gerkulanum-lidnad oma löutud mas, ned sijadasoiš päivnouzmha Napolišpäi.

Klimat om subtropine neps Keskmeren. Voden keskmäine lämuz om +15,9 C°, kezakun-sügüz'kun +21,3..+24,9 C°, tal'vkun-uhokun +8,7..+9,9 C°. Ekstremumad oma −5,6 C° (viluku) i +40 C° (eloku). Paneb sadegid 1008 mm vodes, enamba redukus (135 mm) i kül'mkus (152 mm), kuivahk sezon om semendkus-elokus (155 mm pordos). Läz ei olele lunt lidnas, no paneb Vezuvijan pautkil. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 69..76 % röunoiš. Meriveden lämuz vajehtase +14..+26 C° röunoiš kuidme voden aigan.

Tobmuz

Lidnan 30 fartalad

Kogotas Napolin 30 nimitadud da nomeruidud fartalid (ital.: quartieri) kümnehe nomeruidud administrativižhe municipalitetha.

Edeline lidnan pämez' om Luidži de Madžistris (Luigi de Magistris, kezaku 2011 — reduku 2021).

Eläjad

Vl 2013 eläjiden lugu oli 989 111 ristitud. Kaik 967 068 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb ristitišt oli 1 226 594 eläjad vl 1971, sid' ezilidnad šingotaškanziba. Enamba 3,1 mln ristituid elädas lidnaglomeracijas (2015, ühesanz' sija EÜ:s), sen rahvahansageduz poleneb vspäi 2003.

Transport

Kundaline transport om avtobusad, tramvaid, trolleibusad, ezilidnelektrojonused, funikulörad da katamaranad. Raudted da avtoted ühtenzoittas lidnad Rimanke i Adriatižen meren randpolenke. Metropoliten om lidnas vspäi 1993 (koume jonod, 34 stancijad, 35 km raudted vl 2017).

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline Napol' -lendimport (ital.: Aeroporto Internazionale di Napoli, NAP / LIRN, 10,8 mln passažiroid vl 2019) sijadase kudes kilometras pohjoižhe lidnan keskusespäi Kapodikino-rajonas. Sišpäi tehtas reisid Evropan äjihe maihe da Italijadme.

Irdkosketused

• Napolin kommunan tobmuden oficialine sait (comune.napoli.it). (ital.)