Keskmeri

Vikipedii-späi
Keskmeren fotokuva kaimdajaspäi

Keskmeri[1] om kontinentidenkeskeine meri Evropan da Afrikan keskes. Sijadase suvhe Evropaspäi, pohjoižhe Afrikaspäi, päivlaskmha Azijaspäi. Ühtenzoitase Gibraltaran sal'mel Atlantižen valdmeren päpalanke, Dardanellad-sal'mel Mramormerenke, Suecan kanalal Indižen valdmeren Rusttan merenke. Keskmert mülütadas Atlantižen valdmeren basseinha.

Pind sarita — 2 500 tuh. km².

Veden mülü — 3 839 tuh. km³.

Süvüz — 5121 metrhasai, keskmäine süvüz — 1541 m.

Etimologii[vajehta | vajehtada tekst]

Ezmäižen kerdan rimalaine Gai Julii Solin-kirjutai kävutaškanzi Keskmeri-nimitusen (latin. Mare Mediterranea — "meri keskel Mad") 4. voz'sadal meiden erad.

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada tekst]

Keskmeri süvenub kuivushe edahaks. Se lainištab neniden valdkundoiden randad (častomaraižen mödhe): Ispanii, Francii, Monako, Italii, Slovenii, Horvatii, Bosnii da Gercegovin, Mustmägi, Albanii, Grekanma, Turkanma, Sirii, Kipr, Livan, Izrail', Egipt, Livii, Tunis, Alžir da Marok. Läz 60 valdkundad mülüdas Keskmeren basseinha.

Südäimered:

Sen ližaks, Mramormeri, Mustmeri da Azovmeri mülüdas Keskmeren basseinha.

Keskmeren järedad lahted: Valensijan, Lionan, Genujan, Taranton, Sidr da Gabes lahted.

Znamasižed sal'med: Gibraltaran da Messinan sal'med, Dardanellad.

Sured sared: Korsik, Sardinii, Sicilii, Krit da Kipr. Sarištod: Balearan sared (Ispanii), Mal'tan sarišt (Mal't), Dalmatinan sared (Horvatii), Ionižed sared, Kikladad, Pohjoižsporadad da Suvisporadad (Dodekanes) (Grekanma). Kaik om enamba 3,3 tuhad sarid.

Sured pol'sared: Pirenejan, Apenninan, Balkanan da Anatolijan (Pen' Azii) pol'sared.

Järedad joged, kudambad langetas Keskmerhe (častomaraižen mödhe): Ebro, Ron, Tibr, Ponjogi, Nil.

Lidnad-millionerad da portad: Barselon, Marsel', Neapol', Afinad, Izmir, Antal'j, Beirut, Tel' Aviv, Aleksandrii, Bengazi, Tripoli, Tunis, Alžir da Oran.

Homaičendad[vajehta | vajehtada tekst]

  1. Meren nimituz sijaližil kelil:
    • alb.: Deti Mesdhe [ˈdɛti ˈmɛsðɛ]
    • angl.: Mediterranean Sea [ˌmɛdɪtəˈreɪniən ˈsiː]
    • arab.: البحر الابيض المتوسط, vepsän kirjamil āl-Bahr āl-ābjad āl-Mutavassit [aːlˈbaħr aːlˈaːbjadˤ aːlmutawaˈsitˤ]
    • franc.: Mer Méditerranée [mɛʁ me.di.te.ʁa.ne]
    • grek.: Μεσόγειος Θάλασσα, vepsän kirjamil Mesogeios Falassa [meˈsoʝos ˈθalasa]
    • isp.: Mar Mediterráneo [ˈmar meðiteˈraneo]
    • ital.: Mar Mediterraneo [ˈmar mediterˈraːneo]
    • ivrit: הים התיכון, vepsän kirjamil Hajam Hatihon [haˈjam hatiˈkon]
    • kat.: Mar Mediterràni(a) [ˈmaɾ məðitəˈrani(ə)]
    • latin.: Mare Nostrum [ˈmarɛ ˈnostrũː]
    • mal't.: Baħar Mediterran [ˈbɐːħɐr mɛdɪˈtɛrːɐn]
    • serb.-horv.: Sredozemno more / Средоземно море [srêdozeːmno môːre]
    • sloven.: Sredozemsko morje [srɛdɔˈzéːmskɔ ˈmóːrjɛ]
    • tun. arab.: Bħar il-wosṭani [ˈbːħɐr ɪːlˈwɔstˤɐnɪ]
    • turk.: Akdeniz [ˈakdeniz]