Keskmeri
Keskmeri[1] om kontinentidenkeskeine meri Evropan da Afrikan keskes. Sijadase suvhe Evropaspäi, pohjoižhe Afrikaspäi, päivlaskmha Azijaspäi. Ühtenzoitase Gibraltaran sal'mel Atlantižen valdmeren päpalanke, Dardanellad-sal'mel Mramormerenke, Suecan kanalal Indižen valdmeren Rusttan merenke. Keskmert mülütadas Atlantižen valdmeren basseinha.
Pind sarita — 2 500 tuh. km².
Veden mülü — 3 839 tuh. km³.
Süvüz — 5121 metrhasai, keskmäine süvüz — 1541 m.
Etimologii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Ezmäižen kerdan rimalaine Gai Julii Solin-kirjutai kävutaškanzi Keskmeri-nimitusen (latin. Mare Mediterranea — "meri keskel Mad") 4. voz'sadal meiden erad.
Geografijan andmused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Keskmeri süvenub kuivushe edahaks. Se lainištab neniden valdkundoiden randad (častomaraižen mödhe): Ispanii, Francii, Monako, Italii, Slovenii, Horvatii, Bosnii da Gercegovin, Mustmägi, Albanii, Grekanma, Turkanma, Sirii, Kipr, Livan, Izrail', Egipt, Livii, Tunis, Alžir da Marok. Läz 60 valdkundad mülüdas Keskmeren basseinha.
Südäimered:
- Al'boran
- Balearine meri
- Ligurine meri
- Tirrenine meri
- Adriatine meri
- Ionine meri
- Egeine meri
- Kritmeri
- Livijan meri
- Kiprmeri
- Levantmeri
Sen ližaks, Mramormeri, Mustmeri da Azovmeri mülüdas Keskmeren basseinha.
Keskmeren järedad lahted: Valensijan, Lionan, Genujan, Taranton, Sidr da Gabes lahted.
Znamasižed sal'med: Gibraltaran da Messinan sal'med, Dardanellad.
Sured sared: Korsik, Sardinii, Sicilii, Krit da Kipr. Sarištod: Balearan sared (Ispanii), Mal'tan sarišt (Mal't), Dalmatinan sared (Horvatii), Ionižed sared, Kikladad, Pohjoižsporadad da Suvisporadad (Dodekanes) (Grekanma). Kaik om enamba 3,3 tuhad sarid.
Sured pol'sared: Pirenejan, Apenninan, Balkanan da Anatolijan (Pen' Azii) pol'sared.
Järedad joged, kudambad langetas Keskmerhe (častomaraižen mödhe): Ebro, Ron, Tibr, Ponjogi, Nil.
Lidnad-millionerad da portad: Barselon, Marsel', Neapol', Afinad, Izmir, Antal'j, Beirut, Tel' Aviv, Aleksandrii, Bengazi, Tripoli, Tunis, Alžir da Oran.
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- ↑ Meren nimituz sijaližil kelil:
- alb.: Deti Mesdhe [ˈdɛti ˈmɛsðɛ]
- angl.: Mediterranean Sea [ˌmɛdɪtəˈreɪniən ˈsiː]
- arab.: البحر الابيض المتوسط, vepsän kirjamil āl-Bahr āl-ābjad āl-Mutavassit [aːlˈbaħr aːlˈaːbjadˤ aːlmutawaˈsitˤ]
- franc.: Mer Méditerranée [mɛʁ me.di.te.ʁa.ne]
- grek.: Μεσόγειος Θάλασσα, vepsän kirjamil Mesogeios Falassa [meˈsoʝos ˈθalasa]
- isp.: Mar Mediterráneo [ˈmar meðiteˈraneo]
- ital.: Mar Mediterraneo [ˈmar mediterˈraːneo]
- ivrit: הים התיכון, vepsän kirjamil Hajam Hatihon [haˈjam hatiˈkon]
- kat.: Mar Mediterràni(a) [ˈmaɾ məðitəˈrani(ə)]
- latin.: Mare Nostrum [ˈmarɛ ˈnostrũː]
- mal't.: Baħar Mediterran [ˈbɐːħɐr mɛdɪˈtɛrːɐn]
- serb.-horv.: Sredozemno more / Средоземно море [srêdozeːmno môːre]
- sloven.: Sredozemsko morje [srɛdɔˈzéːmskɔ ˈmóːrjɛ]
- tun. arab.: Bħar il-wosṭani [ˈbːħɐr ɪːlˈwɔstˤɐnɪ]
- turk.: Akdeniz [ˈakdeniz]