Alžir (lidn)

Vikipedii-späi
Alžir
الجزائر (ar.)
(El' Džazājir)
ⴷⵣⴰⵢⴻ (berb.)
(Dzajer / Lezzajer)
Lidnanznam
Valdkund Alžir
Eläjiden lugu (2011) 3,415,811 ristitud
Pind 363 km²
Alžir الجزائر (ar.) (El' Džazājir) ⴷⵣⴰⵢⴻ (berb.) (Dzajer / Lezzajer)
Pämez' Abdel'halik Sejouda
(sulaku 2019—,
Abdelkhalek Sayouda)
Telefonkod +213-(0)21
Aigvö UTC+1


Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.
Lidnan nägu Man kaimdajaspäi

Alžir (arab.: الجزائر العاصمة El' Džazājir al-ʿāṣima, berber.: ⴷⵣⴰⵢⴻ Dzajer / Lezzajer vepsän kirjamil, franc.: Alger [al.ʒe]) om ühtennimine Alžir-valdkundan pälidn. Se om Alžiran agjan (vilajetan) administrativine keskuz mugažo.

Istorii[vajehta | vajehtada lähte]

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud berberan dinastijan Bologgin ibn Ziri-ezitatal vodel 944 finikijalaižiden amuižen Ikosim-eländpunktan sijas (Ikosium Rimalaižen imperijan aigan). El' Džezājir kändase «sared» araban kelespäi, sikš nell' sart oli mererandanno edel 1525. vot, sid' ned ühtištuiba kontinentanke. 16.-18. voz'sadoil lidn oli merirazbainikoiden bazaks. Vll 1830−1962 Alžir oli Francijan ühtennimižen kolonijan pälidnaks. Lidnan pämez' nimitase vali:kš.

Alžir-lidn šingotase himižel da kivivoihimižel sarakoil, mašiništonsauvomižen i tekstilin edheotandoil, sömtegimištol, turizmal i meriportal, fondbirž radab.

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada lähte]

Lidn sijadase Keskmeren randal, 2..424 m ü.m.t. korktusil, 10 m keskmäižel korktusel. Atlas-mäged ümbärtas lidnad suvespäi.

Klimat om Keskmeren, kezal om räk. Voden keskmäine lämuz om +17,8 C°, heinkus-elokus +25..+26 C°, tal'vkus-keväz'kus +11..+13 C°. Ekstremumad oma −3 C° i +47 C°. Paneb sadegid 598 mm vodes, enamba kül'mkus-uhokus (73..91 mm kus), kuiv sezon oleskeleb kezakus-elokus (21 mm pordos). Paneb lunt harvoin lujas, kerdan voz'kümnes.

Alžiran agj jagase 13 administrativižeks ümbrikoks, ned alajagasoiš 57 kundaks. Agjan tobj pala om pälidnan eläjad.

Eläjad[vajehta | vajehtada lähte]

Vl 2008 Alžiran rahvahanlugemižen mödhe lidnan ristitišt oli 2 364 230 eläjad 273 km² pindal, ezilidnoidenke (vilajet) — 4 mln eläjad, valdkundan kümnendez, i läz 7,8 mln lidnaglomeracijas 1190 km² pindal (2015, 1. sija Margiban maiš). Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Rahvahad: arabialaižed — 53 %, berberad — 44 %, toižed rahvahad — 3 % (immigrantad Kitajaspäi, Vjetnamaspäi i Mališpäi päpaloin).

Edeline lidnan pämez' (vali) om Abdel'kader Zuh (reduku 2013 — sulaku 2019, Abdelkader Zoukh).

Transport[vajehta | vajehtada lähte]

Avtobusad, tramvaid, taksid, funikulörad, ezilidnelektrojonused i metro (vspäi 2011 1 jono om, 17 stancijad, 18 km raudted) oma kundaližeks transportaks lidnas.

Rahvahidenkeskeine civiline Alžiran lendimport Huari Bumed'jen-prezidentan nimel nimitadud (ALG) sijadase 17 kilometras päivnouzmha-suvipäivnouzmha lidnan keskusespäi Dar El' Beid-ezilidnas. Tehtas reisid Francijan äjihe lidnoihe, Evropan erasihe maihe, araban i francijan keliden maihe mail'madme, mugažo Alžir-valdkundadme.

Homaičendad[vajehta | vajehtada lähte]


Irdkosketused[vajehta | vajehtada lähte]



Afrikan pälidnad
Abudž | Addis-Abeb | Akkr | Alžir-lidn | Antananarivu | Asmar | Bamako | Bangi | Banžul | Bisau | Brazzavil' | Dakar | Dodom | Džibuti-lidn | Džub | Fritaun | Gaborone | Giteg | Harare | Hartum | Jamusukro | Jaunde | Kair | Kampal | Kigali | Kinšas | Konakri | Librevil' | Lilongve | Lome | Luand | Lusak | Malabo | Maputu | Maseru | Mbabane | Mogadišo | Monrovii | Moroni | Nairobi | Ndžamen | Niamei | Nuakšot | Port Lui | Porto Novo | Prai | Pretorii | Rabat | San Tome | Tripoli | Tunis-lidn | Uagadugu | Viktorii | Vindhuk