Astan

Vikipedii-späi
Astan
Astana / Астана (kaz.)
Астана (ven.)
 Lidnanznam
 Flag
Valdkund Kazahstan
Eläjiden lugu (2023) 1,402,002 ristitud
Pind 797,33 km²
Astan Astana / Астана (kaz.) Астана (ven.)
Pämez' Ženis Kasimbek
(tal'vku 2022—,
Жеңіс Қасымбек)
Telefonkod +77−172
Aigvö UTC+6


Astan (kaz.: Astana / Астана «pälidn», ven.: Астана́) om Kazahstanan pälidn. Se om lidn tazovaldkundan alištusenke, valdkundan kahtenz' lidn eläjiden lugun mödhe.

Istorii[vajehta | vajehtada tekst]

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud vl 1830 kuti kozakoiden Akmolan forpost läz kazahlaižiden surt Akmol-žilod kaičemha Venälaižen imperijan ut ümbrikod kazahan toižiden hanoiden sodavägiden londoišpäi. Vn 1863 16. päiväl kezakud Akmolan varmitez da ühtenzoittud žilo senno saiba ümbrikon pälidnan statusad Akmolinsk-nimenke. Vll 1961−1992 nimitihe sidä Celinograd:aks (kaz. i ven.: Целиноград). Vll 1992−1998 nimi oli Akmol (kaz.: Ақмола, ven.: Акмола), udesnimitihe čoman kulundan da hüvän associacijan täht Astan:aks (kaz. i ven. Астана). Vn 2019 20. päiväl kezakud parlament vahvišti pälidnan ut nimitust — Nur-Sultan (kaz.: Нұр-Сұлтан). Astan-nimi om pörtud vn 2022 sügüz'kus.

Kätihe Kazahstanan pälidnaks vs 1997 tal'vkun 10. päiväspäi.

Astan šingotase sauvondal, torguindal i transportkeskuseks varažomidenke. Tegimišton päsarakod oma sauvondmaterialiden pästand, mašinansauvomine (sidä kesken katl'ad i lämbituzladimed, libutimed), sömtegimišt.

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada tekst]

Lidn sijadase valdkundan pohjoižes, Išim-jogen molembil randoil (kaz.: Есіл), 347 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Pälidnan territorii om anklavaks Akmolan agjan suvipäivnouzmas.

Klimat om terav kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +4 C°, kezakun-elokun +19,1..+20,6 C°, tal'vkun-uhokun −12..−14,5 C°. Ekstremumad oma −51,6 C° i +41,6 C°. Kezaaigan minimum om −2,2 C° (eloku), tal'vaigan maksimum om +8,2 C° (uhoku). Paneb sadegid 338 mm vodes, enamba kezakus (40 mm) i heinkus (56 mm), vähemba vilukus-sulakus i sügüz'kus (17..21 mm kus). Ei olele haloid heinkus. Mecankazvatusen sur' projekt tegese ümbri lidnas polenemha kuivaigad i stepin kovid tulleid.

Astan jagase videks administrativižeks rajonaks: Almati, Esil', Sariark (kaz.: Сарыарқа), Baikonur (vn 2018 keväz'kuspäi), Nur (Нура, vspäi 2023).

Tobmuz[vajehta | vajehtada tekst]

Edeližed lidnan pämehed (akimad):

  • Aset Isekešev (21. kezaku 2016 — 10. sügüz'ku 2018, Әсет Исекешев)
  • Bahit Sultanov (11. sügüz'ku 2018 — 12. kezaku 2019, Бақыт Сұлтанов)
  • Altai Kul'ginov (13. kezaku 2019 — 8. tal'vku 2022, Алтай Көлгінов)

Eläjad[vajehta | vajehtada tekst]

Vl 2015 lidnan eläjiden lugu oli 852 985 ristitud[1], vn 2017 kezakus lidnan ristitišt ületi millionad, i vl 2018 se oli 1 070 196 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Rahvahad (enamba 0,4 % vn 2022 augus, ristitišt 1 239 744 eläjad): kazahlaižed — 81,1 %, venänikad — 11,3 %, ukrainalaižed — 1,2 %, totarlaižed — 1,0 %, uzbekad — 0,9 %, saksalaižed — 0,8 %, korejalaižed — 0,6 %, kirgizlaižed — 0,5 %, azerbaidžanlaižed — 0,4 %, toižed rahvahad — 2,2 %.

Üläopendusen vižtoštkümne aluzkundad i läz 17 kolledžad anttas professionališt opendust.

Transport[vajehta | vajehtada tekst]

Avtobusad i velosipedad oma kundaližeks transportaks lidnas, kiruhtramvain jono om sauvomas vspäi 2017. Rengazavtote ümbri lidnas om avaitud täuzin vn 2019 lopus. Kezaline navigacii oleskeleb Išim-jogedme lidnan röunoiš.

Vl 2017 uz' «Nurli Žol»-päraudtestancii om avaitud lidnan suvipäivnouzmas.

Rahvahidenkeskeine civiline lendimport Nursultan Nazarbajevan nimed[2] (kaz.: Nursultan Nazarbaev halyqaralyq áýejaıy, NQZ / UACC, 5,1 mln passažiroid vl 2019) sijadase 16 kilometras suvipäivnouzmha lidnan azjaližes keskusespäi. Tehtas reisid Azijan lähižiden maiden i Venäman surihe lidnoihe, Frankfurtha i Pekinha, mugažo Kazahstanan kaikihe surihe lidnoihe, om čarterreisid Keskmeren, Egiptan i Tailandan lebutahoiže.

Sebruzlidnad[vajehta | vajehtada tekst]

Homaičendad[vajehta | vajehtada tekst]

  1. 2015 жылғы 1 қаңтарға Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны (Vn 2015 Kazahstanan Tazovaldkundan ristitišt). — Kazahstanan statistikan komitet (stat.gov.kz). (kazah.)
  2. Rahvahidenkeskeižen lendimportan Nursultan Nazarbajevan nimed sait (nn-airport.kz). (kazah.) (ven.) (angl.)

Irdkosketused[vajehta | vajehtada tekst]



Azijan pälidnad
Abu Dabi | Amman | Ankar | Astan | Ašhabad | Bagdad | Baku | Bandar Seri Begavan | Bankok | Beirut | Biškek | Dakk | Damask | Dili | Doh | Džakart | Dušanbe | El' Kuveit | Hanoi | Islamabad | Jerevan | Jerusalim | Kabul | Katmandu | Kuala Lumpur | Male | Manam | Manil | Maskat | Naip'jido | Nikosii | Pekin | Phen'jan | Pnompen' | Rijad | Sanaa | Seul | Singapur | Šri Džajavardenepura Kotte | Taškent | Tbilis | Tehran | Thimphu | Tokio | Ulanbatar | Uz' Deli | V'jent'jan