San Paulu

San Paulu
São Paulo
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Brazilii
Eläjiden lugu (2022)	11,451,245 ristitud
Pind	1,521,11 km²
Pämez'	Rikardu Nuneš; (Ricardo Nunes,; semendku 2021—)
Telefonkod	+55−11
Aigvö	UTC−3

San Paulu (port.: São Paulo [sɐ̃w ˈpawlu]) om Brazilijan, Suviamerikan da Suvižen mapoliškon kaikiš suremb lidn eläjiden lugun mödhe. Om ühtennimižen štatan administrativižeks keskuseks da palaks.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud jezuitoiden katoližel missijal vn 1554 25. vilukud (ph. Pavlan päiväl) indejalaižiden žilon sijha, kuspäi Santus-port nägui. San Paulu sai oficiališt lidnan statusad vl 1711. Šingotaškanzi kofen eksportal.

San Paulu om Latinižen Amerikan kaikiš znamasižemb azjaline keskuz. Lidnan i Rion biržsistemad oma ühtmudeks.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Brazilijan suvipäivnouzmas, Brazilijan mägištol, 800 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Matkad Atlantižen valdmeren randišthosai om seičemekümne kilometrad (Santus-avanport). Matkad Rio-de-Žaneirohosai om 300 km päivnouzmha.

Klimat om subtropine pil'vekaz. Voden keskmäine lämuz om +20,4 C°, kuidme +17,2 (heinku)..+23,1 (viluku) C°. Ekstremumad oma +0,8 C° (kezaku, heinku) i +37,8 C° (viluku, reduku, kül'mku). Paneb sadegid 1658 mm vodes. Kuiv sezon om tal'vel (kezaku-eloku, 32..60 mm kus), vihmoiden sezon om tal'vkus-keväz'kus (229..292 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 68..77 % röunoiš voden aigan.

Tobmuz

San Paulu jagase ühesaks zonaks vspäi 1986, ned alajagasoiš 32 lidnrajonaks (port.: subprefeitura).

Lidnan tobmuden pämez' om prefekt (port.: prefeito de São Paulo). Edeližed lidnan pämehed oma Bruno Kovas (Bruno Covas, sulaku 2018 — sulaku 2021), Žuan Doria (João Doria, viluku 2017 — sulaku 2018), Fernandu Haddad (Fernando Haddad, viluku 2013 — tal'vku 2016).

Eläjad

Lidnan ristitišt ületi millionad läz 1930. vot i oli 1 326 261 eläjad vl 1940. Vn 2010 Brazilijan rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 11 253 503 ristitud, vn 2022 — 11 451 245 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Läz 21,5 mln ristituid elihe lidnaglomeracijas 7 947 nellikkilometrad pindal (port.: Grande São Paulo, kaikiš suremb valdkundas) vl 2017.

Augotižlibundan mödhe (San Paulu-lidnan eläjad vaiše, 2022): evropalaižed — 54,3 % (Italii, Portugalii, Saksanma, Francii, Grekanma i arabialaižed), segoitadud augotižlibundan (pardu) — 33,4 %, afrikalaižed — 10,1 %, azijalaižed — 2,1 % (Japonii, Kitai, Korei), indejalaižed — 0,2 %.

Religijan mödhe (enamba 0,4 % vl 2010): riman katolikad — 58,2 % (vai 6,5 mln eläjid), protestantad — 22,1 %, spiritistad — 4,7 %, toižed hristanuskojad — 1,4 %, Jehovan tundištajad — 0,9 %, buddistad — 0,7 %, umbandizman polenpidajad — 0,5 %, judaistad — 0,4 %, toižed uskojad — 1,3 % (heiden kesken Brazilijan katoližen apostoližen jumalankodikundan uskojad, Päivnouzmman religijoiden polenpidajad, mormonad, islamanuskojad, induistad i ezoterikad), severziden-se religijoiden polenpidajad vai ei voi märhapanda religijad — 0,5 %, religijatomad — 9,4 % (vai 1 mln eläjid).

Transport

Avtobusad, trolleibusad, metro i lidnelektrojonused (ühthižen sisteman raudteiden piduz om 380 km), punolendimed i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Metropoliten radab vspäi 1974 (vl 2023 siš om kuz' jonod 89 stancijanke, 104,4 km raudted).

Kaik kaks' rahvahidenkeskešt lendimportad holitadas lidnad, ned oma soda- da civiline San Paulu − Guarul'jus-lendimport^[1] (GRU / SBGR, 41,3 mln passažiroid vl 2023 i läz pol'millionad tonnoid jüguid joga vodel) i civiline Kogonjas − San Paulu-lendimport (CGH / SBSP, 22 mln passažiroid vl 2023). Ezmäine sijadase Guarul'jus-ezilidnas 25 km pohjoižpäivnouzmha San Paulun keskuzpalaspäi, toine radab kahesas kilometras suvhe keskuzpalaspäi i oli lidnan päižeks lendimportaks vhesai 1985.

Galerei

Lidnan municipalitetan parlament (2011)
San Paulu-municipalitetan Administracijan sauvuz lidnan keskuzpalas (2008, Mataraccon sauvuz, vai Anhangabau-pert'kulu)
Lidnan kafedraline päjumalanpert', vn 2006 nägu
Centro Empresarial Nações Unidas («Ühtenzoittud rahvahiden bizneskeskuz») vl 2022. Saudihe vll 1996−2012, viž sauvust mülütadas ofisoid i adivpertid
San Paulun universitet (Universitetine lidn, 2005)
Ipiranga-muzei Ripmatomuden puištos (2019)
Rahvahidenkeskeine Kogonjas − San Paulu-lendimport, vn 2007 nägu
Ezilidnelektrojonusiden Lus-päraudtestancii lidnan keskuzpalas vl 2006 (Estação da Luz)