Mine sisu juurde

Armenijalaižed

Vikipedii-späi
Armenijalaižiden kanz Boston-lidnas, AÜV, 1908. voz'.

Armenijalaižed (ičeze nimituz: Հայեր, vepsän kirjamil: hajer [hɑˈjɛɾ], üks'lugus — hai) oma amuine rahvaz. Armenijalaižiden rahvahankel' om armenijan kel' (valdkundkel' Armenijas), se om üks' indoevropalaižiš kelišpäi.

Ühthine lugu om läz 12 millionad ristituid. Armenijalaižed elädas Armenijas (sen ristitišton enambuz, no vaiše nelländez kaikes rahvahaspäi), Venämas, Francijas, AÜV:oiš, Turkanmas, Livanas, Gruzijas, Sirijas, Iranas, Ukrainas, mugažo enččen Nevondkundaližen Ühtištusen toižiš maiš, Päivnouzmaižen Evropan maiš i Suviamerikas.

Rahvahan etnogenez oli tehnus todud Evropaspäi eziarmenijan kelen alusel 13.−6. voz'sadoil edel meiden erad Armenižel mägištol, kudamb sijadase Anatolijan pol'saren i Iranižen mägišton keskes. Sen pen' pala om armenijalaižiden kodima tähäsai. Turkanma, Azerbaidžan i Iran otiba mägišton tobmad palad.

Erased rahvahad — hamšenalaižed (Turkanman Mustmeren pohjoižpäivnouzmaižel randištol), frangalaižed (Armenijan pohjoižes i Gruzijan suves) da čerkesogajalaižed (Krasnodaran rand) — lugetas armenijalaižiden etnosikš. Äiluguižed diasporad (armen.: սփյուռք - spürk) oma olmas verhiš maiš. Mugažo peittud armenijalaižed elädas Turkanmas.

Religijan mödhe 21. voz'sadan augotišes armenijalaižiden enambuz oma armenižed apostoloiden hristanuskojad da ateistad, om vähemba katoližid hristanuskojid (frangalaižed) i islamanuskojid (hamšenalaižed).