Alatir'

Alatir'
Алатырь (ven.)
Улатӑр (čuv.)
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2021)	32,265 ristitud
Pind	41,68 km²
Pämez'	Pavel Arinin; (heinku 2023—)
Telefonkod	+7−83 531-xx-xxx
Avtokod	21, 121
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Alatir' (ven.: Ала́тырь, čuv.: Улатӑр, erz.: Ратор ош) om Venäman lidn da lidnümbrik Čuvašijan Tazovaldkundan suvipäivlaskmas. Se om Čuvašijan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe, Alatirin rajonan administrativižeks keskuseks mugažo, ei ole rajonan palaks.

Istorii

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan lidnan statusanke Nikon-patriarhan aigkirjas vl 1552. Sil aigal lidnusen aluz om pandud Ivan Grazijan käskön mödhe, no löutihe amušt lidnust, om 10.-12. voz'sadoiden arheologižid löudmižid. Lugetas 1552. vot lidnan alusenpanendan vodeks oficialižikš. Nimituz libub mordvinan Ratorlei-gidronimaspäi (Раторлей).

Vl 1893 «Ruzajevk — Kanaš»-raudtejono läbiti lidnad. Se šingotaškanzihe teravas, no uz' nevondkundaline administrativine jagand jäi lidnad regioniden röunoidenno.

Alatir' šingotase mehanižel tegimel (varapalad raudten täht), elektroladimiden tegimel^[1], maidon edheotandal. Nevondkundaližen aigan radoiba mugažo soitoiden (pianino, tal'jankad, jäntked) i suksiden fabrikad.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Alatir'-jogen oiktal randal sen lanktendan sijas Sur-jogehe, Sur-jogen hural randal (Volgan oigedpol'ne bassein), 130 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Matkad Čeboksarhasai om 150 km pohjoižhe orhal vai 190 km avtotedme. Lähembaine lidn om Ardatov (Mordovii) 20 km päivlaskmha orhal.

Tobmuz

Alatir' om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks.

Lidnan pämez' om sen Administracijan pämez' vn 2023 kül'mkuspäi. Edeližed lidnan Administracijan pämehed oma Denis Trifonov (keväz'ku 2022 — semendku 2023), Sergei Lukišin (eloku 2020 — viluku 2022), Vladimir Stepanov (heinku 2019 — heinku 2020), Jurii Bogolübov (uhoku 2018 — kezaku 2019). Lidnümbrikon Deputatoiden suiman ezimez' (lidnümbrikon pämez' edel vn 2023 kül'mkud) om Vladimir Kosolapenkov vn 2022 sulakuspäi. Edeline suiman ezimez' om Denis Trifonov (reduku 2020 — keväz'ku 2022).

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 38 203 ristitud, vn 2021 — 32 265 ristitud. Kaik 35 298 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 47 700 eläjad vozil 1992 i 1993. Kaks'kümnenden voz'sadan augotišes Alatir' oli kaikiš järedamb lidn nügüdläižen Čuvašijan territorijal, 25 tuhad ristituid elihe lidnas.

Rahvahad (ozutadud rahvahudenke vl 2010): venälaižed — 87,8 %, mordvinalaižed — 8,45 %, čuvašalaižed — 3,1 %, totarlaižed — 0,65 %.

Ortodoksižen hristanuskondan 29 pühäpertid^[2] oma kaičenus i saudud lidnas: Eläban Eziauguižen Stroican mez'jumalankodi (päjumalanpert', seičeme jumalanpertid, časoun'), Kijevo-Nikolajevskii Novodevičii naižjumalankodi (koume jumalanpertid), Pühän Hengen Alatirin jumalankodi (koume jumalanpertid), koume päjumalanpertid, kümne jumalanpertid i časoun'. Islaman pühäpert' om avaitud.

Lapsiden opendusen aluzkundad oma severz'-se päivkodid, keskškolad. Professionaližen opendusen aluzkundad oma Alatirin tehnologine kolledž^[3] i Alatirin raudtetehnikum — Samaran raudteiden valdkundaližen universitetan filial.