Mel'burn
Lidnanznam![]() |
Flag![]() |
Valdkund | Avstralii |
Eläjiden lugu (2022) | 5,031,195 ristitud |
Pind | 9993 km² |
![]() | |
Pämez' | Nikolas Ris (heinku 2024—, Nicholas Reece) |
Telefonkod | +61−03 |
Aigvö | tal'vel UTC+10, kezal UTC+11 |

Mel'burn (angl.: Melbourne [ˈmɛlbə(r)n], sijaline virkand mž. [ˈmælb(ə)n], avstralijan sijaližiden aborigenoiden kelil: Narrm / Naarm) om lidn Avstralijan suvipäivnouzmas. Se om kahtenz' lidn valdkundas eläjiden lugun mödhe (Sidnein jäl'ghe), kaikiš suvemb lidn-millioner mail'mas.
Mel'burn-lidn (angl.: City of Melbourne 37,7 nellikkilometrad pindal) om Viktorii-štatan administrativižeks keskuseks da palaks. Štatan nell' ristitud videspäi elädas Sures Mel'burnas.
Lidn om Avstralijan kul'turan da sportan keskuz. Vl 1956 se vastsi Kezaližid Olimpižid vändoid.
Istorii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Eländpunktan aluz om pandud vl 1835 kuti evropalaižiden külä Uz' Suviuel's-kolonijas. Vl 1837 lidnan pertišton «Hoddlan plan» (angl.: Hoddle Grid) oli vahvištadud. Sen-žo voden lopus nimitihe eländpunktad nügüdläižikš Suren Britanijan Uil'jam Len-päministran (1835-1841) 2. Mel'burnan vikont-arvnimen mödhe, hän libui Derbi-grafkundan Melborn-sijaižespäi Anglijan keskuzpalas. Vn 1847 kezakun 25. päiväl tedotihe Suren Britanijan Viktorii-kunigaznaižen kirjeižes, kudamb andoi Mel'burnale lidnan statusad. Vspäi 1851 ripmatoman Viktorii-kolonijan aluz oli pandud, nügüd' Viktorii-štat. 1850-nzil vozil lidn kändihe tetabaks da kazvoi heredas löutud kuldan kaivuden tagut.
Vozil 1901−1927 Mel'burn oli Avstralijan pordaigaližeks pälidnaks, sid' sirtihe pälidnad Kanberha.
Mel'burn šingotase avtosauvomižel, bankingal, turizmal (6,5 mln matknikoid vl 2004). Valdkundan sured kompanijad baziruišoiš lidnas: ANZ (bankgrupp), BHP Billiton (kaivuztegimišt), National Australia Bank, Rio Tinto (kaivuzmetallurgii), Telstra (telekommunikacijad).
Geografijan andmused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Lidn sijadase Jarr-jogen molembil randoil, 31 m ü.m.t. keskmäižel korktusel, Port Fillip-merilahtes ümbri, kudamb ühtenzoitase Bassan sal'menke. Geografižed koordinatad oma 37°48′49″S da 144°57′47″E.
Klimat om ven valdmeren, sä vajehtub paksus. Voden keskmäine lämuz om +14,9 C°, tal'vkun-keväz'kun +18,4..+20,6 C°, kezakun-elokun +9,6..+10,4 C°. Ekstremumad oma −2,5 C° (heinkun, eloku) i +46,8 C° (uhoku). Kezaaigan minumum om +3,5 C° (tal'vku), tal'vaigan maksimum om +24,6 C° (eloku). Paneb sadegid 515 mm vodes, kuidme läz tazomäras, enamba sügüz'kus-tal'vkus (46..60 mm kus), toižil kuil 33..42 mm kus. Paneb lunt harvoin lujas, oleleb haloid paksumba. Keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 44..65 % röunoiš voden aigan.
Tobmuz
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
«Sur' Mel'burn»-rajon sijaliženke ičeohjastusenke jagase koumekümneks ühteks municipaližeks ühtnikaks (niid om 79 kaikes štatas) vspäi 1994: 27 — lidnad (angl.: city), nell' — grafkundad (angl. shire).
Lidnan keskuzpalan (City of Melbourne, 37,7 km²) tobmuden pämez' om lord mer (angl.: Lord Mayor of Melbourne). Hän valičese radnikusele nelläks vodeks, strokuiden lugu om röunadusita. Edeližed lidnan pämehed oma Salli Kepp (Sally Capp, semendku 2018 — heinku 2024), Robert Doil (Robert Doyle, tal'vku 2008 — uhoku 2018).
Eläjad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Vl 1854 lidnan ristitišt oli 123 tuhad eläjid. Vn 2006 rahvahanlugemižen mödhe Suren Mel'burnan eläjiden lugu oli 3 744 373 ristitud. Vl 2011 heiden keskes 36,7 % oma sündnuded verhiš maiš. Kaik 4 529 500 ristitud elihe lidnas vl 2015. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.
Religijan mödhe hristanuskojad (55,8 %) i religijatomad (23,5 %) oma enambuses vn 2006 andmusiden mödhe.
Transport
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Transportted lähttas radialižikš lidnan keskusespäi, ristitud elädas pidust' niid. Personaližed avtod oma pätransportaks. Ezilidnelektrojonused, tramvaid, avtobusad, velosipedad da taksid oma kundaližeks transportaks. Lidnan suruzihe kacmata, ei ole metrod projektas eskai. Valdkundan kaikiš suremb meriport sijadase lidnas.
Kaik nell' lendimportad oma saudud lidnas. Suremb niiden keskes om rahvahidenkeskeine civiline Mel'burn (Tullamarin)-lendimport[1] (MEL / YMML, 37,1 mln passažiroid vl 2019), se sijadase kaks'kümnes koumes kilometras lodeheze lidnan keskuzpalaspäi Tullamarin-ezilidnas. Sišpäi tehtas reisid Azijan äjihe maihe i Udhe Zelandijha, Londonhasai i Los Andželeshasai, mugažo Avstralijadme.
Galerei
[vajehta | vajehtada lähtetekst]-
Mel'burnan municipalitetan tobmuden sauvuz (Melbourne Town Hall, 2023)
-
Pühän Patrikan kafedraline päjumalanpert', vn 2008 nägu (riman katoline, om saudud vll 1858–1939)
-
Lidnan azjaline keskuz, nägu meriportaspäi vn 2023 vilukus
-
Princess-teatr (2013)
-
Mel'burn (Tullamarin)-lendimportan rahvahidenkeskeine terminal vl 2024
-
Flinders-strit-päraudtestancii vl 2005
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- ↑ Rahvahidenkeskeižen Mel'burn-lendimportan sait (melbourneairport.com.au). (angl.) (fr.) (isp.) (Hindi) (kit.) (ital.)
Irdkosketused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]![]() |
Mel'burn Vikiaitas |
Avstralijan štatad da territorijad i niiden administrativižed keskused | |||
Štatad | Kvinslend (Brisben) | Päivlaskmaine Avstralii (Pert) | Suviavstralii (Adelaid) | Tasmanii (Hobart) | Uz' Suviuel's (Sidnei) | Viktorii (Mel'burn) | ||
Territorijad | Avstralijan pälidnan territorii (Kanber) | Džervis Bei territorii (Džervis Bei)| Pohjoine territorii (Darvin) | ||