Mine sisu juurde

Mel'burn

Vikipedii-späi
Mel'burn
Melbourne
 Lidnanznam
 Flag
Valdkund Avstralii
Eläjiden lugu (2022) 5,031,195 ristitud
Pind 9993 km²
Mel'burn Melbourne
Pämez' Nikolas Ris
(heinku 2024—,
Nicholas Reece)
Telefonkod +61−03
Aigvö tal'vel UTC+10,
kezal UTC+11


Lidnan kart (2024)

Mel'burn (angl.: Melbourne [ˈmɛlbə(r)n], sijaline virkand mž. [ˈmælb(ə)n], avstralijan sijaližiden aborigenoiden kelil: Narrm / Naarm) om lidn Avstralijan suvipäivnouzmas. Se om kahtenz' lidn valdkundas eläjiden lugun mödhe (Sidnein jäl'ghe), kaikiš suvemb lidn-millioner mail'mas.

Mel'burn-lidn (angl.: City of Melbourne 37,7 nellikkilometrad pindal) om Viktorii-štatan administrativižeks keskuseks da palaks. Štatan nell' ristitud videspäi elädas Sures Mel'burnas.

Lidn om Avstralijan kul'turan da sportan keskuz. Vl 1956 se vastsi Kezaližid Olimpižid vändoid.

Eländpunktan aluz om pandud vl 1835 kuti evropalaižiden külä Uz' Suviuel's-kolonijas. Vl 1837 lidnan pertišton «Hoddlan plan» (angl.: Hoddle Grid) oli vahvištadud. Sen-žo voden lopus nimitihe eländpunktad nügüdläižikš Suren Britanijan Uil'jam Len-päministran (1835-1841) 2. Mel'burnan vikont-arvnimen mödhe, hän libui Derbi-grafkundan Melborn-sijaižespäi Anglijan keskuzpalas. Vn 1847 kezakun 25. päiväl tedotihe Suren Britanijan Viktorii-kunigaznaižen kirjeižes, kudamb andoi Mel'burnale lidnan statusad. Vspäi 1851 ripmatoman Viktorii-kolonijan aluz oli pandud, nügüd' Viktorii-štat. 1850-nzil vozil lidn kändihe tetabaks da kazvoi heredas löutud kuldan kaivuden tagut.

Vozil 1901−1927 Mel'burn oli Avstralijan pordaigaližeks pälidnaks, sid' sirtihe pälidnad Kanberha.

Mel'burn šingotase avtosauvomižel, bankingal, turizmal (6,5 mln matknikoid vl 2004). Valdkundan sured kompanijad baziruišoiš lidnas: ANZ (bankgrupp), BHP Billiton (kaivuztegimišt), National Australia Bank, Rio Tinto (kaivuzmetallurgii), Telstra (telekommunikacijad).

Geografijan andmused

[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Lidnan transportted i sijaduz Viktorii-štatas vl 2011

Lidn sijadase Jarr-jogen molembil randoil, 31 m ü.m.t. keskmäižel korktusel, Port Fillip-merilahtes ümbri, kudamb ühtenzoitase Bassan sal'menke. Geografižed koordinatad oma 37°48′49″S da 144°57′47″E.

Klimat om ven valdmeren, sä vajehtub paksus. Voden keskmäine lämuz om +14,9 C°, tal'vkun-keväz'kun +18,4..+20,6 C°, kezakun-elokun +9,6..+10,4 C°. Ekstremumad oma −2,5 C° (heinkun, eloku) i +46,8 C° (uhoku). Kezaaigan minumum om +3,5 C° (tal'vku), tal'vaigan maksimum om +24,6 C° (eloku). Paneb sadegid 515 mm vodes, kuidme läz tazomäras, enamba sügüz'kus-tal'vkus (46..60 mm kus), toižil kuil 33..42 mm kus. Paneb lunt harvoin lujas, oleleb haloid paksumba. Keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 44..65 % röunoiš voden aigan.

Suren Mel'burnan rajonad-municipalitetad vl 2011

«Sur' Mel'burn»-rajon sijaliženke ičeohjastusenke jagase koumekümneks ühteks municipaližeks ühtnikaks (niid om 79 kaikes štatas) vspäi 1994: 27 — lidnad (angl.: city), nell' — grafkundad (angl. shire).

Lidnan keskuzpalan (City of Melbourne, 37,7 km²) tobmuden pämez' om lord mer (angl.: Lord Mayor of Melbourne). Hän valičese radnikusele nelläks vodeks, strokuiden lugu om röunadusita. Edeližed lidnan pämehed oma Salli Kepp (Sally Capp, semendku 2018 — heinku 2024), Robert Doil (Robert Doyle, tal'vku 2008 — uhoku 2018).

Vl 1854 lidnan ristitišt oli 123 tuhad eläjid. Vn 2006 rahvahanlugemižen mödhe Suren Mel'burnan eläjiden lugu oli 3 744 373 ristitud. Vl 2011 heiden keskes 36,7 % oma sündnuded verhiš maiš. Kaik 4 529 500 ristitud elihe lidnas vl 2015. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Religijan mödhe hristanuskojad (55,8 %) i religijatomad (23,5 %) oma enambuses vn 2006 andmusiden mödhe.

Transportted lähttas radialižikš lidnan keskusespäi, ristitud elädas pidust' niid. Personaližed avtod oma pätransportaks. Ezilidnelektrojonused, tramvaid, avtobusad, velosipedad da taksid oma kundaližeks transportaks. Lidnan suruzihe kacmata, ei ole metrod projektas eskai. Valdkundan kaikiš suremb meriport sijadase lidnas.

Kaik nell' lendimportad oma saudud lidnas. Suremb niiden keskes om rahvahidenkeskeine civiline Mel'burn (Tullamarin)-lendimport[1] (MEL / YMML, 37,1 mln passažiroid vl 2019), se sijadase kaks'kümnes koumes kilometras lodeheze lidnan keskuzpalaspäi Tullamarin-ezilidnas. Sišpäi tehtas reisid Azijan äjihe maihe i Udhe Zelandijha, Londonhasai i Los Andželeshasai, mugažo Avstralijadme.

  1. Rahvahidenkeskeižen Mel'burn-lendimportan sait (melbourneairport.com.au). (angl.) (fr.) (isp.) (Hindi) (kit.) (ital.)



Avstralijan štatad da territorijad i niiden administrativižed keskused
Štatad Kvinslend (Brisben) | Päivlaskmaine Avstralii (Pert) | Suviavstralii (Adelaid) | Tasmanii (Hobart) | Uz' Suviuel's (Sidnei) | Viktorii (Mel'burn)
Territorijad Avstralijan pälidnan territorii (Kanber) | Džervis Bei territorii (Džervis Bei)| Pohjoine territorii (Darvin)