Essen

**Essen**
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Saksanma
Eläjiden lugu (2018-12-31)	583,109 ristitud
Pind	210,34 km²
Pämez'	Tomas Kufen; (reduku 2015—)
Telefonkod	+49−201, +49−2054
Aigvö	tal'vel UTC+1,; kezal UTC+2

Essenan ümbrikod da lidnrajonad.

Lidnan ohjastusen pert' (vspäi 1979).

Essen (mugažo saksan kelel, virktas: [ˈʔɛsn̩], latin.: Assindia) om Saksanman lidn Pohjoine Rein da Vestfalii-federacijanmas. Se om ühesanz' surtte lidn valdkundas.

Istorii[redaktiruida | redaktiruida purde]

Eländpunktan aluz om pandud vl 845 kuti katoline naižjumalankodi. Vl 800 mez'jumalankodin-ki aluz om pandud nügüdläižen lidnan territorijha (Ruran hural randal). Vspäi 1003 nimitadas Essenad lidnaks, vl 1041 se sai oiktuz sijata torgusid.

Geografijan andmused[redaktiruida | redaktiruida purde]

Lidn sijadase valdkundan päivlaskmas, Rur-jogen randoil, Rurštadtan keskuses, 27..202 m korktusil valdmeren pindan päl, keskmäine znamoičend om 116 m. Järed Bohum-lidn levigandeb päivnouzmas.

Essen jagase 9 ümbrikho (saks. Stadtbezirk), ned alajagasoiš 50 lidnrajonaks (fartalaks, saks. Stadtteil).

Eläjad[redaktiruida | redaktiruida purde]

Kaikiš suremb ristitišt oli 672 100 eläjad vl 1939 i 731 220 eläjad vl 1962. Vl 2013 eläjiden lugu oli 569 884 ristitud.

Ižanduz da transport[redaktiruida | redaktiruida purde]

Vspäi 1450 saihe kivihil't lidnas da läz sidä, kaivused oliba olmas samha hobedad-ki. Edel 1945 vot lidn oli sodategimišton keskuseks, tähäsai TüssenKrupp-kompanijan (saks. ThyssenKrupp AG) päfaterad sijadasoiš Essenas da lähižes Duisburg-lidnas. Saksanman kaikiš suremban Rurgaz-gazantransportkompanijan (E.ON Ruhrgas AG) päfater sijadase lidnas.

Elektrojonused (saks. S-Bahn) ühtenzoittas lidnad Rurštadtan susedlidnoidenke. Vspäi 1977 kiruhtramvain sistem om lidnas (saks. Stadtbahn Essen, vspäi 2014 om 3 jonod, 42 stancijad, sidä kesken 21 manaluine, 21,5 km raudted). Mugažo avtobusad oma kundaližeks transportaks lidnas.