Kizilürt

Kizilürt
Кизилюрт (ven.)
Гъизилюрт (avar.)
Къызыл-юрт (kumik.)

Lidnanznam
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2022)	38,343 ristitud
Pind	50 km²
Pämez'	Magomed Magomedov (sulaku 2021—)
Telefonkod	+7−87 234-xx-xxx
Avtokod	05
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Kizilürt vai Kiziljurt (ven.: Кизилюрт [кизилъю́рт], avar.: Гъизилюрт, kum.: Къызыл-юрт, sana-sanhal'ne känduz — «rusked žilo») om Venäman lidn da lidnümbrik Dagestanan Tazovaldkundan keskuzpalas. Se om Kizilürtan rajonan administrativižeks keskuseks mugažo, ei mülü rajonha.

Istorii

Vl 1831 Venäman imperijan sodaväged šturmuiba Čir'jurt-varmitest. Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud venämalaižil vl 1894 kuti Čir'jurt-raudtestancii «Beslan — Petrovsk»-jonol. 1930-zil vozil nimitihe žilod da raudtestancijad nügüdläižikš. Radnikžilo sai lidnan statusad vn 1963 uhokus.

Kizilürt šingotase sauvondmaterialiden edheotandoil (cement, savič, keramzit, šebin', metalližed konstrukcijad) i elektrotehnižen kaičendan tegimel, gidroenergetikal (Sulakan GES:oiden kaskad) i sömtegimišton edheotandoil (leibtegim, jähižen fabrik).

Geografijan andmused

Lidn sijadase Sulak-jogen randal, 45..115 m korktusil valdmeren pindan päl.

Matkad Mahačkalhasai om 53 km suvipäivnouzmha. Lähembaine lidn om Hasavürt 25 km päivlaskmha orhal, raudtel vai avtol.

Tobmuz

Kaik kaks' lidnanvuittušt žilod da muite žilo mülüdas lidnümbrikho Kizilürtan ližaks.

Vn 2021 sulakuspäi municipaližen ühtnikan pämez' om sen Administracijan pämez', edel sidä aigad Deputatoiden suiman ezimez' oli municipaližen ühtnikan pämehen. Deputatoiden suiman ezimez' om Nasrula Gasanbegov vn 2021 kezakuspäi, edeline om Magomed Ucumiev (kezaku 2007 — kezaku 2021). Lidnümbrikon Administracijan edeližed pämehed oma Malik Patahov (uhoku 2019 — sulaku 2021), Almaz Bekov (kül'mku 2013 — viluku 2019), Ustarhan Alükov (2008−2013), Magomed Ucumiev (semendku 1998 — kezaku 2007).

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 32 988 ristitud, lidnümbrikon — 43 421 ristitud. Vl 2018 kaik 37 171 ristitud elihe lidnas i 48 058 ristitud kaikes lidnümbrikos. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Rahvahad (enamba 0,8 % vl 2010): avarad — 70,9 %, kumikalaižed — 11,9%, lakalaižed — 5,3 %, venälaižed — 3,8 %, lezgilaižed — 2,9 %, darginalaižed — 2,5 %, čečenalaižed — 0,9 %, toižed rahvahad — 1,6 %, rahvahuden ozutandata — 0,2 %.

Enamba mi kümne islaman pühäpertid oma avaitud lidnas da sen ümbrištos, niiden kesken Keskuzline mečet'.

Openduz

Kaik om kümne päivkodid i kahesa školad lidnas. Anttas ližaopendust (lähižidenke žiloidenke) kaks' sportškolad, kaks' sädamižen keskust, openduztehmižkombinat, noriden tehnikanradajiden stancii, koume čomamahtškolad, muzikškol lapsiden täht.

Profopendusen aluzkundad ratas lähembaižiš lidnoiš. Kizilürt om tetab borcuindan toižendoiden mastaril.

Galerei

• 
  Kizilürtan rajonan sijaduz Dagestanas
• 
  Čirürtan gidroelektrostancii vl 2017
• 
  Lämuzvedim Kizilürt-stancijal vl 2011

Irdkosketused

• Municipaližen «Kizilürt-lidn»-ühtnikan tobmuden sait (mo-kizilurt.ru). (ven.)
• Kizilürt-lidn Dagestanan Tazovaldkundan municipaližiden ühtnikoiden dagmup.ru-saital. (ven.)