Toine mail'man soda

Valdkundad ühtnemižen mödhe toižes mail'man sodas:
           antigitlerine koalicii      «värtmuden mad» da niihe ühtnenuded      neitraližed valdkundad

Toine mail'man soda (1. sügüz'ku 1939 — 2. sügüz'ku 1945) oli soda kahten mail'man sodapolitižiden koalicijoiden keskes.

Ühthižed andmused

Kuz'vozne soda linni kaikiš surembaks azekhaks konfliktaks ristitkundan istorijas. 62 valdkundad ühtniba sihe, sil pordol kaik oli 73 valdkundad mail'mas (Mašurun ristitišton nell' videndest). Sodategendad oliba koumen kontinentan territorijoil (Evrop, Azii i Afrik) da kaikiden valdmeriden veziš. Se om üks'jäine konflikt, kus atomazegišt oli kävutadud.

Kaks' koalicijad kogotihe: «värtmuden mad» (Saksanma, Italii, Japonii rippujiden valdkundoidenke) da niihe ühtnenuded i antigitlerine koalicii (päühtnijad — Sur' Britanii ičeze dominionidenke, NSTÜ, AÜV, Francii, Kitai).

Sodan süd

Linniba sodan süikš:

• vn 1919 Versalin kožundaktan jügedad arvoimižed Saksanman täht;
• nacional-socialistižed meletused i A. Gitleran politik;
• Italijan i Japonijan politik;
• Versaliž-Vašingtonižen sisteman jäl'gused;
• mail'man ekonomine krizis.

Valdkundoiden ühtnendan sodha datad

Ken tedoti sodan	Kelle tedotihe sodad	Dat
Saksanma	Pol'šanma Pol'šanma	1. sügüz'ku 1939
Slovakii	Pol'šanma Pol'šanma	1. sügüz'ku 1939
Sur' Britanii Sur' Britanii	Saksanma	3. sügüz'ku 1939
Francii Francii	Saksanma	3. sügüz'ku 1939
Avstralii Avstralii	Saksanma	3. sügüz'ku 1939
Uz' Zelandii Uz' Zelandii	Saksanma	3. sügüz'ku 1939
Britanine Indii	Saksanma	3. sügüz'ku 1939
Suviafrikan Ühtištuz	Saksanma	6. sügüz'ku 1939
Kanad	Saksanma	10. sügüz'ku 1939
Italii	Sur' Britanii Sur' Britanii	10. kezaku 1940
Saksanma	NSTÜ	22. kezaku 1941
Italii	NSTÜ	22. kezaku 1941
Romanii Romanii	NSTÜ	22. kezaku 1941
Slovakii	NSTÜ	23. kezaku 1941
Suomenma Suomenma	NSTÜ	26. kezaku 1941
Mad'jaranma	NSTÜ	27. kezaku 1941
AÜV	Japonii Japonii	8. tal'vku 1941
Sur' Britanii Sur' Britanii	Japonii Japonii	8. tal'vku 1941
Saksanma	AÜV	11. tal'vku 1941
Italii	AÜV	11. tal'vku 1941
NSTÜ	Japonii Japonii	8. eloku 1945

Sodan kaikiš znamasižed aigtegod

• 
  Lond Pörl-Harborha
• 
  Stalingradan tora
• 
  Tankoiden tora Kurskan ümbrištos
• 
  Amerikaižiden, kanadižiden i britanižiden sodavägiden tulend Normandijan randha
• 
  Berlinan šturm
• 
  Atombomban poukahtuz Nagasakin päl

Jäl'gused

Sodan lopmižiden keskes:

• antigitlerižen koalicijan vägestuz i mail'man uz' jago;
• ÜRO:n alusenpanend Nacijoiden Ühtnendan sijas;
• fašizman i nacizman ideologijoiden kel'dand i hondostuz.

Kacu mugažo

• Tal'vsoda
• Ezmäine mail'man soda

Irdkosketused

• Voinal polttud lapsteaig (pala novellaspäi pohjoižvepsän paginal) // Vepsän kelen korpus. — #696.

Edesine lugemine

• Abramov N. Kalliž praznik — Vägestusen päiv //Kodima. — 2009. — # 5.
• Smolina L. Eläbad muštlotesed voinan polhe (Polina L'ovkinan polhe) //Kodima. — 2009. — # 5.
• Baburova G. Ičeze hengen lahjoičeb ristituile (Polina L'ovkinan polhe) //Kodima. — 2010. — # 4.
• Абрамов Н. От Карелии до Берлина (Efim Pavlovan polhe) //Kodima. — 2010. — # 5. (ven.)
• Пасюкова С. Несостоявшееся детство (Lidija Borisovan polhe) //Kodima. — 2010. — # 5. (ven.)
• Георгиевский О. Танкист из бригады прорыва (Irina Kondrašovan johtutesed) //Kodima. — 2012. — # 5. (ven.)
• Sotnikova I. Henges eläba johtutesed (Anna Gorbačovan polhe) //Kodima. — 2015. — # 4. — Lp. 5.