Tulun

Tulun
Тулун
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2021)	38,440 ristitud
Pind	134 km²
Pämez'	Tat'jana Jakubova; (heinku 2024—,; velgusentäutai)
Telefonkod	+7−39 530-xx-xxx
Avtokod	38, 85, 138
Aigvö	UTC+8 (MSK+5)

Tulun (ven.: Тулу́н) om Venäman lidn da lidnümbrik Irkutskan agjan suvipäivlaskmas. Se om Tulunan rajonan administrativine keskuz, ei mülü rajonha.

Istorii

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan vl 1735 kuti Tulunovskai-külä (ven.: деревня Тулуновская). Šingotaškanzihe žiloks kahten traktan sauvondan jäl'ghe — Moskvaspäi (1762−1774, nüg. «Sibir'»-trass) i Bratskhasai (19. voz'sadal, tämbäi nimitadas «Vitim»-trass). Transsib läbiti žilod, i vl 1897 ezmäine jonuz tuli Tulun-stancijha. Toine raudtestancii om Nür (ven.: Нюра). Tulun sai lidnan statusad vl 1927.

Tulun šingotase sömtegimištol, buran hilen samižel i mecan ümbriradmižel. Stöklantegim om sauptud vl 2002, gidrolitine tegim ei ole rados.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Ii-jogen känman molembil randoil (ven.: И́я 484 km pitte, lankteb Bratskan vezivaradimhe, Angar-jogen hurapol'ne bassein), Päivnouzmaižen Sajanan ezimägišton mecstepin zonas, 460 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Voib olda sur'vezid (1984, 2006, 2019).

Matkad Irkutskhasai om 352 km suvipäivnouzmha orhal vai 392 km «Sibir'»-avtotedme. Lähembaine lidn om Alaudinsk 107 km päivlaskmha-lodeheze orhal, 117 km avtotel vai Transsibal.

Klimat om terav kontinentaline. Keza om päivoikaz lujas, tal'v om pil'vekaz. Voden keskmäine lämuz om −0,8 C°, kezakun-elokun +15..+17 C°, tal'vkun-uhokun −17..−20 C°. Ekstremumad oma −47,2 C° (uhoku) i +36,5 C° (eloku). Kezaaigan minimum om −5,0 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +8,7 C° (uhoku). Viib panda halad kezan miččel taht kul (heinkun minimum om −0,4 C°). Paneb sadegid 373 mm vodes, enamba kezakus-elokus (54..76 mm kus), vähemba kül'mkus-keväz'kus (10..17 mm kus). Lumikatken keskmäine maksimaline korktuz om 35 santimetrad. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 54..63 % röunoiš keväz'kus-semendkus, 72..75 % uhokus i heinkus-redukus, 78..83 % kül'mkus-vilukus.

Tobmuz

Tulun om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks.

Lidnümbrikon tobmuden pämez' om sen Administracijan pämez' (mer). Edeline mer om Jurii Karih (Юрий Карих, heinku 2014 — heinku 2024). Lidnan Duman ezimez' om Aleksandr Sčastlivcev vn 2024 sügüz'kuspäi, hän-žo radoi sen ezimehen edel vn 2019 redukud. Edeline Duman ezimez' om Aleksei Kolpakov (reduku 2019 — sügüz'ku 2024).

Eläjad

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 44 611 ristitud, vn 2021 — 38 440 ristitud. Kaik 41 671 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 56 tuhad eläjid vl 1987.

Ortodoksižen hristanuskondan kaks' jumalanpertid^[1] oma kaičenus lidnas: kivine Pühän Jumalanmaman Katken (1913) i puine Mikulai-čudonsädajan (1909).

Lapsiden opendusen aluzkundad oma severz'-se päivkodid, kahesa keskškolad (nomerad 1, 2, 4, 6, 7, 19, 25, «Era»), škol-internat (nomer 28), lapsiden da norišton sädamižen šingotesen «Kristall»-keskuz, čomamahtoine škol, lapsiden da norišton sportškol. Tulunan agrarine tehnikum^[2], medicinine kolledž^[3] i Bratskan pedagogižen kolledžan filial oma lidnan professionaližen opendusen aluzkundoikš.

Homaičendad

Irdkosketused

Tulun Vikiaitas

	Irkutskan agjan lidnad
	Alaudinsk \| Alzamai \| Angarsk \| Baikal'sk \| Birüsinsk \| Bodaibo \| Bratsk \| Čerömhovo \| Irkutsk \| Kirensk \| Sajansk \| Sibirin Usol'je \| Slüdänk \| Svirsk \| Šelehov \| Zim \| Železnogorsk Ilimal \| Taišet \| Tulun \| Ust'-Ilimsk \| Ust'-Kut \| Vihorevk

[1] Tulunan pühäpertid sobory.ru-saital. (ven.)

[2] Tulunan agrarižen tehnikuman sait (tulunagri.ru). (ven.)

[3] Tulunan medkolledžan sait (тмк.образование38.рф). (ven.)

[1]

[2]

[3]