Arzamas

Arzamas
Арзамас
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2024)	103,629 ristitud
Pind	41,74 km²
Pämez'	Aleksandr Ščolokov; (tal'vku 2018—)
Telefonkod	+7−83 147-xx-xxx
Avtokod	52, 152
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Arzamas (ven.: Арзама́с, erz.: Эрзямас ош) om Venäman lidn, lidnümbrik da transporttesol'm Alalidnan agjan suves. Se om agjan koumanz' lidn eläjiden lugun mödhe, Arzamasan rajonan administrativižeks keskuseks mugažo (ei mülü sihe).

Istorii

Ristitun eländsijad oliba lidnan territorijal amussai. Mordvinalaižiden žilod oliba olmas 13. voz'sadaspäi i eliba tünäs kor'ben taga. 1578. voz' lugese nügüdläižen eländpunktan alusen vodeks oficialižen versijan mödhe, Arzamas mainitase sil vodel jo kuti röunlidnuz i ümbrišton keskuz. Saudihe lidnust Ivan Grazii-carin vn 1552 käskön mödhe. Eländpunktan nimi libub erzä-heimon nimitusespäi. Lidnanznam i flag ozutadas lidnan kaičendznamoičendad. Arzamas sai makundan lidnan statusad vl 1781.

Pertišton ezmäine plan oli pandud eloho vn 1823 lämoipalon jäl'ghe. 19. voz'sadan augotižes kümnehesai traktad zavodihe lidnas. Vl 1901 raudte tuli lidnha Alauz'lidnaspäi (Arzamas-1-stancii), vl 1909 «Moskv — Kazan'»-raudte radaškanzi (Arzamas-2-stancii). Vll 1954−1957 lidn oli Arzamasan agjan keskuseks.

Arzamas šingotase avtosauvomižel tegimil (sodasomuzavtod, kommunaližed avtod), ladimensauvomižen tegimel i avtopaloiden edheotandoil, sömtegimištol (leibtegim) i turizmal, mugažo kebnan mašinansauvomižen tegim (avtomatižed taignad, metizad, lämoipalonvastaine ladimišt, iknoiden i uksiden furnitur) i hoban fabrik ratas lidnas.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Töš-jogen korktal oiktal randal (ven.: Тёша 311 km pitte, Okan oiged ližajogi), 150 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Matkad Alauz'lidnhasai om 104 km pohjoižhe orhal, 112 km avtotedme vai 110 km raudtedme. Lähembaine lidn om Perevoz 50 km pohjoižpäivnouzmha orhal, 58 km avtotel vai raudtel.

«Alauz'lidn — Saransk»-mante ümbärdab lidnad päivnouzmaspäi, raudted — päivlaskmaspäi i pohjoižespäi. Kaks' päraudtestancijad: Arzamas-1 lodehližel röunal i Arzamas-2 pohjoižpäivnouzmaižel röunal.

Klimat om ven kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +5,8 C°, kezakun-elokun +17,0..+19,2 C°, tal'vkun-uhokun −5,2..−6,7 C°. Ekstremumad oma −42,2 C° (viluku) i +38,2 C° (heinku). Kezaaigan minimum om −2,3 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +9,6 C° (tal'vku). Ei voi panda halad kezaaigan heinkus vaiše (minimum om +1,3 C°). Paneb sadegid 460 mm vodes, enamba kezakus-elokus (52..55 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (23..27 mm kus).

Tobmuz

Arzamas om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks.

Lidnümbrikon tobmuden pämez' om sen Administracijan pämez' (mer). Edeline mer om Mihail Muhin (viluku 2017 — kül'mku 2018). Kaik rahvaz valičeb lidnan Duman ezitajid videks vodeks. Lidnan Duman ezimez' om Igor' Plotičkin vn 2017 heinkuspäi. Edeline Duman ezimez' om Tat'jana Parusova (reduku 2015 — heinku 2017).

Eläjad

Vl 1939 lidnan ristitišt oli 26 tuhad eläjid, vl 1959 — 41 518 eläjad. Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 106 362 ristitud, vn 2021 — 104 908 ristitud. Kaik 104 547 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 112 tuhad eläjid vll 1991−1997.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2010): venälaižed — 97,4 %, ukrainalaižed — 0,4 %, toižed rahvahad — 1,7 %, rahvahuden ozutandata — 0,5 %.

Ortodoksižen hristanuskondan Spasan Toižetamižen mez'jumalankodin ansambl' Arzamasan keskuzpalas, nell' tošt jumalankodid (nüg. kaks' oma avaitud) pühäpertidenke^[1], Eläbzdusen päjumalanpert', kaks'toštkümne jumalanpertid i kaks' časounäd oma kaičenus i saudud lidnas.

Professionaližen opendusen aluzkundad oma Arzamasan ladimensauvomižen^[2] i medicinine^[3] kolledžad, Arzamasan kommertiž-tehnine tehnikum, Arzamasan politehnine institut i verhiden lidnoiden üläopendusen aluzkunoiden nell' filialad (Alalidn, Moskv) oma avaitud lidnas.

Galerei

Lidnan Duman sauvuz (2011)
Sündun Eläbzdusen päjumalanpert' i Jumalanmaman «Eläbzoitai purde»-jumalaižen pühäpert' (oiktalpäi), vn 2005 nägu
Arzamasan mašinansauvomižen tegim vl 2009
Arzamasan ladimensauvomižen tegim vl 2015
Arzamasan politehnine institut (2012)
Arzamasan dramteatr (2015)
«Plaza»-torguindkeskuz (2011)
Arzamas-1-päraudtestancii vl 2014
Arzamas-2-päraudtestancii vl 2010

Homaičendad

Irdkosketused

Lidnan tobmuden portal (arzamas.nobl.ru). (ven.)

Arzamas Vikiaitas

	Alalidnan agjan lidnad
	Alauz'lidn \| Arzamas \| Balahn \| Bogorodsk \| Bor \| Čkalovsk \| Dzeržinsk \| Gorbatov \| Gorodec \| Knäginino \| Kstovo \| Kulebaki \| Liskovo \| Lukojanov \| Navašino \| Pavlovo \| Perevoz \| Pervomaisk \| Sarov \| Semönov \| Sergač \| Šahunj \| Zavolžje \| Uren' \| Vetlug \| Viks \| Volodarsk \| Vorsm

[1] Arzamasan pühäpertid sobory.ru-saital. (ven.)

[2] Arzamasan ladimensauvomižen kolledžan P.I. Plandinan nimed sait (apk.edusite.ru). (ven.)

[3] Arzamasan medicinižen kolledžan sait (arzmedcol.ru). (ven.)

[1]

[2]

[3]