Jamaik

Jamaik
Jamaica

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Kingston
Eläjiden lugu (2018)	2,812,090 ristitud
Pind	10,991 km²
Kel'	anglijan
Valdkundan pämez'	Karl Koumanz'
Päministr	Endrü Holness
Religii	hristanuskond
Valüt	jamaikan dollar (JMD)
Internet-domen	.jm
Telefonkod	+1−876
Aigvö	UTC−5

Jamaik (angl.: Jamaica [dʒəˈmeɪkə]) om sar'hine valdkund Keskuzamerikas, keskel Kariban mert, Kubalpäi suvhe. Pälidn da kaikiš suremb lidn om Kingston.

Istorii

Vn 1962 elokun 6. päiväl Jamaik tedištoiti ripmatomudes Sures Britanijaspäi. Sil-žo päiväl Jamaik sai ičeze Konstitucijan. Valdkundan nimituz libub saren aravakan indejižes Haimaka-nimespäi «purtkiden ma».

Valdkundan üks'jäine Konstitucii om olmas vspäi 1962. Se om väges möhembaižidenke vajehtusidenke, jäl'gmäine Konstitucijan udištamine oli vl 2015.

Geografijan andmused

Jamaikan topografine kart.

Jamaik sijadase ühtennimižel sarel 145 km suvhe Kuban randaspäi, 160..190 km päivlaskmha Haitišpäi da 290 km suvipäivnouzmha Kaimanan Sarišpäi. Jamaik-sar' om 248 km pitte da 84 km levette.

Valdkundan randad lainištab Atlantižen valdmeren Kariban meri. Randanpird om 1022 km.

Mouckivine plato otab läz kaht koumandest Jamaikan territorijad. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Blu Mauntin-mägi, 2256 m kortte valdmeren pindan päl. Äi ojid da penid jogid jokstas sarel.

Londuseližed pävarad oma boksitad.

Politine sistem

Jamaikan parlamentan südäimes (Kingston-lidn).

Ohjandusen form om unitarine parlamentine konstitucine monarhii. Valdkundan pämez' om Suren Britanijan Elizavet Toine-kunigaznaine, hän kandab «Jamaikan kunigaznaine»-arvnimen. Hänen ezitai om sijaline pämez', jenaral-gubernator. Vl 2014 Patrik Allen om pandud jenaral-gubernatoraks.

Jamaikan parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Senat (angl.: Senate of Jamaica), se mülütab 21 ühtnijad, sidä kesken päministran nevondan mödhe — 13 kandidatad, oppozicijan lideran nevondan mödhe — 8, pandas radsijha jenaral-gubernatoral. Alakodi om Ezitajiden Kodi (angl. House of Representatives), heid om 63 ristitud, kaik rahvaz valičeb ezitajid videks vodeks. Parlamentan alakodin ezipartijan lider kändase päministraks (angl. Prime Minister of Jamaica).

Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2016 25. päiväl uhokud. Endrü Holness radab päministran vs 2016 keväz'ku 3. päiväspäi, hän oli jo päministran kaks' kud vl 2011, kül'mkus i tal'vkus.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Jamaikan administrativiž-territorialine jagand.

Jamaik jagase 14 tulendaks (angl.: parish). Tulendad ühtenzoittas koumhe istorižhe grafkundha: Kornuoll, Midlseks da Surrei.

Eläjad

Jamaikas elädas jamaikalaižed. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 2 930 050 eläjad. Ristitišt poleneb emigracijan tagut verhiže maihe.

Augotižlibundan mödhe (2011): afrikalaižed — 92,1%, segoitadud augotižlibundanke — 6,1%, indijalaižed — 0,8%, toiženke augotižlibundanke — 0,4%, märhapanendata — 0,7%.

Uskondan mödhe (2011): erazvuiččed protestantad — 64,8%, riman katolikad — 2,2%, Jehovan tundištajad — 1,9%, rastafarilaižed — 1,1%, toižed uskojad — 6,5%, religijatomad — 21,3%, märhapanendata — 2,2%.

Toižed sured lidnad (enamba 70 tuh. ristituid vl 2012, surembaspäi penembha): Spaniš Taun, Portmor, Montego Bei. Vl 2012 kaikes Jamaikas oli 102 lidnad. Lidnalaižiden pala om 56,3% (2020).

Ižanduz

Jamaikan päeksport om ratud korundad, boksitad (5nz' sija mail'mas), alüminii, kivivoin ümbriradmižen produktad, himižed heretused; toine eksport — rom, sobad, sahar, kofe.

Irdkosketused

• Jamaikan Valdkundan oficialine sait (gov.jm). (angl.)
• Jamaikan sijaližiden ohjastusiden oficialine portal (ksac.gov.jm). (angl.)
• Elizavetan Toižen kuti Jamaikan Kunigaznaižen lehtpoled oficialižel royal.gov.uk-saital. (angl.)