Dominikanine Tazovaldkund

Dominikanine Tazovaldkund
República Dominicana
Flag;	Valdkundznam;
Pälidn	Santo Domingo
Eläjiden lugu (2018)	10,298,756 ristitud
Pind	48,670 km²
Kel'	ispanijan
Valdkundan pämez'	Luis Abinader
Päministr	eile olmas
Religii	hristanuskond
Valüt	Dominikanižen Tazovaldkundan peso (DOP)
Internet-domen	.do
Telefonkod	+1−809, +1−829, +1−849
Aigvö	UTC−4

Dominikanine Tazovaldkund (isp.: República Dominicana [reˈpuβlika ðominiˈkana], se om täuz' oficialine nimituz), om valdkund Kariban meren randal. Se otab Haiti-saren koume nelländest päivnouzmpoles. Valdkundan pälidn da kaikiš suremb lidn om Santo Domingo.

Istorii

Vn 1844 27. päiväl uhokud Dominikanine Tazovaldkund tedištoiti ičeze ripmatomudes Haitišpäi.

Vozil 1962 i 1963 sodakukerdused oliba valdkundas. AÜV:oiden sodaväged kontroliruiba Dominikaništ Tazovaldkundad vozil 1916−1924 da 1965 (semendku-sügüz'ku).

Jäl'gmaine Konstitucii^[2] om 39nz' lugul vspäi 1844, se om hüvästadud parlamental vn 2015 13. päiväl heinkud i om väges vajehtusita.

Geografijan andmused

Dominikanine Tazovaldkund om mavaldkundröunoiš Haitinke päivlaskmas, röunan piduz — 376 km. Mererandan pird om 1288 km. Puerto Riko-sar' sijadase päivnouzmpoles Mon-sal'men kal't, nece om AÜV:oiden rippui territorii.

Rel'jef om mägikaz tobjimalaz. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Duarte-mägenoc, 3087 m ü.m.t. kortte. Kaikiš madalamb čokkoim om Enrikiljo-järven pind man suvipäivlaskmas 44 m a.m.t., valdmeren pindan al.

Klimat om tropine. Paneb sadegid 1500 mm vodes (2540 mm pohjoižpäivnouzmaižil pautkil, 760 mm suvipäivlaskmas). Voden keskmäine lämuz om +25 C° (+21° keskmägil, +28° mererandal), ei oleskelend haloid.

Londuseližed pävarad oma metallad (boksitad, raudkivend, nikel', titan, vas'k, kuld, hobed); toižed varad oma keitandsol, sauvondgips.

Politine sistem

Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (isp.: Presidente de la República Dominicana). Prezident paneb ministrid da provincijoiden pämehid radsijha. Kaik rahvaz valičeb prezidentad i varaprezidentad nelläks vodeks, kahtenden strokun voimuz om olmas.

Parlament om kaks'kodine Nacionaline Kongress (isp.: Congreso Nacional de la República Dominicana). Üläkodi om Senat (Senado), 32 ühtnijad nelläks vodeks, üksin kaikuččes provincijaspäi. Alakodi om Ezitajiden Kodi (isp.: Cámara de Diputados) 190 deputatanke. Kaik rahvaz valičeb sen ühtnijoid nelläks vodeks.

Käskuzkundaližen tobmuden pä om Ülembaine käskuzkund (isp.: Poder Judicial de la República Dominicana).

Valdkundan päjärgvaličendad oliba vn 2020 5. päiväl heinkud, valitihe parlamentan ühtnijoid, prezidentad i municipalitetoiden tobmut ühten aigan. Luis Abinader om nügüdläine prezident vs 2020 elokun 16. päiväspäi, sai 52,51% änid, nece hänen ühtenz' strok om.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Dominikanižen Tazovaldkundan administrativiž-territorialine jagand.

Valdkund jagase 31 agjaks (provincijaks) ühtenke pälidnanke (Nacionaline ümbrik). Agjad alajagasoiš 159 municipalitetaks (isp.: municipio, päiči pälidnas).

Eläjad

Dominikanižes Tazovaldkundas elädas dominikanilaižed. Vl 2014 kaik 10 349 741 ristitud elihe valdkundas.

Ristitišt augotižlibundan mödhe (2014): segoitadud rodul — 70,4% (mestizo i indejalaižed 58%, mulatad 12,4%), afrikalaižed 15,8%, evropalaižed — 13,5%, toižed rahvahad — 0,3%.

Uskojad (2017): riman katolikad — 47,8%, ateistad — 28%, protestantad — 21,3%, toižed uskojad — 2,2%, uskondan ozutandata — 0,7%.

Dominikanižen Tazovaldkundan toižed sured lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe^[3], surembaspäi penembha): Santjago de los Treinta Kabaljeros, Los Al'karrisos, Iguei, Konsepsion de la Veg, San Kristobal'. Kaik om 34 lidnad enamba 30 tuh. ristitištonke. Lidnalaižiden pala om 82,5% (2020).

Ižanduz

Dominikanižen Tazovaldkundan ekonomik om ühtenz' vai kahtenz' surtte Keskuzamerikan da Kariban meren maiden keskes.

Vl 2009 Dominikanižen Tazovaldkundan päeksport oli sobad (20%), medicinine instrument (17%); toine eksport — sigarad, kakao, elektromašiništ, cement, vas'k.

Homaičendad

↑ ^1,0 ^1,1 Dominikanižen Tazovaldkundan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)
↑ Dominikanižen Tazovaldkundan Konstitucijan tekst constituteproject.org-saital. (angl.)
↑ Oficina Nacional de Estadística: IX Censo Nacional de Población y Vivienda 2010. Volume I: Informe General. Santo Domingo 2012, Lpp. 35−45. (PDF; 5,4 MB). (isp.)

Irdkosketused

Dominikanine Tazovaldkund Vikiaitas

	Pohjoižamerikan valdkundad
	Pohjoižamerikan valdkundad Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad (AÜV) \| Antigua da Barbud \| Bagaman Sared \| Barbados \| Beliz \| Dominik \| Dominikanine Tazovaldkund \| Gonduras \| Grenad \| Gvatemal \| Haiti \| Jamaik \| Kanad \| Kostarik \| Kuba \| Meksik \| Nikaragua \| Panam \| Sal'vador \| Sent Kits da Nevis \| Sent Lüsii \| Sent Vinsent da Grenadinad \| Trinidad da Tobago

[ciadr-1] 1,0 ^1,1 Dominikanižen Tazovaldkundan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[2] Dominikanižen Tazovaldkundan Konstitucijan tekst constituteproject.org-saital. (angl.)

[3] Oficina Nacional de Estadística: IX Censo Nacional de Población y Vivienda 2010. Volume I: Informe General. Santo Domingo 2012, Lpp. 35−45. (PDF; 5,4 MB). (isp.)

[1]

[2]

[3]