Argentin

Argentinan Tazovaldkund
República Argentina

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Buenos Aires
Eläjiden lugu (2018)	44 694 198 ristitud
Pind	2 766 890 km²
Kel'	ispanijan
Valdkundan pämez'	Maurisio Makri
Päministr	Markos Penja
Religii	hristanuskond
Valüt	argentinan peso (ARS)
Internet-domen	.ar
Telefonkod	+54
Aigvö	UTC−3

Argentin (isp.: Argentina), täuz' oficialine nimituz — Argentinan Tazovaldkund (isp.: República Argentina), om valdkund Suviamerikas. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Buenos Aires.

Istorii

Vn 1816 9. päiväl heinkud Argentin tedištoiti ičeze ripmatomudes Ispanijaspäi.

Geografijan andmused

Argentinan topografine kart.

Argentin om mavaldkundröunoiš Čilinke päivlaskmas (röunan piduz — 6691 km), Bolivijanke (942 km) da Paragvainke (2531 km) pohjoižes, Brazilijanke (1263 km) da Urugvainke (541 km) pohjoižpäivnouzmas. Ühthine röunoiden piduz — 11,968 km. Valdkundan päivnouzmaižed randad lainištab Atlantine valdmeri. Randanpird — 4989 km.

Kaikiš korktemb čokkoim om Akonkagua-mägenoc, 6960 m valdmeren pindan päl.

Londuseližed pävarad oma kivivoi, metallad (raudkivend, vas'k, tin, hahktin, cink, uran), mahuz.

Tobmuden organad

Ohjandusen form om federativine prezidentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (isp.: Presidente de la Nación Argentina). Kaik rahvaz valičeb händast nelläks vodeks.

Parlament om kaks'kodine Nacionaline Kongress (isp.: Congreso de la Nación Argentina). Üläkodi om Senat (Senado) 72 ühtnijanke kudeks vodeks, kaik rahvaz valičeb koumandest kaikuččel kahtel vodel. Alakodi om Eztajiden kodi (Cámara de Diputados) 257 ühtnijanke nelläks vodeks, kaik rahvaz valičeb sen pol't kaikuččel kahtel vodel.

Nügüdläine Argentinan prezident om Maurisio Makri, varaprezident — Gabriela Miketti, päministr om Markos Penja, kaik koume ratas nenil radnikusil vn 2015 tal'vkun 10. päiväspäi. Edeline prezident om Kristina Kiršner (10.12.2007−10.12.2015), edeline varaprezident om Amado Budu (10.12.2011−10.12.2015).

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Argentinan administrativiž-territorialine jagand.

Argentin jagase 23 agjaks (provincijaks), sen ližaks 1 pälidnan avtonomine Buenos Aires-ümbrik om olmas.

Eläjad

Argentinas elädas argentinalaižed. Vl 2010 eläjiden lugu oli 40 091 359 ristitud.

Augotižlibund (2010): evropalaižed (Ispanijaspäi i Italijaspäi tobjimalaz) da mestizo — 97,2%, indejalaižed — 2,4%, afrikalaižed — 0,4%. Religijan mödhe 92% eläjid oma Riman katolikad (vaiše videndez tuleb pühäpertihe), protestantad — 2%, judaizman uskojad — 2%, toižed uskojad — 4%.

Toižed sured lidnad (vl 2007, surembaspäi penembha): lidnad-millionerad oma Kordov, Rosario; enamba 500 tuh. ristituid — Mendos, San Migel' De Tukuman, La Plat, Mar Del' Plat.

Ekonomik

Vl 2012 Argentinan päeksport oli soi da soivoi (22%), avtod da toižed likkuimed (10%), kukuruz (6%); toine eksport — kivivoi (5%), fruktad, lehmänliha da nahkad.

Irdkosketused

• Argentinan Tazovaldkundan oficialine portal (argentina.gob.ar). (isp.)