Abu Dabi

Abu Dabi
ابوظبي
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Araban Ühtenzoittud Emiratad
Eläjiden lugu (2023)	1,807,000 ristitud
Pind	972 km²
Pämez'	Halifa ibn Zaid al'-Nahajan; (2004—)
Telefonkod	+971−2
Aigvö	UTC+4

Abu Dabi (arab.: ابوظبي [ɐˈbuˈðˤɑbi]) om Araban Ühtenzoittud Emiratoiden pälidn (pordaigaline vspäi 1971, kaikenaigaine vspäi 1996). Se om valdkundan kahtenz' surtte lidn (Dubain jäl'ghe), mugažo ühtennimižen emiratan pälidn (vspäi 1793). Lidnaglomeracijas elädas pol'tošt millionad ristituid.

Lidn om järedan kivivoinsamižregionan administrativine, finansine, transportine da ohjanduzkeskuz.

Istorii

Enččed eländpunktad lidnan territorijal oliba olmas 3. voz'tuhaspäi edel meiden erad.

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud läz 1760. vot, ei edahan reskveden manalaižes purtkespäi. Hätken aigan eläjiden rad oli kalan püdo i hel'men samine. Vl 1958 löutihe kivivoin ezmäižid manalaižid pöudoid lidnan ümbrištos. Vl 1968 levitandan ezmäine plan tuli väghe, lidn šingotaškanzi lujas.

Tegimed oma saudud ezilidnoiš: kivivoinhimine kompleks (Umm Enn Nar), cementantegim, torvenvanundan i laivansauvomižen tegimed (El' Mussafah).

Geografijan andmused

Lidn sijadase sarel, Persijan lahten suvirandal, 27 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Sen ezilidnad ottas Arabijan pol'saren lähižid randoid. Sarelpäi kontinenthasai om kilometran nelländez matkad, ned ühtenzoittas koumel sildal. Völ kaks' levedad sildad ühtenzoittas Abu Dabi-sart lähembaižidenke Al'-Rim- i Saadijat-saridenke.

Klimat om letetazangišton räk kuiv, päivoikaz vodes läbi. Kaks'kümne puištod da viherzoittud territorijad om lidnas, kasteltas kaikid niid. Voden keskmäine lämuz om +28,1 C°, semendkun-sügüz'kun +31,8..+35,5 C°, tal'vkun-uhokun +19,1..+21,1 C°. Ekstremumad oma +5,4 C° (viluku, uhoku) i +50,0 C° (kezaku). Il'man lämuz voib ületada +42 C° keväz'kus-redukus miččel taht kul, ei voi olda madalamb mi +19 C° kezakus-sügüz'kus. Paneb sadegid 50 mm vodes, läz kaikid tal'vkus-keväz'kus (8..13 mm kus), 5 mm sulakus, i vaiše nell' millimetrad semendkuspäi kül'mkuhusai. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 50..55 % röunoiš sulakus-elokus, 65..69 % kül'mkus-uhokus.

Tobmuz

Pälidnan sijaduz Abu Dabin emiratas vn 2013 kartal

Kaik nell'kümne lidnrajonad da ezilidnad sijadasoiš Abu-Dabi-sarel, kontinental da lähižil saril. Municipalitetan pind om 972 km².

Lidnan da valdkundan pämez' (emir) om Halifa ibn Zaid al'-Nahajan vn 2004 kül'mkun 3. päiväspäi.

Eläjad

Vl 1960 Abu Dabin eläjiden lugu oli 25 tuhad ristituid, vl 2003 — 552 000 ristituid, vl 2013 — 921 tuhad ristituid. Lindfartaliden pind om 67 km². Vl 2015 kaik 1,15 mln ristituid elihe ezilidnoidenke. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Vl 2013 nell' eläjad videspäi oliba immigrantad.

Kaikiš suremb pühäpert' om islaman Zaid-šeihan sur' mečet'.

Lidn om üläopendusen znamasižeks keskuseks. Sijaližed aluzkundad oma valdkundaline Halifan universitet^[1] (vspäi 2017, 5 tuh. üläopenikoid), privatine Abu Dabin universitet^[2] (Halif-ezilidnas, alusenpanend 2003, 8 tuh. üläopenikoid) i Ratud intellektan universitet Muhammad ibn Zaidan nimed diplomanjäl'ghižen opendusen täht Masdar-ezilidnas (alusenpanend 2019). INSEAD-biznesškolan, Nju Jorkan i Parižan universitetoiden kampusad oma avaitud lidnas mugažo. Valdkundan Tehnologižiden kolledžiden (aluz om pandud vl 1988) üks' kampus 16:späi radab pälidnas.

Transport

Avtobusad, laivad, punolendimed i taksid oma kundaližeks transportaks lidnan südäimes. Avtoted oma levedad, om koume ted kaikuččes poles. Vspäi 2013 metropoliten sauvose lidnas, metron jono (18 km raudted) da kebnan metron kaks' jonod (28 km raudted, 45 stancijad) radaškatas lidnas da sen kaimdailidnoiš ezimeletaden vodele 2033. Kiruhte ühtenzoitab lidnad Dubainke.

Rahvahidenkeskeine civiline Abu Dabi-lendimport^[3] (AUH / OMAA, 23 mln passažiroid vl 2015, 711 tuh. tonnoid jüguid vl 2021) sijadase koumekümnes kilometras päivnouzmha lidnan keskuzpalaspäi. Sišpäi tehtas reisid mail'man äjihe maihe, enamba islamanuskojiden maihe da Indijha, mugažo Arabijan pol'saredme.

Galerei

Emiratoiden pert'kulu (2019)
Zaid-šeihan sur' mečet', vn 2013 nägu
Nju Jorkan universitetan Abu Dabiš südäin vl 2021
Čomamahton Luvr Abu Dabi-muzejan südäin (2022)
Yas Marina Circuit-voibištelendtrass vl 2012
Rahvahidenkeskeine Abu Dabi-lendimport vl 2024
Keskuzline avtobusstancii vl 2023

Homaičendad

↑ Halifan universitetan sait (ku.ac.ae) (angl.)
↑ Abu Dabin universitetan sait (adu.ac.ae) (angl.) (arab.)
↑ Rahvahidenkeskeižen Abu Dabi-lendimportan sait (abudhabiairport.ae). (arab.) (angl.)

Irdkosketused

Lidnan da sen emiratan oficialine portal (tamm.abudhabi). (arab.) (angl.)

Abu Dabi Vikiaitas

	Azijan pälidnad
	Abu Dabi \| Amman \| Ankar \| Astan \| Ašhabad \| Bagdad \| Baku \| Bandar Seri Begavan \| Bankok \| Beirut \| Biškek \| Dakk \| Damask \| Dili \| Doh \| Džakart \| Dušanbe \| El' Kuveit \| Hanoi \| Islamabad \| Jerevan \| Jerusalim \| Kabul \| Katmandu \| Kuala Lumpur \| Male \| Manam \| Manil \| Maskat \| Naip'jido \| Nikosii \| Pekin \| Phen'jan \| Pnompen' \| Rijad \| Sanaa \| Seul \| Singapur \| Šri Džajavardenepura Kotte \| Taškent \| Tbilis \| Tehran \| Thimphu \| Tokio \| Ulanbatar \| Uz' Deli \| V'jent'jan

[1] Halifan universitetan sait (ku.ac.ae) (angl.)

[2] Abu Dabin universitetan sait (adu.ac.ae) (angl.) (arab.)

[3] Rahvahidenkeskeižen Abu Dabi-lendimportan sait (abudhabiairport.ae). (arab.) (angl.)

[1]

[2]

[3]