Irbit

Irbit
Ирбит

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2025)	36,178 ristitud
Pind	64,23 km²
Pämez'	Nikolai Judin (sügüz'ku 2018—)
Telefonkod	+7−34 355-xx-xxx
Avtokod	66, 96, 196
Aigvö	UTC+5 (MSK+2)

Lidnan da sen ümbrišton nägu kaimdajaspäi edel 2006. vot

Irbit (ven.: Ирби́т «keragan taho» sibirin totaran kelespäi) om Venäman lidn da lidnümbrik (vhesai 2021 municipaline «Irbit-lidn»-ühtnik) Sverdlovskan agjan päivnouzmas. Se om Irbitan municipaližen ümbrikon administrativižeks keskuseks mugažo (edel 2025. vot municipaližen ühtnikan, edel 2006. vot — rajonan), ei mülü sihe.

Istorii

Irbitan motociklantegimen kontor vl 2011

Amuižed eländsijad oliba olmas lidnan sijas bronzaigan, 2. voz'tuhaspäi edel meiden erad. Arheologad tedoidas Irbitan lidnuden jändusid. 13. voz'sadhasai mansilaižed oliba enambuses nenil tahoil, sid' sibirin totarlaižed eliba Erbejanjurtas (ven.: Ирбеевский юрт). Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud Irbei-slabadaks (ven.: Ирбеевская слобода) sirdanikoil Pohjoižes da Keskuzližes Venämaspäi vl 1631. Aigan mändes nimitaškanzihe Irbitan slabadaks (ven.: Ирбитская слобода) jogen mödhe. Oli tetab Irbitan jarmankal vspäi 1643, se oli kahtenz' surtte Alauz'lidnan jarmankan jäl'ghe i lopihe vl 1929. Slabad' sai lidnan statusad Irbit-nimenke vn 1775 Jekaterina II-imperatornaižen käskön mödhe toras Jemel'jan Pugačovan joukuid vaste. Kadoti torguindznamoičendad Transsiban sauvondan jäl'ghe, sen «Jekaterinburg — Tümen'»-keskust mäni seičemekümnes kilometras suves. Raudte ühtenzoiti lidnad Jekaterinburganke vaiše vl 1916. Vspäi 1963 lidn alištub agjan tobmudele.

Irbit šingotase himiž-farmaceftižel tegimel, mecan varhapanendal, sömtegimištol (maidtegim, leibäntegim) i turizmal (kaks' sadad istorižid pertid, dramteatr i nell' muzejad). Edel 1992. vot kaikiš järedamb edheotand oli Irbitan motociklantegim (kahesha tuhazesai radnikoid, 70 tuhazesai «Ural»-motociklid vodes), nügüd' pen' edheotand. Sauptihe järedad avto- da traktorližavedamiden tegint 1990-nzil vozil, mugažo stökoltegint (1,3 tuh. radnikoid).

Geografijan andmused

Irbitan lidnümbrikon sijaduz agjas vn 2018 kartal

Lidn sijadase ümbärdajan ümbrikon keskuzpalan pohjoižpäivnouzmas, Uralantaguižes, Turan tazangištol, Irbit-jogen (171 km pitte) lanktendan sijas Nic-jogehe (ven.: Ница, 262 km pitte, Turan oiged ližajogi, Obin hurapol'ne bassein), neniden jogiden oiktoil randoil, 80 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Matkad Jekaterinburghasai om 174 km suvipäivlaskmha orhal, 198 km avtotedme vai raudtedme. Lähembaine lidn om Turinsk vižkümne viž kilometrad pohjoižpäivnouzmha orhal, 64 km avtotedme vai raudtel.

Tobmuz

Irbit om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks.

Lidnümbrikon tobmuden pämez' om sen Administracijan pämez'. Nikolai Judin radab lidnan Administracijan pämehen vn 2018 sügüz'kuspäi. Edeline Administracijan pämez' om Gennadii Agafonov, radoi vn 2018 sügüz'kuhusai. Lidnan Duman ezimez' om Pavel Tomšin vn 2017 redukuspäi. Edeline Duman ezimez' om Nikolai Vasil'jev, radoi vn 2017 redukuhusai.

Eläjad

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 38 357 ristitud, vn 2021 — 37 009 ristitud. Kaik 37 443 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 49..53 tuhad eläjid vll 1970−1996 (53 tuh. rist. vl 1987).

Rahvahad (ozutadud rahvahudenke vl 2010): venälaižed — 97,1 %, totarlaižed — 1,1 %, toižed rahvahad — 1,8 %.

Ortodoksižen hristanuskondan koume pühäpertid ratas lidnas, nellänz' om sauvomas. Islaman loičendpert' om avaitud.

Openduz

Lapsiden opendusen aluzkundad oma kaks'kümne nimitadud i nomeruidud päivkodid (nomer 2, 5..7, 9..11, 13, 14, 16, 19..23, 25..29), kaks' aluzškolad (nomer 3 i 5), kuz' keskškolad (nomer 1, 8, 9, 10, 13, 18), specialine korrekcine škol, lapsiden sädamižen «Kristall»-keskuz, lidnantagaine tervehtai Salüt-openduzkeskuz («Praznikambuškeluz»), norišton keskuz, motokul'turan Motodom-keskuz («Motokodi»), muzikškol, čomamahtoine škol, lidnan sportškol.

Professionaližen opendusen aluzkundad: Irbitan gumanitarine kolledž, Irbitan motocikletine tehnikum, Irbitan politehnikum (tehnikum), Sverdlovskan agjan medicinižen kolledžan filial.

Galerei

• 
  Irbitan istoriž-etnografine muzei, kahtenz' sauvuz (2015)
• 
  Eläban Eziauguižen Stroican jumalanpert' lidnan kaumžomal, vn 2012 nägu (letihe vspäi 1835, ei olend sauptud nevondkundaližen aigan)
• 
  Irbitan himiž-farmaceftine tegim vl 2013
• 
  «Passaž»-torguindkeskuz (2014, istorine Irbitan jarmankan päpavil'jon)
• 
  Irbitan municipaline dramteatr A.N. Ostrovskijan nimed (2011)

Irdkosketused

• Municipaližen ühtnikan Duman oficialine sait (irbitduma.ru). (ven.)
• Municipaližen ühtnikan Administracijan oficialine sait (moirbit.ru). (ven.)