Odess

Odess
Одеса (ukr.)
Одесса (ven.)
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Ukrain
Eläjiden lugu (2013)	1,014,912 ristitud
Pind	236 km²
Pämez'	Gennadii Truhanov; (2014—)
Telefonkod	+380−48
Avtokod	BH/16
Aigvö	tal'vel UTC+2,; kezal UTC+3

Odess (ukr.: Одеса) om lidn Ukrainan suvipäivlaskmas. Se om valdkundan koumanz' lidn eläjiden lugun mödhe, järed kul'turine da tedoline keskuz, tegimišton keskuz, lebutahoiden lidn. Mugažo Odessan agjan administrativine keskuz, om agjan palaks. Sodavägiden hoštusen lidn.

Istorii[vajehta | vajehtada lähte]

Eländpunkt om olmas vlpäi 1794.^[2] Edel 1795 vot lidn nimitihe Kacübijv, möhemba — Hadžibei^[3]. Voib olda, miše «Odess»-nimi om sündnu sanskritan «Godesha»-sanaspäi (Godesa).^[4]

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada lähte]

Lidn sijadase Mustmeren lodehližel randištol, Odessan lahten randoil. Kaikiš suremb Ukrainan portoišpäi. Odess om järed avtote- da raudtesol'm.

Galerei[vajehta | vajehtada lähte]

«Odess»-adivpert' da merivagzal
Odessan kinostudii
Odessan päraudtestancijan pert'

Lidnan praznikad[vajehta | vajehtada lähte]

Lidnan päiv oigendase kaikuččel vodel sügüz'kun 2. päivän. Praznik levigandeb kaiked lidnadme. Gala-koncert Potömkin-pordhil fejerverkanke lopib praznikad tradicijan mödhe.

Odessan päzutandan päiv (saksalaiž-fašistižiš anastajišpäi) oigendase kaikuččel vodel sulakun 10. päiväl (sodaoperacii Odessan päzutandha näht oli vl 1944).

Jumorin (Nagrandanpäiv). Nece praznik oigendase kaikuččel vodel sulakun 1. päiväl. Tradicijan mödhe sulakun 1. päiv tedištoitase lebupäiväks (jäl'ghiženke radinpäivänke lähembaižen sobatan aigan). Specifine Odessan jumor om tetab «Odessan plejad»:an aigalpäi. Jumorinale tuleb äi turistoid.

Arman-Emmanuel' dü Plessi, Rišelje-gercog (1766−1822), Francijan da Venäman valdkundaline šingotai, oli sündnu vl 1766 sügüz'kun 25. päiväl Parižha.
Vl 1789 mugoižen-žo päiväl De Ribas-generalan jouk anasti Hadžibei-lidnuz turkoil, se-žo Odess linneb, miččen hüvinolendan alusen pani tutab Dük de Rišelje.
Sügüz'kun 25. päiv om Odessan praznik (lidnan päiv) erižtel (ilokaz kelenvänd Odessan päzutand lebujoišpäi om sidotud necen päivänke; sihe azjaha kacmata, lebutaho-lidn om avaitud vodes läbi lebujoiden da tuleskelijoiden täht).

Sebruzlidnad[vajehta | vajehtada lähte]

Odessal om 25 sebruzlidnad^[5]:

Egipt Aleksandrii, Egipt, 1968
AÜV Baltimor, AÜV, 1975
Kitai Cindao, Kitai, 1993
Armenii Jerevan, Armenii, 1995
Italii Genui, Italii, 1972
Izrail' Haif, Izrail', 1992
Japonii Jokoham, Japonii, 1965
Moldov Kišinöv, Moldov, 1994
Indii Kolkat, Indii, 1986

Romanii Konstanc, Romanii, 1991
Sur' Britanii Liverpul', Sur' Britanii, 1957
Pol'šanma Lodz', Pol'šanma, 1993
Francii Marsel', Francii, 1973
Kipr Nikosii, Kipr, 1996
Suomenma Oulu, Suomenma, 1957
Grekanma Pirei, Grekanma, 1993
Saksanma Regensburg, Germanii, 1990
Izrail' Roš ha Ain, Izrail', 2006

Mad'jaranma Seged, Mad'jaranma, 1977
Horvatii Split, Horvatii, 1964
Turkanma Stambul, Turkanma, 1997
Livii Tripoli, Livii
Ispanii Valensii, Ispanii, 1981
Kanad Vankuver, Kanad, 1971
Bolgarii Varn, Bolgarii, 1958

Partnörlidnad[vajehta | vajehtada lähte]

Odess sädi kožmust 18 partnörlidnanke^[6]:

Vaugedvenäma Brest, Vaugedvenäma, 2004
Pol'šanma Gdan'sk, Pol'šanma, 1996
Litvanma Klaiped, Litvanma, 2004
Kipr Larnak, Kipr, 2004
Grekanma Lefkad, Grekanma
Slovenii Lüblän, Slovenii

Vaugedvenäma Minsk, Vaugedvenäma, 1996
Venäma Moskv, Venäma, 1995
Kitai Ninbo, Kitai, 2008
Venäma Piter, Venäma, 2002
Venäma Rostov Donal, Venäma
Venäma Taganrog, Venäma, 1993

Estinma Tallidn, Estinma, 1997
Gruzii Tbilis, Gruzii, 1996
Čili Val'paraiso, Čili, 2004
Pol'šanma Varšav, Pol'šanma, 2010
Avstrii Ven, Avstrii, 2006
Venäma Volgograd, Venäma, 2001

Homaičendad[vajehta | vajehtada lähte]

↑ Ristitišton lugu vl 2013 vilukun 1. päiväl. — Odessan agjan statistikan ohjanduz (od.ukrstat.gov.ua). (ukr.)
↑ Venälaižen Ekaterinan II-imperatrican reskript vs 1794 semendkun 27. päiväspäi De-Ribas-viceadmiralan täht, miččes, toižen keskes, om kirjutadud: «Придав в пособие вам інженер-полковника Де-Волана, коего представленный план пристани и города Хаджибея утвердив, повелеваем приступить, не теряя времени, к возможному и постепенному произведению оного в действие».
↑ Верховна Рада. Облікова картка. Одеса. — Gska2.rada.gov.ua. (ukr.)
↑ Odess om «Härgan rand». — Lib.rus.ec. (ven.)
↑ Odessan sebruzlidnad. — Omr.gov.ua. (ukr.) (ven.)
↑ Odessan partnör-lidnad. — Omr.gov.ua. (ukr.) (ven.)

Irdkosketused[vajehta | vajehtada lähte]

Odess-lidnan oficialine sait (omr.gov.ua). (angl.) (ven.) (ukr.)

Odess Vikiaitas

Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe.

[nasod-1] Ristitišton lugu vl 2013 vilukun 1. päiväl. — Odessan agjan statistikan ohjanduz (od.ukrstat.gov.ua). (ukr.)

[2] Venälaižen Ekaterinan II-imperatrican reskript vs 1794 semendkun 27. päiväspäi De-Ribas-viceadmiralan täht, miččes, toižen keskes, om kirjutadud: «Придав в пособие вам інженер-полковника Де-Волана, коего представленный план пристани и города Хаджибея утвердив, повелеваем приступить, не теряя времени, к возможному и постепенному произведению оного в действие».

[3] Верховна Рада. Облікова картка. Одеса. — Gska2.rada.gov.ua. (ukr.)

[4] Odess om «Härgan rand». — Lib.rus.ec. (ven.)

[5] Odessan sebruzlidnad. — Omr.gov.ua. (ukr.) (ven.)

[6] Odessan partnör-lidnad. — Omr.gov.ua. (ukr.) (ven.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]