Tanzanii

Tanzanijan Ühtenzoittud Tazovaldkund
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania (suah.)
United Republic of Tanzania (angl.)
Flag;	Valdkundznam;
Pälidn	Dodom
Eläjiden lugu (2018)	55,451,343 ristitud
Pind	945,203 km²
Kel'	suahili, anglijan
Valdkundan pämez'	Samia Suluhu
Päministr	Kassim Madžaliva
Religii	hristanuskond, islam, paganuz
Valüt	tanzanijan šilling (TZS)
Internet-domen	.tz
Telefonkod	+255 (+007 Kenijaspäi da Ugandaspäi)
Aigvö	UTC+3

Tanzanii, oficialižikš — Tanzanijan Ühtenzoittud Tazovaldkund (suah.: Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, angl.: United Republic of Tanzania), om valdkund Päivnouzmaižes Afrikas. Sen pälidn om Dodom. Käskusenandajan da radonoigendajan tombuziden päaluskundad sijadase sigä. Verazmaiden sur'oigenduzkundad da bankad sijadase toižes, vanhas (1993-vodhesai) pälidnas, Dar Es Salamas.

Istorii

Vozil 1961 da 1963 Tanzanijan erazvuiččed palad tedištotiba ičeze ripmatomudes Sures Britanijaspäi.

Tanzanii-nimi om saudud sana, se om tehtud enččiden kolonijoiden kahtes nimespäi: Tanganjik da Zanzibar. Niišpäi, mugažo Pemb-saren ühtes, vn 1964 26. päiväl sulakud sädihe-ki Tanzanijad.

Geografijan andmused

Tanzanii röunatab Kenijan da Ugandanke pohjoižes, Ruandan, Burundin da Kongon Demokratižen Tazovaldkundanke päivlaskmas, Zambijan, Malavin da Mozambikanke suves. Indižen valdmeren randpol' om man päivnouzmas. Randanpird om 1424 km pitte.

Mägitazangištod oma enambuses valdkundan pindal. Kaikiš korktemb Afrikan čokkoim sijadase Kenijan röunal, se om Kilimandžaro-mägi, 5891,8 metrad meren pindan päl. Kaikiš järedambiden Afrikan järviden palad sijadase Tanzanijan röunoil: Viktorii-järv om pohjoižes, Tanganjik-järv sijadase päivlaskmas, Njas-järv läikab suves.

Londuseližed pävarad oma kivivoi, londuseline gaz, kivihil', raudkivend, tin, fosfatad, kuld, diamantad; toižed varad oma mec da gidroenergii.

Politine sistem

Ohjandusen form om unitarine konstitucine prezidentine tazovaldkund. Valdkundan da ohjastusen pämez' om prezident (suah.: Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, angl.: President of the United Republic of Tanzania). Ristitišt valičeb händast videks vodeks, enamba kaht strokud ei sa. Prezident paneb päministrad radnikusele.

Valdkundan Suim (suah.: Bunge la Tanzania, angl.: National Assembly) — se om üks'kodine nacionaline parlament. Deputatoiden lugu om 393 ristitud. Heišpäi kaik rahvaz valičeb ümbrikoiš 264 ristitud kerdan vides vodes, 113 deputatad oma naižed (prezident paneb heid radsijha), 5 deputatad ezineba Zanzibaran avtonomijad sen suimaspäi, prezident vahvištab völ 10 mest, i üks' ristit om parlamentan arvostadud enzne pämez'.

Tanzanijan järgenduseližed pävaličendad oliba vn 2020 28. päiväl redukud. Džon Magufuli sai 84,40% änid (vl 2015 — 58,46%) da radoi prezidentan vs 2015 kül'mkun 5. päiväspäi kahtenden strokun jäl'geten, koli läžundaspäi. Samia Suluhu-varaprezident kändihe prezidentaks vn 2021 keväz'kun 18. päiväspäi. Kassim Madžaliva om päministraks vs 2015 kül'mkun 20. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Tanzanijan administrativiž-territorialine jagand.

Administrativiž-territorialižikš Tanzanii jagase 30 agjaks^[2] (suah.: Mkoa), niišpäi viž agjad oma ühtenzoittud Zanzibar-avtonomijha.

Eläjad

Tanzanijas elädas tanzanijalaižed. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 49 639 138 eläjad. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Uskondan mödhe (2010): hristanuskojad — 61,4%, islamanuskojad — 35,2% (Zanzibaran enambuz), rahvahaline uskond — 1,8%, toižed uskojad — 0,2%, religijatomad — 1,4%.

Tanzanijan järedad lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vl 2010^[3]): Dar Es Salam, Mvanz, Zanzibar, Dodom (pälidn), Aruš, Mbei, Morogoro da Tang.

Rahvahanižanduz

Tanzanijan päeksport om kuld (22%), maižandusen produktad (läz 15%, sidä kesken kofe, pal'mvoi, kakao, perč, čai, nižu), hobed (9%), vas'k (6%); toine eksport — marganc (5%), tabak (5%), kala (4%), kivivoi (3%), puvill (2%), zelläd (2%), londuseline gaz (1%).

Homaičendad

Irdkosketused

Tanzanijan parlamentan oficialine sait (parliament.go.tz). (suahili) (angl.)
Tanzanijan ohjastusen oficialine portal (tanzania.go.tz). (suahili) (angl.)

Tanzanii Vikiaitas

	Afrikan valdkundad
	Afrikan valdkundad Alžir \| Angol \| Benin \| Botsvan \| Burkina Faso \| Burundi \| Čad \| Džibuti \| Efiopii \| Egipt¹ \| Ekvatorialine Gvinei \| Eritrei \| Esvatini \| Gabon \| Gambii \| Gan \| Gvinei \| Gvinei-Bisau \| Jemen¹ \| Kabo Verde \| Kamerun \| Kenii \| Keskafrikan Tazovaldkund \| Komoran Sared \| Kongon Demokratine Tazovaldkund \| Kongon Tazovaldkund \| Kot d'Ivuar \| Lesoto \| Liberii \| Livii \| Madagaskar \| Malavi \| Mali \| Marok \| Mavrikii \| Mavritanii \| Mozambik \| Namibii \| Niger \| Nigerii \| Ruand \| San Tome da Prinsipi \| Seišelan Sared \| Senegal \| Sjerra Leone \| Somali \| Sudan \| Suviafrikan Tazovaldkund \| Suvisudan \| Zambii \| Zimbabve \| Tanzanii \| Togo \| Tunis \| Ugand
	¹ Om Azijas mugažo.

[1] Tanzanijan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[2] Tanzania: State Gazettes New Regions, Districts // Daily News (Jogapäiväližed uzištused, Dar es Salam, Tanzanii). — Allafrica.com. (angl.)

[3] Tanzania: largest cities and towns and statistics of their population (Tanzanii: kaikiš surembad lidnad i statistik niiden ristitištos). — World-gazetteer.com. (angl.)

[1]

[2]

[3]