Magadanan agj
| |||||
_-_Magadan_Oblast.svg)
| |||||
| Pälidn | Magadan | ||||
| Pind - Ühtes |
11-nz' 462 464 km² | ||||
| Eläjiden lugu - Kaik |
83-nz' 144,091 ristitud (2018) | ||||
| Regionaline KSP - Kaik, nügüdläižiš arvoiš |
75-nz' 146,9 mlrd rub. (2016) | ||||
| Federaline ümbrik | Edahaižen Päivnouzmpolen | ||||
| Venäman ekonomine region | Edahaižen Päivnouzmpolen | ||||
| Valdkundkel' (-keled) | venäkel' | ||||
| Gubernator | Vladimir Pečönii | ||||
| Ohjastusen ezimez' | hän-žo | ||||
| Agjan Duman ezimez' | Sergei Abramov | ||||
| Avtokod | 49 | ||||
| Aigvöd | UTC+11 (MSK+8) | ||||
Magadanan agj (ven.: Магаданская область) om Venälaižen Federacijan subjekt.
Se mülüb Edahaižen Päivnouzmpolen federaližhe ümbrikho.
Agjan administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn om Magadan (agjan ristitišton läz 70% vl 2010).
Keled
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Valdkundkel' om üks'jäine — venäkel'.
Istorii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Magadanan agj om olmas vs 1953 tal'vkun 3. päiväspäi. Vn 1992 16. päiväl heinkud Čukotkan avtonomine ümbrik läksi Magadanan agjaspäi da kätihe erižeks federacijan subjektaks.
Magadanan agjan Päkäskuz[1] om vahvištadud vn 2001 26. päiväl tal'vkud Agjan Duman ezitajil, om allekirjutadud gubernatoral sen-žo voden 28. päiväl tal'vkud da om väges möhembaižidenke vajehtusidenke. Se vajehti endišt Päkäskust, kudamb oli vahvištadud vn 1996 15. päiväl elokud Agjan Duman ezitajil.
Geografijan andmused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Agjal om maröunoid Čukotkan avtonomižen ümbrikonke pohjoižpäivnouzmas, Kamčatkan randanke päivnouzmas, Habarovskan randanke päivlaskmas, Saha (Jakutijan) Tazovaldkundanke lodehes da pohjoižes. Agjan suvipäivnouzmaižed da suvižed randad lainištab Tünen valdmeren Ohotskan meri.
Pind om 462 464 km². Läz kaiked territorijad venudas igähižen rougun zonas. Kaikiš pidemb jogi om Kolim ližajogidenke. Se mülüb Jävaldmeren basseinha. Vaiše pened lühüdad joged lanktas Ohotskan merhe. Kaikiš suremb ratud vezišt om Koliman vezivaradim (441 km², mülü 14,56 km³, süvüz 120 m) agjan päivlaskmas.
Reljef om mägikaz. Koliman mägišt om agjan päivnouzmpoles. Čerskijan mägisel'gan suvipala om agjan päivlaskmas. Kaikiš korktemb čokkoim om sen Lumekaz-mägenpä (2293 m) agjan päivlaskmas, 250 km pohjoižhe Magadanaspäi. Kaidad tazangištod venudas pidust' Ohotskan mererandištod.
Koume klimatan toižendad om agjas: meren mussonine mererandištol, terav kontinentaline Koliman basseinas, ven kontinentaline niiden keskes. Heinkun keskmäine lämuz om +11..+15 C°. Vilukun lämuz om −15..−17 C° agjan suves, −35..−40 C° Koliman rajoniš. Voden keskmäine lämuz om alemb noläd kaikjal. Vodes paneb 350 mm sadegid südäinrajonil da 600 mm mererandpolel[2].
Londuseližed pävarad oma metallad (kuld, hobed, tin, vol'fram, vas'k, molibden), kivihil', kivivoi, londuseline gaz, kala, reskvezi, gidroenergii.
Tobmuz
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Agjan pämez' nimitase gubernatoraks. Vladimir Pečönii radab gubernatoran vs 2013 uhokun 3. päiväspäi. Hänen valdatusiden strok om viž vot. Gubernator om mugažo agjan Ohjastusen ezimez', hän märičeb sen strukturad da paneb sen ühtnijoid radnikusile. Üks' varagubernator - ezmäine Ohjastusen varaezimez', kaks' muite varagubernatorad, ezmäine Ohjastusen varaezimez' da nell' muite Ohjastusen varaezimest oma hänele abhu.
Magadanan agjan üks'kodine parlament om Agjan Dum. Kaik rahvaz valičeb sen 21 ezitajad videks vodeks, heišpäi vaiše koume ristitud ratas kaikenaigašti — ezimez' da kaks' varaezimest. Sergei Abramov radab Agjan Duman ezimeheks vs 2015 sügüz'kun 28. päiväspäi[3].
Radonoigendai tobmuz om Magadanan agjan Ohjastuz. Agjan ministrused, departamentad, inspekcijad da üks' ohjanduz alištudas Ohjastusele.
Agjan Duman ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2015 13. päiväl sügüz'kud (6. kucund). Valitihe gubernatorad vn 2013 8. päiväl sügüz'kud, nügüdläine gubernator sai vägestust ezmäižes turas 73,11% änid rezul'tatanke.
Eläjad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 156 996 ristitud[4]. Lidnalaižiden pala om 95,9% (2018).
Kaik om kaks' lidnad agjas da 23 lidnanvuittušt žilod. Ei ole toižid järedoid lidnoid. Vl 2017 kaik oli 3 eländpunktad enamba mi 4,5 tuh. eläjidenke.
Rahvahad (enamba 0,4% vl 2010): venälaižed — 81,5%, ukrainalaižed — 6,3%, evenalaižed — 1,7%, totarlaižed — 0,9%, vaugedvenälaižed — 0,7%, koräkalaižed — 0,6%, ingušalaižed — 0,5%, itel'menalaižed — 0,4%, azerbaidžanlaižed — 0,4%, toižed rahvahad — 3,9%, rahvahuden ozutandata — 3,1%.
Erased toižed igähižed rahvahad: čukačud — 285 rist. (0,18%), kamčadalalaižed — 280 rist. (0,18%), oročilaižed — 76 rist. (0,05%), jukagiralaižed — 71 rist. (0,05%), čuvanalaižed — 57 rist. (0,04%), eskimosalaižed — 33 rist. (0,02%).
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- ↑ Magadanan agjan Päkäskusen tekst constitution.garant.ru-saital. (ven.)
- ↑ Magadanan agjan klimat. — Russia49.ru. (ven.)
- ↑ Председателем регионального парламента Колымы шестого созыва избран Сергей Абрамов (Sergei Abramov om valitud 6. kucundan Koliman regionaližen parlamentan ezimeheks) // Magadanan agjan Duman uzištused. Sügüz'ku 2015. — Magoblduma.ru. (ven.)
- ↑ Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru). (ven.)
Irdkosketused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- Magadanan agjan gubernatoran da Ohjastusen oficialine portal (49gov.ru). (ven.)
- Magadanan agjan Duman oficialine sait (magoblduma.ru). (ven.)
| Magadanan agjan lidnad | ||
| Magadan | Susuman | ||
