Hel'sinki

Hel'sinki
Helsinki (suom.)
Helsingfors (roč.)

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Suomenma
Eläjiden lugu (2024)	681,802 ristitud
Pind	715,48 km²
Pämez'	Jan Vapaavuori (kezaku 2017—)
Telefonkod	+358
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Lidnan kart (2009)

Hel'sinki (suomen kelel: Helsinki [ˈhelsiŋki], ročin kelel: Helsingfors [hɛlsɪŋˈfɔrsː], nimen venäkel'ne Gel'singfors-versii oli oficialižeks vhesai 1926) om Suomenman pälidn da kaikiš järedamb lidn. Mugažo se om Udenma-agjan administrativine keskuz.

Hel'sinki om Suomenman biznesan, opendusen, kul'turan da tedon päkeskuseks.

Istorii

Ročinman Vasan Gustav-kunigaz pani Hel'sinkin lidnan alust vodel 1550. Vodel 1809 Suomenma ühtni Venälaižhe imperijha da vodel 1812 tegihe Suomenman Suren ruhtinazkundan pälidnaks. Vodel 1870 lidnad üntenzoittihe raudtel Piterinke. Vodelpäi 1920 se om ripmatoman Suomenman pälidn.

Vodel 1952 Hel'sinki vastsi Kezaližid Olimpižid vändoid.

Geografijan andmused

Hel'sinkin sijaduz om valdkundan suvipolel, Baltijan meren Suomen lahten randal, kall'oikahas tahondas, 17 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Vezilanktendad oma lidnan jogil.

Vl 2018 lidnan ühthine pind oli 715,48 km², sidä kesken kuiv ma — 214,25 km², sokaz ma oti 0,91 nellikkilometrad, meren pind — 500,32 km².

Klimat om ven, se om keskmäine meren i kontinentan klimatoišpäi. Keza om päivoikaz, tal'vaig om pil'vekaz lujas. Voden keskmäine lämuz om +6,5 C°, heinkun-elokun +16,9..+18,1 C°, kezakun i sügüz'kun +14,9 C° i +12,3 C°, vilukun-uhokun oleleb −3,1..−3,8 C°, tal'vkun i keväz'kun −0,7 C°. Tal'vel lidnan lämuden saren effekt om znamasine. Ekstremumad oma −35,0 C° (tal'vku, viluku) i +33,2 C° (heinku). Kezaaigan minimum om −0,5 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +10,5 C° (tal'vku, uhoku). Ei voi panda halad heinkus-elokus (elokun minimum om +2,1 C°). Paneb sadegid 653 mm vodes, enamba elokus (81 mm) i redukus-kül'mkus (69..73 mm kus), vähemba uhokus-semendkus (34..38 mm kus). Lendimportan rajonas paneb lunt 122 päiväd tal'ves. Kaikiš hätkeližemb päiv om 18 časud 57 minutad, kaikiš lühüdamban päivän hätkeližuz — 5 časud 48 minutad.

Administrativine jagand

Hel'sinkin lidnanlaptad (2010)

Mülütadas Helsinkid lidnoidenke-kaimdajidenke (Vantaan, Espoon da Kauniainenan) pälidnan «Sur' Hel'sinki»-regionha. Sur' Hel'sinki kogoneb 12 kundaspäi.

Edeline lidnan pämez' om Jussi Pajunen (2005−2017).

Eläjad

Vn 2011 Suomenman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 588 941 ristitud. Kaik 650 033 eläjad oli lidnas vn 2018 lopus. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Suren Hel'sinkin eläjiden lugu oli enamb 1,43 millionad ristituid vl 2015 2 982 km² pindal.

Mamankelen mödhe (2016): suomen kel' — 79,6 %, ročin kel' — 5,7 %, toižed keled — 14,7 %.

Kaik om kahesa universitetad da kuz' tehnologišt parkad Sures Hel'sinkiš.

Transport

Hel'sinki om mugažo jalos znamasine transportsol'm. Siš sur' raudtestancii i meriport oma saudud. Allegro-üläkiruhjonused ajadas Piterin da Hel'sinkin keskes. Hel'sinkiš om kundališt transportad: avtobusoid, tramvaid, lidnelektrojonusid. Vodespäi 1982 metropoliten radab lidnas (vspäi 2018 kaks' jonod oma 25 stancijanke, 35 km raudted), se om kaikiš pohjoižemb metropolitenan sistem Mal.

Rahvahidenkeskeine Hel'sinki-Vantaa-lendimport da penemb Hel'sinki-Mal'min aeroport sijadasoiš lidnas vai sen ümbrištos.

Galerei

• 
  Emäganpäivän ortodoksine jumalanpert', vn 2005 nägu
• 
  Aleksanterinkatu (2007)
• 
  Kafedraline lüteranine päjumalanpert', vn 2004 nägu
• 
  Suomenlinnan lidnuz (2005)
• 
  Helsinkin päraudtestancii vl 2005

Senatantorgun nägu (2008)

Irdkosketused

• Helsinkin ohjastusen portal (hel.fi). (suomen, ročin, anglijan, saksan, francijan i venäkelel)
• Azjaline «Hel'sinki-keskuz»-sait Hel'sinkin, Kotkan da Lahtin polhe (hel'sinki.ru). (ven.) (angl.)